Nhân dân hành hương giỗ tổ Hùng Vương được khuyến
khích bỏ phiếu chọn mẫu tượng đài Hùng Vương. Hiện ba mẫu phác thảo xuất
sắc hiện diện ở Khu di tích Lịch sử đền Hùng.
Người dân được khuyến khích bỏ phiếu chọn mẫu tượng
đài Hùng Vương. Hiện ba mẫu phác thảo xuất sắc nhất có mặt ở Khu di tích
lịch sử đền Hùng. Ảnh: Văn Trọng.
Ba mẫu đẹp nhất
Mẫu phác thảo được trưng bày ngay sân trung tâm, Khu di tích Lịch sử
đền Hùng nhằm dịp giỗ Tổ, từ 1/3 âm lịch. Ông Lưu Quang Huy, Giám đốc
BQL khu di tích đền Hùng nói đây là ba mẫu phác thảo vượt qua vòng bỏ
phiếu của Hội đồng Nghệ thuật, vào vòng chung kết. BTC cuộc thi Sáng tác phác thảo mẫu tượng đài Hùng Vương do tỉnh Phú Thọ tổ chức từ cuối năm 2015 nhận cả thảy 21 phương án.
“Đây là ba mẫu tốt nhất trong các phương án gửi đến dự thi, đạt được
yêu cầu cơ bản của tượng đài Hùng Vương. Độ chênh về chất lượng nghệ
thuật không nhiều, kẻ tám lạng người nửa cân. Đó cũng là một trong những
khó khăn cho hội đồng”, ông Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Mỹ thuật,
Nhiếp ảnh và Triển lãm, thành viên Hội đồng Nghệ thuật nói. Hội đồng
này gồm 11 thành viên, do Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ, ông Hà Kế San
làm trưởng ban, thành viên là các nhà chuyên môn thuộc lĩnh vực điêu
khắc, hội họa.
Không riêng họa sỹ Vi Kiến Thành, nhiều người nhìn các mẫu phác thảo
đều có thiện cảm, chứng tỏ một cuộc thi thành công. Ông Thành nói thêm,
về tạo hình cả ba mẫu đều gửi gắm ý tưởng và tinh thần của nhân vật vào
dáng đứng và đôi tay. “Làm tượng không phải là bài văn, tiểu thuyết để
xây dựng nhân vật có đời sống tinh thần, tình cảm hay diễn biến bằng
cách diễn giải. Làm tượng phải cô đọng bằng tư thế, dáng đứng, khuôn
mặt. Vì tượng đài đặt trên cao, khuôn mặt chỉ là chi tiết nhỏ nên động
tác tay và thế của chân là rất quan trọng, phải điển hình và cô đọng”,
ông Thành nói.
“Sau khi kết thúc trưng bày, lấy ý kiến rộng rãi nhân dân cho ba mẫu
này, Hội đồng Nghệ thuật sẽ tổ chức xét chọn. Tác phẩm được chọn phải
nhận được sự đồng thuận của đông đảo người dân, được Hội đồng Nghệ thuật
quyết định làm cơ sở thực hiện đầu tư xây dựng công trình theo quy
định”, ông Lưu Quang Huy nói.
Đồng bào hành hương dịp giỗ tổ năm nay sẽ cùng chọn một trong ba mẫu tượng (từ trái qua THV-04, THV-19, THV-12).
Cần thiết?
Tượng đài Hùng Vương nằm trên đồi Phân Bùng, khu vực phía sau sâu
khấu trung tâm lễ hội, Khu Di tích lịch sử Đền Hùng, TP. Việt Trì, tỉnh
Phú Thọ. Trong bối cảnh nơi nơi đòi dựng tượng đài, dự án này thực sự
cần thiết? “Tượng đài Hùng Vương ở đất Tổ thì cần quá đi chứ. Cần thì từ
lâu rồi vì thực tế cuộc sống đòi hỏi rõ ràng. Chẳng qua kinh tế khó
khăn, xã hội luôn bị áp lực tốn kém nên chưa làm lúc này hay lúc khác
thôi”, ông Vi Kiến Thành nói.
