Cá hanh thuộc họ cá chép, có hình dáng như bàn tay xòe, lớp
vảy có màu xanh ô liu, sẫm hơn phía trên lưng và chuyển sang màu vàng
kim phía dưới bụng. Vây đuôi có tiết diện gần như hình vuông. Miệng cá
hanh khá hẹp, mép có sợi râu mảnh. Hai mắt cá hanh có màu đỏ cam. Vảy cá
hanh nhỏ, gắn sâu vào lớp da dày, khiến mình cá rất trơn, giống cá
chình, lươn hay cá trê. Chính chất nhờn nầy một khi cá hanh chạm vào
thân cá khác bị bệnh sẽ “chữa” con cá nầy hết bệnh. Vì vậy người ta còn
gọi cá hanh là “cá bác sĩ”.
|
Cá hanh nướng. Ảnh: Phương Kiều |
Khi đánh bắt được cá hanh, ngư dân thường làm món nướng hoặc chiên.
Cũng như các món cá nướng khác, cá hanh nướng được thực hiện khá đơn
giản. Người ta mổ bỏ nội tạng cá hanh, để nguyên vảy rửa sạch, để ráo
rồi cho lên bếp lửa than đỏ rực. Cá chín mặt nầy thì trở sang mặt khác.
Khi mình cá hanh toát ra mùi thơm, người ta chỉ việc đặt cá lên chiếc
dĩa hột xoài dọn ra bàn cùng một số rau rác và một chén nước mắm trong
giằm trái ớt xiêm hoặc một chén muối ớt ngon mắt màu trắng của muối hòa
màu đỏ của ớt sừng đã chín cùng nước cốt chanh thành nước xốt màu vàng
chanh. Vậy là cả nhà quây quần, kẻ gắp, người chấm, ai đó cho cá vào
miệng nhóp nhép nhai với vẻ sảng khoái lan tỏa đầy gương mặt. Càng khoái
hơn khi thưởng thức cá hanh nướng với những ly rượu gạo chánh gốc ngọt
lịm đầu môi.
Tuy nhiên, trong bữa cơm gia đình, người miền biển thường dùng cá hanh
để kho. Cũng như các món cá kho khác, cá hanh được làm sạch nội tạng, để
nguyên vảy, rửa sạch, để ráo, ướp sơ gia vị. Bắc nồi nước đun sôi, nêm
nếm gia vị rồì thả cá hanh vào. Nước sôi vài dạo, nêm nếm gia vị vừa ăn
thì rắc hành lá xắt nhỏ lên, múc ra dĩa, rắc tiêu bột làm mặt. Mùi hành
lá chín tới cùng mùi tiêu bột thơm nồng cánh mũi như mời thực khách bắt
tay vào một bữa cơm nồng ấm thân tình.
Trong những ngày mưa gió tầm tã hay những bữa trời lành lạnh cuối năm,
cá hanh nướng, cá hanh chiên ăn đã ngon, người ta còn rất khoái khẩu với
món cá hanh nấu ngót. Để nấu ngót, cá hanh được làm sạch như trên, để
ráo, ướp sơ gia vị cho thấm. Cà chua rửa sạch, xắt làm sáu hoặc làm tám
tùy trái lớn hay nhỏ. Rau cần tàu rửa sạch, cắt khúc. Hành lá rửa sạch,
cắt khúc. Tất cả đã sẵn sàng. Bắc nồi nước lên bếp lửa đỏ. Nước sôi, thả
cá hanh vào, nêm nếm gia vị vừa ăn, khi thịt cá vừa chín tới thì cho cà
chua xắt miếng và rau cần tàu vào. Sau cùng, cho hành lá xắt khúc vào,
trộn đều trước khi rắc tiêu bột lên mặt. Múc ra tô.
Thử tưởng tượng trong cái không khí se se lạnh của buổi chiều mưa dầm
hoặc gây gây lạnh của một ngày cuối năm gió bấc hù hụ thổi, cả nhà cùng
bên nhau vừa ăn những chén cơm nóng hổi vừa thưởng thức món cá hanh nấu
ngót thì còn gì hạnh phúc bằng. Thịt cá hanh ngọt lừ lại thấm đẫm gia vị
càng thêm quyến rũ. Ngon nhất là mùi rau cần tàu với mùi thơm đặc trưng
của nó. Lại còn vị cay nồng ấm của những hột tiêu xay khiến cơ thể con
người như xóa tan đi cái lạnh của tiết mùa. Nhưng sướng nhất là húp từng
muỗng nước ngót cá hanh. Trời đất ơi, sao không sảng khoái? Vậy là nồi
cơm to lớn đã được cả nhà vét sạch không còn một hột.
Theo: SGGP