Qua nhiều năm
nghiên cứu, PGS.TS Hồ Xuân Cát – Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và ứng
dụng năng lượng mặt trời (tỉnh Bình Dương) – Giám đốc công ty TNHH Kinh
doanh Tổng hợp Caxe (khu công nghiệp Tây An – xã Duy Trung, huyện Duy
Xuyên, tỉnh Quảng Nam) đã xây dựng một mô hình sấy gỗ bằng năng lượng
mặt trời đầu tiên ở Quảng Nam, bước đầu hoạt động mang lại những hiệu
quả kinh tế nhất định.
Hướng về quê hương
Khi xây dựng nhà máy sấy gỗ bằng năng
lượng mặt trời tại Duy Xuyên, PGS. TS Hồ Xuân Cát đã thực hiện lời hứa
của mình với quê hương. Sinh năm 1937 tại thôn Châu Hiệp, thị trấn Nam
Phước (Duy Xuyên), trong những năm tháng chống Pháp, ông hoạt động cách
mạng tại quê nhà, rồi tháng 11/1954, tập kết ra Bắc. Ở đây, ông thi đậu
vào Học viện Nông lâm Hà Nội và được kết nạp Đảng. Cuối năm 1960, được
cử làm trưởng đoàn gồm 10 sinh viên du học ở Trường Đại học tổng hợp Kỹ
thuật TechrischeUniversity (Đức). Đến tháng 6/1966 về nước với chuyên
ngành Lâm nghiệp chế biến gỗ.
Đã từng là giảng viên Trường Đại học Lâm
nghiệp Việt Nam (Đông Triều – Quảng Ninh), chủ nhiệm khoa Công nghệ
rừng Trường CĐ Lâm nghiệp Đồng Nai; năm 1985, là chủ nhiệm khoa Lâm
nghiệp Đại học Nông lâm Hồ Chí Minh, PGS. TS Hồ Xuân Cát chia sẻ: “Bao
năm làm nghề giáo, nhưng tôi muốn vẫn muốn làm một cái gì đó cho quê
hương. Thời gian nghỉ hưu bây giờ là thời gian thuận lợi nhất”.
Những nghiên cứu về năng lượng mặt trời
(NLMT) luôn là đề tài mà ông tâm huyết. Đề tài "Sấy gỗ và đồ mỹ nghệ
bằng năng lượng mặt trời" đã được Sở Khoa học và Công nghệ Bình Dương
cấp tiền nghiên cứu; ở Đồng Nai, đề tài "Sấy cà phê bằng năng lượng mặt
trời” do ông triển khai cũng được đánh giá rất cao. Ông cũng đã chuyển
giao công nghệ sấy bằng NLMT cho một công ty nội thất trong Bà Rịa, một
công ty ở huyện Nhơn Trạch Đồng Nai, và một công ty ở tỉnh Bình Thuận.
Năm 2004, ông thành lập công ty TNHH
Kinh doanh Tổng hợp Caxe. Lúc đầu, công ty của ông chuyên về làm đồ nội
thất gia đình; rồi khi thành lập trung tâm nghiên cứu ứng dụng năng
lượng mặt trời tại Bình Dương vào cuối năm 2011, (cho đến nay, đây vẫn
là trung tâm nghiên cứu năng lượng mặt trời ngoài công lập đầu tiên tại
Việt Nam), ông mới chuyển hẳn sang việc kinh doanh sấy gỗ bằng năng
lượng mặt trời.
|
Công nhân đang vận hành nhà sấy |
Hiệu quả của mô hình
Từ hơn 1 năm nay, cứ có gỗ thô nhập về,
ông Lê Văn Quyên (55 tuổi, chủ một xưởng gỗ ở thôn An Lạc, xã Duy
Thành), đã tới nhà máy sấy gỗ của Công ty TNHH Kinh doanh tổng hợp Caxe
để sấy. Ông nói: “Lúc trước, cũng như những xưởng gỗ khác, tôi đã quen
với việc sấy hơi. Nhưng khi biết tin ở Duy Xuyên có nhà máy sấy gỗ bằng
năng lượng mặt trời, tôi tới sấy thử, chất lượng sấy rất tốt mà giá
thành lại rẻ. Từ đó, tôi hợp đồng sấy cho tới bây giờ”.
Đến nay, sau hơn 1 năm triển khai mô
hình sấy gỗ bằng năng lượng mặt trời, Công ty Caxe đã nhận được nhiều
đơn đặt hàng của các xưởng gỗ ở Duy Xuyên và các huyện lân cận, bước đầu
có doanh thu ổn định. Từ năm 2004, khi thành lập công ty, PGS. TS Hồ
Xuân Cát đã mất hết 9 năm để tiến hành một loạt những nghiên cứu nhỏ, từ
mô hình nhà sấy chỉ chứa được 1m3 gỗ, để xây dựng nên 3 nhà sấy, mỗi
nhà sấy có thể sấy đến 15m3 như bây giờ. Ngoài sấy gỗ, ông còn thiết kế
mô hình nhà sấy, với khung nhiệt độ thích hợp để có thể sấy tất tần tật
các loại nông sản, thực phẩm.