Năm 2013 Bộ VHTTDL có văn bản số 2296 gửi UBND các tỉnh, thành báo
cáo đề xuất xin phép xây dựng tượng Hùng Vương và 13 danh nhân anh hùng
dân tộc để Bộ có phương án tổng hợp, lựa chọn xây dựng quy hoạch theo
chỉ đạo của Chính phủ. Tiêu chí địa điểm xây dựng tượng Hùng Vương và
danh nhân anh hùng dân tộc gồm có: Địa phương là quê hương của danh nhân
anh hùng dân tộc; gắn liền với sự kiện lịch sử quan trọng ghi đậm dấu
ấn về cuộc đời và sự nghiệp của danh nhân anh hùng dân tộc; có di tích
lịch sử, di tích cách mạng hoặc truyền thống văn hóa gắn với danh nhân
anh hùng dân tộc; Địa phương (vùng, khu vực) được ưu tiên xây dựng công
trình tưởng niệm, tạo dựng truyền thống văn hóa về Quốc tổ Hùng Vương.
“Đề án này vẫn chưa hoàn thiện, tuy nhiên Chính phủ cho phép Phú Thọ
là địa phương đầu tiên được lập dự án xây dựng tượng đài Hùng Vương trên
cơ sở cân nhắc lựa chọn địa điểm, hình tượng nhân vật dựa trên các căn
cứ khoa học, tư liệu hiện có. Việc xây tượng Hùng Vương ở Khu di tích
Lịch sử Đền Hùng thể hiện tấm lòng thành kính tri ân công đức đối với tổ
tiên. Đồng thời góp phần bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị tín
ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ - Di sản Văn hóa Phi vật thể đại
diện của nhân loại đã được UNESCO vinh danh”, ông Lưu Quang Huy nói.
Thách thức sáng tạo nhân vật huyền thoại, anh hùng dân tộc
Lâu nay dư luận cho rằng nhiều tượng đài anh hùng dân tộc, nhân vật
lịch sử na ná nhau. “Đó là thực tế. Việt Nam là một trong những nước
nghèo, gần như không có tranh vẽ lại, hoặc ảnh chụp lại các nhân vật
lịch sử. Các nhà điêu khắc làm tượng chân dung các nhân vật lịch sử trên
cơ sở đọc thư tịch, văn bản mà văn bản của ta viết rất mơ hồ về tạo
hình. Từ văn bản phải tưởng tượng hình hài rất khó khăn, vì khoảng cánh
khác xa với ngôn ngữ văn học, chữ viết”, họa sỹ Vi Kiến Thành nói.
Cùng một danh nhân hoặc anh hùng dân tộc thì gương mặt tượng phải nhất quán?
Giới chuyên môn, nhà văn hóa và lịch sử đến giờ chưa nhất quán vấn đề
này. Ông Vi Kiến Thành cho rằng: Không phải công trình nào cũng muốn
phản ánh tượng đài nhân vật đó ở cùng thời điểm. Và mỗi người có cách
tạo hình, xử lý riêng để lột tả nhân vật. Tượng Quang Trung thời điểm ở
Bình Định hẳn phải khác thần thái khi ông ra Thăng Long.
Tượng đài Hùng Vương, thế nào?
Ba mẫu phác thảo tượng đài Hùng Vương vào chung kết có mã số THV-04, THV-12, THV-19. Trong mẫu THV-04, Vua Hùng đứng uy nghi trên bệ trong khối quần thể các hình ảnh núi non, họa tiết thời đại Hùng Vương. Tư thế của vua chắc chắn khiến liên tưởng truyện Sơn Tinh Thủy Tinh, truyện Thánh Gióng, thể hiện sự dũng mãnh của con người thời đại Hùng Vương khai sơn phá thạch, chế ngự thiên nhiên, chống giặc ngoại xâm bảo vệ giang sơn, bờ cõi. Đáng chú ý, vị trí trung tâm của tác phẩm tỏa ra những tia mặt trời, những đàn chim Lạc bay lên, thể hiện sự hưng thịnh của một thời đại huy hoàng, trong buổi bình minh của dân tộc.
