Quá trình bảo tồn và phát triển
làng nghề truyền thống đang đặt ra những thách thức mới. Trong mối lo
ngại nghề truyền thống mai một, việc giữ được làng nghề hơn lúc nào hết
càng trở nên cấp bách.
Đây không chỉ là một cách để phát
triển kinh tế, giúp chuyển đổi cơ cấu lao động ở nông thôn, mà còn góp
phần gìn giữ những nét văn hóa của từng vùng miền, mỗi địa phương.
|
Ảnh: minh họa - Internet |
Trong khi lớp nghệ nhân tâm huyết
đang ngày càng già đi và ít tham gia vào sản xuất, lớp trẻ có xu hướng
xa quê, tìm hướng phát triển, thì việc giúp thanh niên làng nghề khởi
nghiệp với nghề truyền thống là một hướng đi cần thiết để vực dậy sự
hưng thịnh của các làng nghề.
Bài 1: Nhiều người trẻ giàu với nghề truyền thống
Kế thừa nghề gia truyền từ đời
trước để lại, cũng là nghề truyền thống của làng, nhiều thanh niên làng
nghề hiện không chỉ có thu nhập cao mà còn giúp nhiều lao động trẻ khác
có việc làm ổn định.
Xưởng dát quỳ vàng Tươi Anh của Lê
Bá Tươi ở thôn Kiêu Kỵ (Gia Lâm, Hà Nội) khá nổi tiếng. Một buổi chiều
hè, mặc dù không khí nóng nực, trong xưởng, hàng chục thợ trẻ vẫn đang
miệt mài, chỗ này, những lao động nữ tay thoăn thoắt làm từng lá quỳ,
chỗ kia, những nam thanh niên tay nện búa liên hồi…
Lê Bá Tươi sinh năm 1986. Yêu nghề
từ nhỏ, thuở còn đi học Tươi vẫn một buổi đến lớp, một buổi về nhà phụ
việc cho bố. Sau khi học hết phổ thông, Tươi xin bố tách xưởng riêng.
Mặc dù là một xưởng mới của người trẻ nhưng xưởng Tươi Anh đã có uy tín
trong làng. Hiện nay, bên cạnh việc duy trì xưởng quỳ, anh Lê Bá Tươi
đang gom thợ khôi phục lại nghề sơn son thếp vàng.
Theo lời anh, nghề sơn cũng là nghề
gốc, nghề truyền thống của làng nhưng đã bị mai một mấy chục năm nay.
Anh mong muốn và dự định phát triển thêm nghề. “Xưởng quỳ sẽ chuyển qua
cho vợ quản lý, còn em sẽ làm sơn son. Hai vợ chồng cùng làm”, Tươi nói.
Đội thợ của Tươi làm không hết việc, chủ yếu là theo đặt hàng của đền
chùa các nơi, như Đền Đô, lăng Hoàng Nghị ở Thái Bình…
Xưởng đã thành lập được 2 năm và
tạo được nhiều công ăn việc làm cho bà con trong làng, thậm chí cho
nhiều lao động trẻ từ các tỉnh khác. “Thanh niên bây giờ chỉ thích ra
ngoài, đi học, đi làm. Cùng lứa với em, tâm huyết với nghề thì cả thôn
có 3 người, cùng làm mấy năm nay”- Tươi nói. Thu nhập hiện nay, Tươi cho
biết, vào khoảng 120 triệu đồng/năm. Nhưng, theo dự tính, tương lai,
khi nghề sơn nhiều thợ hơn, nhiều hợp đồng hơn thì thu nhập không chỉ
dừng lại đó.
Trong số ít những người trẻ sớm
làm chủ ở làng nghề truyền thống, anh Nguyễn Trọng Hiếu, sinh năm 1982,
chủ xưởng gốm ở Bát Tràng, là một trong số ít những hội viên trẻ của
Hiệp hội gốm sứ Bát Tràng. Hiện nay, xưởng anh có 20 nhân công.
Hiếu luôn chịu khó mày mò học hỏi
để thay đổi các mẫu mã sản phẩm. Hiếu chia sẻ về nghề với giọng hào hứng
và tâm huyết: “Bây giờ nghề này áp dụng khoa học kỹ thuật nhiều. Mẫu mã
luôn thay đổi. Mình phải luôn thử những hoa văn mới, màu men mới. Tìm
hiểu thị trường, đáp ứng được thị trường qua báo chí, mạng, qua những
người có kinh nghiệm, truyền nghề. Một năm có một vài mẫu”. Mỗi năm, thu
nhập của Hiếu từ 100 - 120 triệu đồng.
