Ông Mông Nông Vũ được công nhận là người sở hữu nhiều bình trà cổ
nhất Việt Nam. 300 bình trà "siêu độc" ấy thực sự là một kho báu quý giá
của xứ trà Thái Nguyên.
Thái
Nguyên không chỉ là "thủ phủ" của chè ngon thượng hạng mà còn là nơi
quy tụ được những bình trà siêu cổ, siêu độc và siêu đắt.
Hành trình truy tìm kho báu
Ông Mông Nông Vũ nguyên là Giám đốc
Trung tâm văn hoá tỉnh Thái Nguyên, tên thật của ông là Vũ Quý Nhân
nhưng người dân quen gọi ông là Mông Nông Vũ - đó cũng là nghệ danh của
một nghệ sĩ chèo nổi tiếng tỉnh Bắc Thái trước đây. Không chỉ là người
khơi gợi và đặt nền móng cho đoàn chèo Bắc Thái, ông còn là con chim đầu
đàn, là trưởng đoàn đầy uy tín với những vở chèo để đời.
Sinh ra ở mảnh đất Định Hoá giữa vùng
ATK đi vào lịch sử dân tộc, sau ngày đất nước giải phóng, chàng nghệ sĩ
trẻ Mông Nông Vũ bắt đầu đi sâu nghiên cứu về trà đạo. Ông tâm sự: "Cũng
một phần vì mình là người nghiện trà, từ việc bị nghiện nên mới có cái
hứng để tìm tòi sâu sắc văn hoá trà Việt, và việc khởi đầu là đi tìm
những bình trà cổ kính qua các thời kỳ lịch sử".
Vậy là mỗi lần dẫn đoàn chèo Bắc Thái
đi công diễn ở các địa phương trong và ngoài tỉnh, ông Mông Nông Vũ đều
dành cho mình một khoảng thời gian riêng biệt đến các hộ dân hỏi han cho
kỳ được những bình trà lạ mắt. Ông Vũ bảo: "Đi thì mời biết cha ông ta
đã để lại quá nhiều kho báu quý. Bình trà cổ thời những năm 1980 còn khá
nhiều, có nhà không dùng đến thì vứt ngay ở đống rác hoặc đập bỏ".
Ông Vũ vẫn còn nhớ như in bình trà cổ
đầu tiên mà mình có được nhờ một lần đi công diễn ở huyện Võ Nhai. Sau
khi vào nhà một người bạn, ông thấy ấm trà cực lạ mắt hình tam giác bị
vứt ngoài gốc chuối. Rất may mắn, ông xin được và đem về nghiên cứu. Sau
khi đo đạc, thử chất men và tham khảo các tài liệu liên quan, ông đã
phải thốt lên sung sướng vì đó là bình trà cực cổ cách ngày nay hàng
nghìn năm tuổi. Đó là báu vật đầu tiên mà ông có được.
|
Ông Mông Nông Vũ bên bộ sưu tập bình trà. |
Cũng có lần đi công diễn ở tỉnh Vĩnh
Phúc, ông vô tình phát hiện một bình trà làm bằng gốm Bạch Định màu
trắng ngọc được đặt trang trọng trên ban thờ. Ông Vũ mạnh dạn hỏi mua,
người chủ nhà đồng ý bán, nhưng khi vừa trao tiền thì bà vợ đi chợ về
giật lại bình trà vì đó là bảo vật gia truyền. Ông Vũ ngậm ngùi nhưng
ngày nào cũng ghé qua chỉ để ngắm nghía chiếc bình. Sau cả tháng trời,
bà chủ thấy ông khách lạ mê bình trà mới gạn hỏi. Ông Vũ trả lời thành
thật rằng, mua về không phải để bán mà chỉ để nghiên cứu bảo tồn. Bà chủ
không chút lưỡng lự, đem xuống tặng ngay cho ông.
Tuy nhiên, cũng có những lần ông Vũ
phải bỏ tiền với hàng chục tháng lương mới đủ mua được một bình trà cổ
kính. Tiền tích cóp bao nhiêu năm, ông đều "gạ" vợ cho "mượn" rồi lên
đường lang thang khắp các tỉnh, thành, ngõ ngách chỉ để mua bình trà cũ,
thậm chí nhiều cái đã bị sứt vòi, mẻ nắp.
