Một công đoạn trong xưởng sản xuất nhang ( Ảnh mang tính minh hoạ )

LTS: Qua nhiều lời phàn nàn của một số độc giả sống trong các toà chung cư ở Hà Nội về mùi hương nhang nồng nặc gây khó chịu mỗi khi thắp trong nhà vào dịp rằm hay mùng 1, chúng tôi có dịp tìm hiểu và nhận thấy sự lộn xộn không có ai quản lý của thị trường hương nhang hiện nay.

Thị trường hương nhang – Ma trận với người mua hàng

Dạo qua những chợ lớn ở Hà nội như chợ Bưởi, Nghĩa Tân, Ngọc Hà…thị trường hương nhang thực sự đa dạng về chủng loại, mẫu mã, mùi hương. Mỗi nhãn hiệu cũng thường có hàng loạt mùi hương khác nhau để dẫn dụ thượng đế như hương trầm, bài, quế, hồng, cúc, oải hương…, rồi mẫu mã cực kỳ đa dạng từ loại bình dân giá vài ngàn đồng đến vài chục ngàn đồng, tiếp đến là những nhãn hiệu nhập ngoại mà đa phần là của Đài loan, Trung Quốc bao vây xung quanh sự lựa chọn của khách hàng.

Chị Vân, chủ một sạp hàng hương nhang và đồ lễ tại chợ Bưởi cho biết: Hầu hết người mua hàng đều chỉ quan tâm đến mùi thơm và phải cong đậu tàn chứ ít ai chú ý đến đơn vị sản xuất, thành phần, nhãn hiệu hay hướng dẫn sử dụng. Các nhãn hiệu hương cũng không quan tâm đến việc cung cấp đầy đủ thông tin trên bao bì sản phẩm nên ai muốn tìm hiểu cũng chịu mà cũng không thấy cơ quan quản lý nào nhắc nhở hay xử lý.

Chị Yến ( Mỹ đình I, Hà nội) chia sẻ: Dù biết hương nhang hiện nay tẩm hoá chất rất nhiều để tạo mùi thơm và cong đậu tàn gây nguy hiểm cho sức khoẻ nhưng khi ra các chợ mua hàng thì nhãn hiệu nào cũng ghi là hương nhang sạch, hương nhang thảo mộc… như ma trận không biết lựa chọn thế nào cho đúng nên cũng đành phải mua, chỉ có cách là khi thắp hương phải mở tất cả các cửa, bật quạt gió và cả nhà đi chơi dù biết đang thắp hương mà ra ngoài sẽ gây nguy cơ hoả hoạn rất cao.

Hương nhang sản xuất như thế nào?

Qua nhiều ngày tìm hiểu các làng nghề sản xuất hương nhang lớn Miền Bắc, phóng viên đã chứng kiến đầy đủ việc sử dụng hoá chất độc hại để tạo mùi thơm và cong đậu tàn.

Nhang tẩm hoá chất ( Ảnh minh hoạ)

Chúng tôi về xã Quảng Phú Cầu ( Huyện Ứng Hoà, Hà Nội) nơi được xem là trung tâm sản xuất tăm nhang lớn nhất miền Bắc. Đến nhà nào có sản xuất tăm ấn tượng đầu tiên là mùi khét hắc khó chịu, vào nơi sản xuất chứng kiến việc nhúng tăm nhang vào những thùng hoá chất , tìm hiểu thì được biết đó là axit Photphoric (H3PO4) có tác dụng làm tăng độ cong và đậu tàn cho sản phẩm, càng ngâm lâu và với nồng độ đậm đặc thì hương càng cong đậu tàn rất đẹp. Một công nhân tiết lộ “Với công nghệ làm tăm nhang hiện nay, chủ cơ sở sản xuất có thể làm cho tàn nhang đậu cong, xoăn tùy nồng độ đậm đặc của hóa chất lúc pha chế và thời gian ngâm tăm tre dài hay ngắn, tuy nhiên mỗi lần ngâm hoá chất mà quên đeo gang tay hay khẩu trang sẽ cảm thấy khó thở, tức ngực hay ngứa rát hết hai bàn tay, có hôm về nhà thấy hoa mắt chóng mặt miệng khô rát, có người còn bị lở loét cả 2 bàn tay”.

Được biết tăm nhang của xã Quảng Phú Cầu hiện cung cấp hầu hết cho các trung tâm sản xuất hương nhang ở toàn miền Bắc, hàng ngày hàng chục chuyến container, xe tải, rồi các thùng tăm nhang tẩm hoá chất độc hại theo các chuyến xe hàng được toả đi khắp mọi làng nghề.
Tiếp tục xâm nhập làng nghề sản xuất hương nhang xã Bảo Khê – TP Hưng Yên, trung tâm sản xuất hương nhang truyền thống lớn nhất miền Bắc hiện nay, nơi phần lớn nhập tăm hương độc hại từ xã Quảng Phú Cầu.