Trong mẫu THV-19, Vua Hùng dáng đứng thẳng, vươn cao hiên ngang, nét
mặt vui tươi, thân thiện hướng tới nhân dân trong một quần thể đẹp, hài
hòa.Các họa tiết trang phục được nghiên cứu kỹ phù hợp với lịch sử. Vua
Hùng- đấng quân vương, trên tay cầm những hạt thóc, là ông vua dạy dân
cấy lúa, mở lễ hội Tịch Điền từ ngàn xưa còn lưu truyền mãi tới ngày
nay là ưu thế chính của tác phẩm.
Trong mẫu THV-12, Vua Hùng toát lên sức mạnh bên trong, giang rộng
cánh tay như muốn đón nhận, ôm ấp con Lạc cháu Hồng vào lòng, thể hiện
vị thế chủ quyền quốc gia. Trang phục là mũ lông chim với 9 chiếc lông,
như những tia mặt trời trong buổi bình minh dựng nước. Con số 9 còn là
con số đặc biệt gợi nhớ câu chuyện tìm báu vật (voi chín ngà, gà chín
cựa, ngựa chín hồng mao trong truyền thuyết Sơn Tinh – Thủy Tinh), nói
lên sức mạnh của con người thời đó đã biết chế ngự thiên nhiên, chiến
thắng kẻ thù.
Họa sỹ Đỗ Ngọc Dũng
(Thành viên Hội đồng Nghệ thuật chọn tượng đài Hùng Vương)
Nhà điêu khắc Lưu Danh Thanh, thành viên Hội đồng Nghệ thuật: Ai nói cứ nói, ai xây cứ xây
Có ý kiến cho rằng nếu các địa phương muốn dựng tượng đài Hùng
Vương thì nên thống nhất một mẫu, không nên mỗi nơi một phách. Ông có
đồng tình?
Ngoài ba mẫu được Phú Thọ chọn, tôi thấy những mẫu còn lại mà đẹp
hoàn toàn có thể được dựng ở nơi khác tuỳ điều kiện, quy mô. Thà lấy
theo mẫu này còn hơn cứ tổ chức các cuộc thi tốn kém mà chưa chắc hiệu
quả. Chẳng hạn một mẫu tượng đài ở Tuyên Quang sắp được dựng ở Cà Mau.
Mẫu tượng đài Hoàng đế Quang Trung ở Quy Nhơn của tôi cũng được một địa
phương khác xin phép dựng lại. Chúng ta không ngại việc bị nhân bản
tượng đài. Nước Mỹ cũng đặt tượng Nữ thần Tự do ở nhiều nơi đấy thôi.
Ông nghĩ sao khi dư luận luôn dị ứng mỗi khi nhắc đến các dự án tượng đài?
Hiện ai nói cứ nói, ai xây cứ xây. Tôi mới dự lễ khánh thành tượng
đài đặc công nước ở Hải Phòng. Tôi cho rằng nhiều người có cách nhìn
thiển cận, cứ tưởng làm tượng đài là xấu. Người ta đi quyên góp, làm
tượng đài gắn với tâm linh nhất, là sự hi sinh mất mát như thế là rất
tốt. Đặc công nước chẳng hạn họ hy sinh không ít, nhưng không có chỗ nào
dành riêng. Cần Thơ cũng chuẩn bị dựng tượng đài thanh niên xung phong,
bởi trước giờ chỉ có ở Quảng Trị trở ra Bắc có. Vị Xuyên nơi nhiều
người hi sinh cũng không có đài tưởng niệm xứng đáng, nơi đó trơ trọi,
lạnh lẽo lắm. Những nơi đó có kinh phí, có khả năng làm thì mình phải
ủng hộ. Quan trọng là tượng đài đáp ứng được mong muốn của con người.
Thế hệ trẻ cũng cần biết mất mát đau thương của cuộc chiến tranh.
Nhưng với các tỉnh thuộc diện vùng sâu vùng xa, khó khăn thì có
lẽ không nên khuyến khích dùng ngân sách làm tượng đài quá hoành tráng?
Nếu huy động được kinh phí thì không vấn đề. Nhiều địa phương bỏ tiền
làm vườn tượng cho người dân thưởng thức có sao đâu. Đó cũng là cách
nâng cao đời sống tinh thần.
Theo tienphong.vn