Nhiều người quen biết Mông Nông Vũ đến
nhà chơi thấy nhiều bình trà cũ kỹ được xếp la liệt khắp nhà thì không
biết ra làm sao. Có người bảo ông hâm, lại có người nghĩ ông kinh doanh
đồ cổ nên giới thiệu khách hàng. Có những bình trà được người lạ trả giá
cao tới vài chục triệu đồng nhưng ông không bán.
|
Bình Gà Thần đã 800 năm tuổi. |
Độc - lạ - cổ
Ba mươi năm trời truy tìm bình trà cổ
nhưng mãi đến năm 2006 trong Festival trà Đà Lạt, ông Vũ mới chính thức
công bố kho báu quý hiếm của mình. Lúc này, cả giới nghiên cứu trà đạo
và giới đồ cổ trong và ngoài nước mới “ngã ngửa” vì bộ sưu tập khổng lồ
mà một nghệ sĩ chèo như ông Vũ có được.
Ngay lập tức, các chuyên gia trà đạo
từ Trung Quốc, Nhật Bản và châu Âu tìm đến ông Vũ với sự kính nể khi
nghe ông giảng thuyết trà Việt trong sự tấm tắc kính phục. Trung tâm
sách kỷ lục Việt Nam cũng cho lập hồ sơ đối ứng với các ứng viên khắp ba
miền nhưng không ai có được bộ sưu tập bình trà với số lượng nhiều -
độc - lạ - cổ kính như của ông Vũ.
300 bình trà của ông Vũ với đủ mọi
hình dáng kích thước. Có những ấm hình lá sen, hình đèn lồng, hình con
vịt với đủ mọi hình thù kỳ quái. Có những ấm là hình người, hình tam
giác, hình con gà, lại có những ấm trà quý dành cho vua chúa thời xưa
với hình long - ly - quy - phượng có chất men cực chuẩn và bóng.
Ông Vũ bảo: "Đã có chuyên gia định giá
300 cổ vật này với giá hàng chục tỷ đồng nhưng tôi không quy ra tiền.
Cổ vật là vô giá, là thứ phản ánh sự sinh động của văn hoá trà Việt qua
mấy nghìn năm qua. Mình phải gìn giữ và bảo vệ để Việt Nam được khẳng
định vai trò văn hoá với thế giới".
|
Ấm trà long - ly - quy - phượng cực hiếm. |
Bình trà nói nên điều gì?
Ông Mông Nông Vũ trầm tư: "Nhiều người
nghĩ bình trà thì chỉ là bình trà mà không biết nó thể hiện cho nền văn
hoá nước ta. Nhiều chuyên gia khẳng định, Việt Nam không có văn hoá trà
là sai. Tôi bảo có, thậm chí là độc đáo. Vì nhìn vào các bình trà cổ,
chúng ta thấy được cách chơi và cách uống trà của người xưa".
Ông Vũ đơn cử, bình trà Gà Thần được
làm cách đây khoảng 800 năm. Tại sao nắp ấm lại có hình con gà? Bởi nó
gắn liền với văn hoá nông nghiệp nước ta. Hơn nữa, người ta vẫn nói
"nhất nước, nhì trà, tam pha, tứ ấm" thì ấm trà càng độc đáo thì càng
thể hiện văn hoá trà ở cấp độ cao.
|
Ấm trà hình người hàng nghìn năm tuổi. |
Thậm chí, có nhiều loại ấm trà mà theo
ông Vũ người xưa không dùng để pha mà chỉ dùng để biếu tặng và trưng
bày. Điều ấy đã phần nào thể hiện văn hoá trà Việt là có thật (trong khi
đó nhiều chuyên gia trà trong và ngoài nước không công nhận Việt Nam có
văn hoá trà - PV). Nhiều ấm trà ông Vũ tìm thấy không thể dùng pha trà
mà người dân dùng để đựng nước mắm hoặc đựng nước.
Theo: Kienthuc.net.vn