Chúng tôi vào thăm xưởng nhà anh T, một xưởng lớn với vài chục công nhân đang cặm cụi công việc, mùi hắc và bụi bặm nồng nặc làm chúng tôi ngộp thở. Trong xưởng sản xuất đủ loại hương nhang, từ nhang vòng to nhỏ, nhang que… với đủ chủng loại và các loại mùi thơm khác nhau. Theo anh T, trước đây làng nghề thường sản xuất từ các nguyên liệu thảo mộc thiên nhiên như trầm, tùng, bài… và các loại thuốc bắc để tạo mùi thơm, nhưng nay do nguồn cung khan hiếm và giá thành tăng cao, nhiều hộ sản xuất đã thay thế bằng việc tẩm hoá chất tạo mùi hương để vừa cho giá thành rẻ, mùi hương lại thơm, cong đậu tàn rất đẹp phục vụ thị hiếu của phần lớn người tiêu dùng mà lợi nhuận lại nhiều hơn.

Gặp một công nhân làm nhang tên V, anh nói: làm nghề này vất vả và bụi bặm lắm, suốt ngày ngửi bụi và tiếp xúc với hoá chất độc hại, nhà anh nhiều người đã bị phổi và các bệnh về đường hô hấp phải chuyển sang làm nghề khác. Hiện nay các loại hương nhang bán trên thị trường đều được các cơ sở sản xuất từ mùn cưa của các loại gỗ tạp xay mịn, trộn với keo rồi tẩm hoá chất tạo mùi thơm, thậm chí nhiều nơi còn phun tẩm hoá chất chống mốc để dễ dàng bảo quản, khi đốt nên mùi hương và khói vô cùng nguy hiểm cho sức khoẻ người sử dụng.

Vô cùng độc hại và nguy hiểm

Trao đổi với phóng viên, ông Đức Phương, Phó giám đốc quản lý nhãn hiệu hương nhang an toàn cao cấp Bồ Đề Tâm cho biết: “Thờ cúng tổ tiên, nhớ tới các bậc tiền nhân là nét văn hoá thể hiện cái đạo làm người “uống nước nhớ nguồn” nên cần phải được thực hiện một cách bài bản, trang trọng và tôn kính.

Mỗi nén nhang thắp nên bằng tấm lòng thành kính, thiết nghĩ mỗi người sẽ chọn được loại hương nhang phù hợp có mùi thơm đặc trưng, nhẹ nhàng, thanh tịnh mang sự huyền diệu của trời đất tới cõi tâm linh.

Hiện nay trên thị trường hầu hết là các sản phẩm hương nhang sử dụng hoá chất, từ tạo mùi hương, đến chống mốc, cong đậu chắc tàn… với giá rẻ chỉ vài ngàn đến hơn chục ngàn đồng. Những sản phẩm này vô cùng nguy hiểm cho người sử dụng và gây hậu quả nghiêm trọng bởi những chi phí mất đi cho việc chữa trị các bệnh do nó gây ra với toàn xã hội.

Không thể dâng lên các các bậc tiền nhân, thánh thần, Trời, Phật những sản phẩm độc hại, không ai có thể phù hộ độ trì được sức khoẻ khi hàng ngày chúng ta cứ vô tư sử dụng những sản phẩm nguy hiểm như vậy.

Bồ Đề Tâm kiến nghị các cơ quan chức năng cần đưa sản phẩm hương nhang vào quản lý, và có tiêu chuẩn cụ thể về mức độ an toàn, công bố tiêu chuẩn về nguyên liệu, quy trình sản xuất, hướng dẫn sử dụng… tuân thủ đầy đủ quy định về bao bì, bao gói sản phẩm.

PGS-TSKH Nguyễn Duy Thịnh, Viện Công nghệ sinh học và công nghệ thực phẩm – Đại học Bách khoa Hà Nội, trong một bài trao đổi với báo Thanh niên đã cho biết: “Hóa chất để tạo mùi thơm giống với trầm, quế, hồi… không có nguồn gốc, bày bán trôi nổi ảnh hưởng xấu tới sức khỏe người tiêu dùng là điều tất yếu”. Theo ông Thịnh, hiện rất nhiều người có tâm lý ưa dùng tăm nhang đậu tàn sẽ cho nhiều lộc. Loại nhang trên có ngâm tẩm H3PO4. Người tiếp xúc lâu với khói nhang có ngâm tẩm hóa chất này rất dễ bị tổn thương niêm mạc mắt, mờ mắt, các bệnh liên quan tới hô hấp, ảnh hưởng hệ thần kinh trung ương; thậm chí hít nhiều, thường xuyên có thể bị ung thư phổi. “Trước nay, mặt hàng nhang vẫn bị thả nổi và chưa có tiêu chuẩn nào để áp chuẩn. Theo tôi, các cấp chính quyền cần có ngay biện pháp quản lý chặt các loại nhang bày bán trên thị trường".