Anh Vũ Văn Hải, chủ quán cà phê
tranh thêu ở xã Thắng Lợi, huyện Thường Tín, Hà Nội cũng là một địa chỉ
nổi tiếng ở làng nghề thêu truyền thống nằm cạnh xã Quất Động. Quán cà
phê của anh treo hàng chục bức tranh thêu tay đủ kích thước, thể loại.
Từ những bức vài trăm ngàn đồng đến bức hơn chục triệu đồng.
Trước khi có cửa hàng này, Hải từng
nhiều năm đi giao sản phẩm cho các hàng lưu niệm, rồi vào mở một gian
hàng bán sản phẩm ở Nha Trang. Hiện nay, hai vợ chồng Hải vừa bán quán
vừa trực tiếp trổ tài khi khách có nhu cầu thưởng thức tài nghệ của
người làng nghề. Hải tổ chức một đội 10 người thợ làm tại nhà. Với sự
tìm tòi sáng tạo trong kinh doanh, tay nghề và hiệu quả sản xuất kinh
doanh, Hải được bầu làm chủ tịch Hội thêu huyện Thường Tín.
Nhìn vào lớp trẻ đang say sưa với
những dự định, ánh mắt của người già lấp lánh niềm tin tưởng vào tương
lai của làng nghề. “Từ ngày có xưởng dát quỳ vàng Tươi Anh, nhiều thợ
trẻ có việc làm. Tuy ít tuổi nhưng chúng có sự năng động, chịu khó đi,
chịu khó tìm tòi nên đã khôi phục được nghề tưởng đã thất truyền mấy
chục năm trước đó”, ông Chủ nhiệm Hợp tác xã dát quỳ Kiêu Kỵ nói.
Điểm chung của những người trẻ đã
thành công ấy, chính là quyết tâm giữ gìn và phát triển nghề cha ông để
lại, và có một niềm tin tưởng chắc chắn vào tương lai của làng nghề. Với
Hiếu, “ngành gốm sứ ngày càng phát triển, nếu áp dụng khoa học kỹ thuật
nhiều, chất lượng nâng cao, đáp ứng được nhu cầu người tiêu dùng, sẽ
phát triển”. Còn với ông chủ quán cà phê tranh thêu Vũ Văn Hải, mặc dù
mới mở cửa hàng khoảng 1 năm nhưng anh Hải rất tin tưởng vào mô hình của
mình.
Hải nói: “Mình đã là người làng
nghề, mình sẽ theo nghề. Qua 1 năm, hiệu quả cửa hàng chưa đáng kể, vì
chủ yếu mang tính thử nghiệm. Nhưng nghề thêu rất có triển vọng. Trong
điều kiện hiện nay, khi 90% khách hàng là nội địa, việc mở cửa hàng theo
mô hình cà phê tranh thêu vừa là giới thiệu sản phẩm, vừa thúc đẩy tiêu
thụ nội địa”. Thời gian tới, ông chủ trẻ này đang nghiên cứu khả năng
phát triển để đầu tư mở thêm cửa hàng ở những nơi khác.
Ở các làng nghề, số nghệ nhân còn
trẻ tuổi không phải ít. Tuy nhiên, thực tế gần đây, số thanh niên ở lại
gắn bó với làng nghề như anh Tươi, anh Hiếu, anh Hải không được nhiều.
Theo anh Tươi, “Nhiều người bạn của
tôi, cũng giống như phần đông các bạn trẻ hiện nay muốn thoát ly làm
công việc khác có thu nhập cao hơn, làm công nhân ở các khu công nghiệp.
Hơn thế, các bạn luôn nghĩ, còn trẻ tuổi còn muốn bay nhảy, ra ngoài xã
hội thử thách”. Điều này dẫn tới tình trạng: Nhân công làng nghề truyền
thống lại từ nhiều nơi khác đến, nhưng cũng không đáp ứng đủ nhu cầu
cho các đơn hàng.
Các làng nghề lâm vào cảnh cực kỳ
thiếu thợ, nhất là thợ lành nghề. Thực tế đó làm đau đầu không ít những
nghệ nhân và những người tâm huyết muốn vực dậy nghề truyền thống và
muốn làng nghề hưng thịnh.
Theo Tin Tức