Theo PGS. TS Hồ Xuân Cát, lò sấy bằng
NLMT của ông hoạt động dựa trên hai nguyên lý. Thứ nhất, đó là nguyên lý
hiệu ứng nhà kính: Không cho nhiệt độ thoát ra ngoài; thứ hai, nguyên
lý tấm đen: Vật nào càng sẫm màu thì hấp thụ nhiệt năng càng mạnh. Trên
cơ sở đó, ở mái trên của nhà sấy, ông thiết kế những cấu kiện để tạo
hiệu ứng nhà kính và một tấm đen. Tường vách được xây dựng kỹ càng, có
chất cách nhiệt để đảm bảo nhà sấy không thoát nhiệt. Ông cho biết: “Nếu
trời nóng chừng trên 30 độ, thì nhiệt độ của tấm đen có thể đến gần 120
độ C. Với những cấu kiện giữ nhiệt, thì ban đêm, nhiệt độ này được duy
trì ổn định. Bên trong nhà sấy có hệ thống điều chỉnh nhiệt độ để đảm
bảo nhiệt độ sấy cần thiết”.
Khi được hỏi về việc, nếu trong những
ngày mưa gió, hàm lượng ánh sáng mặt trời rất ít, thì nhà sấy có hoạt
động được không, ông cho biết: “Vấn đề này đã được giải quyết bằng
nguyên lý sấy tụ ẩm”. Cụ thể, nhà sấy có bộ phận gia nhiệt bằng điện trở
để nâng nhiệt độ ban đầu lên tương thích với nhiệt độ để sấy, rồi chạy
máy hút ẩm, từ đó nhà sấy giữ nguyên nhiệt độ ban đầu cho đến một tuần.
Bởi vậy, vào mùa đông, nhà máy vẫn hoạt động bình thường dù không có
năng lượng mặt trời. “Hiện nay, nhiều nơi đã triển khai dự án năng lượng
mặt trời. Và mỗi nơi mỗi kiểu. Những sự khác nhau giữa các mô hình ở
chỗ là sự kết hợp giữa hai nguyên lý sấy bằng năng lượng mặt trời và sấy
ngưng tụ ẩm. Sau 1 năm hoạt động, sự kết hợp của tôi đã mang lại hiệu
quả như tôi mong muốn” – ông nói.
Rõ ràng, bằng việc sử dụng NLMT, mô
hình sấy gỗ của PGS. TS Hồ Xuân Cát, đã không làm tổn hại đến môi
trường. Nếu sấy hơi nước phải cần củi đun hay than đá, thì sấy bằng NLMT
sử dụng nguồn năng lượng sạch và vô tận. PGS. TS Hồ Xuân Cát còn cho
biết, nhà sấy bằng NLMT tốn rất ít nhân viên, chỉ cần 1 nhân viên vận
hành 3 lò sấy là đủ, mà làm cũng chẳng lấm láp tay chân gì cả; cũng như
vậy, nếu sấy hơi ít nhất có 3 nhân viên túc trực trong lò hơi. Đồng
thời, sấy hơi thì cần đưa nguyên liệu cần sấy đủ một lò để sấy, còn sấy
bằng NLMT thì cho dù một cây gỗ thôi thì cũng sấy được.
Tất nhiên, lò sấy NLMT cũng có nhược
điểm là thời gian sấy lâu hơn sấy hơi. Nếu 1m3 gỗ mỏng khi sấy hơi cần 2
tuần thì sấy bằng năng lượng mặt trời cần đến 3 tuần. Nhưng theo PGS.
TS Hồ Xuân Cát, thời gian sấy như trên không lâu lắm, vả lại, giá thành
rẻ hơn nhiều: Sấy hơi cần 700 nghìn/m3 thì sấy năng lượng mặt trời chỉ
tốn 250 nghìn. Nếu gỗ dày (hơn 5 phân) thì chênh lệch nhau là 1 triệu và
500 nghìn.
“Với nhiều năm nghiên cứu bên lĩnh vực
sấy, tôi đã kinh qua cả sấy hơi và sấy gỗ. Trong tương lai, việc sấy gỗ
bằng năng lượng mặt trời là hướng đi bền vững cho ngành Công nghiệp sấy,
cắt giảm chi phí đầu vào, hạ giá thành sản xuất và giảm thiểu ô nhiễm
môi trường. Bởi vậy, trong thời gian tới, từng bước, tôi sẽ mở rộng mô
hình của mình ra nhiều nơi.” - PGS. TS Hồ Xuân Cát, khẳng định.
Theo: GD & TĐ