Sừng sững cùng thời
gian gần 1000 năm qua, cột đá Chùa Dạm - một tuyệt tác điêu khắc thời Lý vẫn
còn đó với những bí ẩn kỳ diệu đang cần được giải mã.
Chùa
Dạm được vua Lý Nhân Tông cho xây dựng vào năm 1086 trên sườn núi Đại Lãm, còn
gọi là núi Dạm, nhìn về phía sông Đuống, nay thuộc xã Nam Sơn, huyện Quế Võ,
tỉnh Bắc Ninh. Chùa Dạm được biết đến như một đại danh lam thời Lý, một ngôi chùa có
99 gian bề thế với tổng diện tích khoảng 8.400m2. Lên thăm chùa,
bước qua những lối mòn, những bậc đá trăm tuổi, chúng ta sẽ được chiêm ngưỡng
một công trình điêu khắc nổi tiếng: cột đá chùa Dạm.
Cột đá chùa Dạm
Theo
các nhà nghiên cứu, cột đá chùa Dạm được tạc vào thế kỷ XI có tên chữ là Lãm
Sơn Tự. Cây cột đá giờ không còn nguyên vẹn như trước nhưng vẫn mang một giá
trị nghệ thuật đặc sắc của điêu khắc thời Lý - một nền điêu khắc đặc sắc bậc
nhất trong lịch sử nghệ thuật Việt Nam.
Cột
đá được đặt trên một khu đất rộng ngoài khuôn viên nhà chùa, một mặt tựa lưng
vào núi Đại Lãm, một mặt hướng về phía Đông bao quát được cả một khoảng không
rộng lớn. Cột cao khoảng 5m, phía dưới có hình trụ tròn chạm nổi đôi rồng uốn
lượn: đầu vươn cao chầu về viên ngọc tỏa sáng, thân quấn quanh cột, đuôi ngoắc
vào nhau. Điều đặc biệt là đôi rồng này được khắc tạc nổi bật giữa các hoa văn
phụ hình hoa dây móc được chạm trổ một cách tinh xảo. Có lẽ vì thế mà khi chiêm
ngưỡng công trình điêu khắc này, không ít người đã cảm nhận được sự kì bí và
linh thiêng của nó. Lãm Sơn Tự mang trong mình chất hoành tráng và sự bí ẩn đến
lạ lùng.
Có
rất nhiều giả thuyết được các nhà khảo cổ học, nhà nghiên cứu đưa ra khi tìm
hiểu về cây cột đá này. Có giả thuyết cho rằng, cột đá chùa Dạm là một cột cờ,
cũng có giả thuyết cho đó là cột đỡ của ngôi chùa một cột xưa kia. Cũng có
nhiều giả thuyết lại đồng tình với quan điểm cho rằng cột đá chùa Dạm là chiếc
Linga (biểu tượng của dương vật). Đây là một biểu tượng trong tín ngưỡng phồn
thực dân gian có nguồn gốc từ văn hóa Chăm Pa. Những tranh luận, giả thuyết sẽ
vẫn còn được tiếp tục và cần một lời giải đáp thực sự cho câu chuyện về cột đá
chùa Dạm.
Thông
điệp từ cổ vật
Theo: VTVonline