Phương án thi đại học cao đẳng “3 chung” kéo dài hơn 10 năm và đã được xã hội đánh giá cao. Tuy nhiên, phương thức này không phù hợp với thực tế, với quy định mới trong Luật Giáo dục đại học và xu hướng phát triển. Tại buổi đối thoại về những điểm mới trong tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2014 tổ chức mới đây, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Bùi Văn Ga cho biết, từ năm 2014, ngành giáo dục sẽ từng bước giao tự chủ tuyển sinh cho các trường đại học cao đẳng. Việc các trường tổ chức tuyển sinh riêng sẽ hướng đến việc đánh giá năng lực thực sự và những khả năng, thế mạnh của người học thay vì đánh giá kiến thức học thuộc lòng như hiện nay. Đồng thời, phương thức này cũng sẽ cho phép các trường chủ động đưa ra đề thi, phương thức tổ chức thi, cách thức đánh giá năng lực học sinh để có thể tuyển được những học sinh có năng lực phù hợp với ngành, nghề đào tạo của nhà trường. Đây là những điểm mà các kỳ thi “3 chung” không đáp ứng được.

Theo đề án tuyển sinh riêng, các trường có thể tổ chức nhiều nhất 2 kỳ thi trong 1 năm để có thể đạt đủ chỉ tiêu tuyển sinh. Điểm nổi bật của việc ra đề thi riêng là tùy vào nhu cầu của ngành đào tạo, các trường sẽ có quyền tự quyết về cách ra đề thi và phương pháp xét tuyển sao cho có thể chọn được những thí sinh phù hợp với ngành nghề đào tạo mà không bắt buộc phải tổ chức thi theo các khối A, B, C, D... và cũng không bắt buộc thí sinh phải thi 3 môn 1 khối như hiện nay. Nhà trường có thể kết hợp thi một vài môn với các phương pháp đánh giá năng lực thí sinh khác. Theo đó, học sinh có thể sẽ chỉ phải thi một hoặc vài môn học có lợi thế nhất. Như vậy, việc tổ chức thi riêng này sẽ không bỏ sót thí sinh có những năng lực phù hợp với các ngành nghề đào tạo của các nhà trường. Hơn nữa, trong năm sau, các thí sinh vừa có thể tham gia kỳ thi chung của Bộ Giáo dục và Đào tạo, vừa có thể tham gia vào kỳ thi riêng do các trường tổ chức. Do đó, cơ hội bước vào giảng đường đại học của các em sẽ cao hơn rất nhiều.

Các trường phải cạnh tranh bằng uy tín và chất lượng đào tạo

Từ việc thay đổi cách thức thi cử sẽ tác động trở lại, nhằm thay đổi căn cơ cách dạy và học ở các cấp học phổ thông như hiện nay. Tình trạng học thuộc lòng, học để thi, học lệch học tủ dần sẽ được thay thế bởi cách dạy và học tập trung vào phát huy năng lực của học sinh. Từ đó, bồi dưỡng và rèn rũa những thế mạnh, đam mê của từng học sinh, định hướng để các em tiếp tục tập trung vào các đam mê, thế mạnh của mình trong tương lai. Tuy nhiên, khi để cho các trường ra đề thi thì vấn đề bảo mật đề thi cũng khiến nhiều trường không mặn mà.  Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tách các chức năng chuyên môn về cho các trường để chỉ đảm nhận chức năng quản lý nhà nước. Việc ra đề thi, các trường phải chủ động, hoặc liên kết với các trường. Về lâu dài, đề thi và việc kiểm soát chất lượng thi cử sẽ do các tổ chức độc lập kiểu như mô hình Trung tâm kiểm định chất lượng giáo dục, chương trình và các cơ sở giáo dục.