Trước khi trùng tu, ngôi nhà xuống cấp
nhiều, do tuổi thọ đã quá cao của các cấu kiện gỗ (khoảng 200 năm), nên
đã bị mối, mọt, hư hại; ảnh hưởng đến sự an toàn của kết cấu và thẩm mỹ
kiến trúc. Ảnh: Các cấu kiện gỗ được chạm trổ rất công phu, đậm tính
nghệ thuật dân gian.
Phần kết cấu gỗ được điêu khắc tinh xảo
với nhiều mô típ cổ điển quen thuộc như long – ly – quy - phượng, tùng –
cúc – trúc – mai… Trong nhà còn lưu giữ được những câu đối ghi dấu ấn
thời Nguyễn. Hiện tại, công trình này là từ đường thờ dòng họ Phạm ở Tây
Giai và cũng là nơi ở, sinh hoạt của gia đình ông Phạm Ngọc Tùng, vẫn
mang nếp sống nông nghiệp của vùng nông thôn. Các ô cửa gian giữa được
chia làm 3 khoang với 4 cánh. Trên 3 khoang có 3 mắt cửa bằng gỗ - một
chi tiết rất độc đáo và hiếm thấy ở vùng Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ.
Tháng 10/2004, tổ chức UNESCO đã trao tặng
Giải thưởng Công trạng (Award of Merit) cho dự án "Bảo tồn kiến trúc
nhà cổ truyền thống của Việt Nam". Cùng với 5 ngôi nhà khác được trùng
tu đại diện cho các vùng miền khắp Việt Nam, nhà cổ Tây Giai của ông
Phạm Ngọc Tùng ở Thanh Hoá được vinh danh.
Một cây cột được thay thế phần chân. Chân
cột được đỡ bởi đế bằng đá xanh. Các phần thay mới đều được đánh dấu ghi
rõ thời gian trùng tu.
Tổ chức UNESCO đã nhận định: "Sáu ngôi
nhà, trải dài trong không gian địa văn hóa rộng lớn của VN đã đại diện
cho nền văn hóa truyền thống mỗi khu vực, thông qua kiến trúc truyền
thống. Đó là một thứ tài liệu sống động minh chứng cho lối kiến trúc
tinh diệu được thể hiện dưới những bàn tay tài hoa của những người thợ
thủ công Việt Nam".
Hiện tại, ngôi nhà cổ của ông Phạm Ngọc
Tùng ở thôn Tây Giai là điểm đến không thể bỏ qua khi du khách tới thăm
Thành Nhà Hồ - di sản thế giới. Sau khi trùng tu, ngôi nhà này cũng
được UNESCO phong tặng danh hiệu là 1 trong 10 ngôi nhà cổ đẹp nhất Việt
Nam, và được xếp hạng là di tích kiến trúc - nghệ thuật cấp tỉnh năm
2003.
Hệ kèo gian chính theo lối chồng rường kẻ chuyền. Các hoành và rui được làm bằng tre.
Chi tiết hoa văn trang trí trên kèo chính.
Những câu đối cổ từ thời Nguyễn vẫn được lưu giữ.
Phía trước ngôi nhà, qua lớp sân là bể nước và bình phong hình cuốn thư nằm trong vườn.
Theo: vov.vn