Vài năm trước, TP. Hà Nội đã cho xây dựng lại một số chợ xuống cấp trên địa bàn . Tuy nhiên, mô hình này không hiệu quả như mong muốn, tình trạng vắng khách kéo dài khiến tiểu thương phải nghỉ kinh doanh hoặc tìm nơi khác bán hàng. Đáp ứng nhu cầu về chợ dân sinh của người dân, chợ cóc, chợ tạm lại đua nhau mọc.

Bài 3: Phía sau những trung tâm thương mại

Chợ Bưởi khang trang ngày nào...

Lãng phí tiền tỉ

Một số trung tâm thương mại như: ODC (chợ Ô Chợ Dừa), chợ Hàng Da, chợ Cửa Nam, chợ Bưởi… sau khi chuyển đổi công năng, dù được đầu tư tiền tỉ nhưng tình trạng vắng khách đã khiến không ít người cảm thấy xót xa, tiếc một thời buôn bán sầm uất khi vẫn còn là chợ dân sinh.

Mở màn cho sự vắng khách và dẫn đến bỏ hoang của chợ hiện đại là chợ Ô Chợ Dừa, nay là Trung tâm thương mại ODC. Sau một thời gian hoạt động không hiệu quả, giờ đây trung tâm này biến thành hàng karaoke.

Tiếp theo, đến chợ Cửa Nam, dù tên là chợ Cửa Nam và vốn đầu tư lên tới hơn 200 tỉ đồng, nhưng hiện tại những gì còn lại ở nơi này chỉ là một cái tên . Trong chợ không có tiểu thương, chỉ thấy duy nhất một siêu thị bán thực phẩm và hầu như lượng khách đến đây có thể đếm trên đầu ngón tay, vì sự không tiện lợi của vị trí này.

... giờ được tận dụng làm nơi tổ chức đám cưới, hội nghị

Mới đây nhất, các tiểu thương tại chợ Hàng Da cũng lần lượt ra đi vì không có khách. Theo cách sắp xếp của chợ này, lương thực, thực phẩm ở tầng hầm; tuy được quy hoạch ngăn nắp, sạch sẽ, nhưng không thu hút người mua hàng. Vì vậy, dù được đầu tư tới 250 tỉ đồng, nhưng người dân vẫn không mặn mà vào mua sắm.

Cùng với chợ Hàng Da là cảnh vắng hoe của chợ Bưởi, Trung tâm thương mại Thanh Trì… Và, dù chưa chính thức đi vào hoạt động nhưng với sự thay đổi công năng đến chóng mặt, chợ Mơ rất có thể sẽ thành chợ Hàng Da, chợ Cửa Nam… trong tương lai.

Đại diện Công ty Cổ phần Thương mại Hàng Da cho biết, sau một thời gian đi vào hoạt động, mô hình chợ nằm trong trung tâm thương mại đã bộc lộ những bất hợp lý, khiến tình hình kinh doanh trở nên khó khăn địa chỉ các quán cafe phim tại hà nội. Chợ tạm, chợ cóc bủa vây quá nhiều quanh chợ Hàng Da, khiến việc kinh doanh các mặt hàng phục vụ dân sinh trong chợ như thực phẩm, rau quả tê liệt trong suốt cả năm qua…

Vì sao chợ cóc?

Nhiều chợ lớn, được xây dựng rất khang trang trên nền chợ cũ, tuy nhiên có một nghịch lí là người dân thích mua hàng ở chợ cóc hơn. Lí do đơn giản, dễ hiểu là giá cả ở chợ cóc rẻ hơn bên trong trung tâm thương mại. Mặt khác, người dân vẫn quen mua sắm thuận tiện dọc đường về nhà, họ không phải gửi xe mới có thể vào được chợ.

Chợ cóc vẫn là nơi được đông đảo người dân tìm đến Ảnh: An Nghĩa

Chỉ quanh chợ Hàng Da thôi đã có đến hai chợ cóc. Nếu chợ cóc trong ngõ Yên Thái, đối diện với chợ Hàng Da nhộn nhịp và phục vụ nhu cầu người dân từ sáng đến tối, thì ngay bên sườn phía tay phải, chợ cóc chỉ phục vụ khoảng gần trưa và chiều tối. Hai chợ này rất đông khách, trái ngược hoàn toàn những gì đã và đang diễn ra trong chợ Hàng Da.

Trước cửa Trung tâm thương mại ODC, các mặt hàng thực phẩm bày bán la liệt. Bất kể cả giờ tan tầm, mọi người đứng tràn ra đường để bán và mua hàng quán cafe đẹp tại hà nội. Giao thông ở đây tê liệt vì ùn tắc là chuyện hết sức bình thường.

Gần chợ Cửa Nam, nơi ra vào ga Hà Nội, cứ khoảng gần trưa và chiều, nhiều hàng bán đồ ăn cũng nhoi hết ra mặt đường, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng khi không còn chợ dân sinh.

Thực phẩm tươi ngon, rẻ, tiện là tiêu chí người dân tìm đến chợ cóc Ảnh: An Nghĩa

Theo chị Lê Minh Loan (Cầu Giấy, Hà Nội), người tiêu dùng Việt Nam thích thực phẩm tươi, ngon, rẻ và tiện, vì vậy chợ truyền thống vẫn được hầu hết người dân lựa chọn. Việc xóa bỏ chợ truyền thống và thay bằng mô hình chợ hiện đại kết hợp với văn phòng cho thuê chưa phù hợp với xu hướng mua sắm của người dân. Do đó, chợ cóc mọc lên là tất yếu.

Các cơ quan chức năng cho rằng chợ cóc làm mất mĩ quan thành phố, gây ra sự lộn xộn, ảnh hưởng đến tình hình giao thông, song thực tế, sự tồn tại của loại chợ này lại xuất phát từ nhu cầu người dân. Thế nên, nếu để dẹp bỏ chợ cóc thì mô hình chuyển đổi từ chợ sang siêu thị cũng cần xem xét lại.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư kí Hội Tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, cho rằng trong đô thị vẫn nên duy trì một số chợ truyền thống nhằm mục đích bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng, tạo công ăn việc làm cho người buôn bán nhỏ.

Đây cũng chính là tạo đầu ra cho sản xuất vừa và nhỏ, các làng nghề phát triển cafe film 3d tại hà nội. Bởi vậy, không nên bỏ chợ truyền thống mà nên tôn tạo, khắc phục dần những bất cập như vệ sinh môi trường, bảo đảm các quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm, các điều kiện kinh doanh, phòng chống cháy nổ...

Không nên biến toàn bộ chợ truyền thống thành chợ hiện đại hoặc cải lương theo kiểu nửa hiện đại, nửa truyền thống một cách gượng ép. Hy vọng vẫn còn lại những chợ truyền thống đúng nghĩa, nhưng văn minh hơn, tồn tại lâu dài ngay trong lòng đô thị hiện đại.

Kỳ tới: Xóa chợ truyền thống: Hiện đại hay giật lùi?

Ngọc Mai – An Nghĩa