Có thể nói người dân trong các làng nghề hiện nay vừa là
“thủ phạm” đồng thời cũng là “nạn nhân” của ô nhiễm môi trường. Tình
trạng này đã và đang trở nên bức xúc hơn bao giờ hết…
Vượt quá tiêu chuẩn cho phép
Theo thống kê của hiệp hội làng nghề Việt Nam, nước ta có khoảng 3.000
làng nghề, giải quyết việc làm cho hơn 11 triệu lao động. Các làng nghề
đã góp phần không nhỏ vào sự phát triển công nghiệp, tiểu thủ công
nghiệp qua đó chuyển dịch cơ cấu và đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế
của địa phương, nâng cao đời sống của người dân, tạo nhiều việc làm cho
người lao động. Tuy nhiên đi đôi với sự phát triển của các làng nghề
thì vấn đề ô nhiễm môi trường nước, đất, không khí của các làng nghề lại
ngày càng trở nên bức xúc, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống và sinh
hoạt của người dân sống trong các làng nghề và các vùng lân cận.
Người dân ở các làng nghề thường mắc các loại bệnh về đường hô hấp,
ngoài da, khô mắt, điếc…chiếm đến trên 60 - 70%. Khảo sát mới đây của
Viện Khoa học và Công nghệ môi trường - Đại học Bách khoa Hà Nội, cho
thấy có tới 100% mẫu nước thải ở các làng nghề có thông số vượt quá tiêu
chuẩn cho phép, nguồn nước mặt và nước ngầm ở những nơi này đều có dấu
hiệu ô nhiễm. Một đơn cử là phường Châu Khê, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc
Ninh, 123 cơ sở sản xuất kinh doanh của làng nghề tái chế kim loại chưa
xây
dựng hệ thống xử lý khí thải, nước thải; chất thải rắn cũng không được
thu gom; hầu hết các cơ sở cũng chưa lập báo cáo đánh giá tác động môi
trường hay cam kết bảo vệ môi trường.
Hay tại Hưng Yên với 85 làng nghề trong đó có 35 làng nghề được UBND
tỉnh công nhận thì hầu như làng nghề nào cũng trong tình trạng ô nhiễm
và ô nhiễm nặng, bởi chủ yếu các nghề tái chế phế liệu, thuộc da… đều là
các ngành nghề có lượng chất thải độc hại rất cao. Đa số nguồn nước
thải không qua xử lý mà thải thẳng xuống ao, hồ, cho nên có rất nhiều
thành phần độc hại, vượt tiêu chuẩn cho phép…
Hội thảo xây dựng kế hoạch hành động quốc gia về xử lý các chất độc
hại tại làng nghề do tổng cục môi trường (bộ tài nguyên và môi trường),
phối hợp với trung tâm môi trường và Phát triển cộng đồng tổ chức vừa
qua đã chỉ ra một số nguyên nhân của tình trạng ô nhiễm hiện nay. Các
làng nghề có mật độ dân cư đông đúc, các xưởng sản xuất thường phải xen
lẫn với khu dân cư, do hạn hẹp về mặt bằng, địa hình nên rất khó bố trí
xử lý chất thải.
Cần có giải pháp tổng thể và đồng bộ
Mặt khác, dưới áp lực của dân số, một số khâu trung gian điều tiết
chất thải như ao hồ, sông ngòi bị san lấp làm diện tích ở, số lượng ao
hồ có xu hướng giảm dần nên quá tải, dẫn đến nước thải ứ đọng, tràn cả
ra khu dân cư; tình trạng này đã khiến cho ô nhiễm ngày càng trầm trọng.
Bên cạnh đó, công nghệ và quy trình sản xuất thô sơ lạc hậu cũng là
nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm. Phần lớn sản xuất ở các làng nghề có quy mô
hộ gia đình đơn lẻ, vốn đầu tư nhỏ, lao động thủ công là chủ yếu, thiếu
những công nghệ hiện đại, do đó chưa tận dụng được tối đa nguồn nguyên
liệu trong sản xuất, một phần nguyên liệu dôi dư trở thành phế thải, từ
đó mà gây ra ô nhiễm môi trường.
Thêm nữa công tác quản lý môi trường tại các làng nghề còn chưa hiệu
quả, nhận thức và trách nhiệm của người dân, doanh nghiệp còn hạn chế.
Vấn đề cấp bách đặt ra hiện nay là: Giảm thiểu ô nhiễm môi trường khu
vực làng nghề, nâng cao đời sống, sức khỏe nhân dân, cần có những giải
pháp tổng thể, đồng bộ về quản lý và kỹ thuật có tính bền vững như tăng
cường giáo dục, tuyên truyền nâng cao nhận thức; thanh tra, kiểm tra các
cơ sở sản xuất trong làng nghề; thu phí bảo vệ môi trường đối với nước
thải công nghiệp theo Nghị định 67/NĐ-CP; phối hợp kiểm tra các dự án,
đề án cho các nơi làm thí điểm…Việc quy hoạch không gian làng nghề phải
gắn với nhiệm vụ bảo vệ môi trường. Quy hoạch xây dựng đồng bộ cơ sở hạ
tầng kỹ thuật khu, cụm công nghiệp tập trung và di dời các cơ sở sản
xuất gây ô nhiễm; mạnh dạn quy hoạch theo hướng lồng ghép các hoạt động
du lịch với sản xuất làng nghề sinh thái.
Tháng 4/2013, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt đề án tổng
thể bảo vệ môi trường làng nghề đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030.
Theo đó, đến năm 2015, xử lý triệt để ô nhiễm tại 47 làng nghề ô nhiễm
môi trường đặc biệt nghiêm trọng theo Chương trình mục tiêu Quốc gia
khắc phục ô nhiễm và cải thiện môi trường giai đoạn 2012 - 2015. Cho
thấy đây là một trong những động thái quyết liệt và mạnh mẽ của Nhà nước
để giải quyết tổng thể môi trường làng nghề ở nước ta trong thời gian
tới.
|
Theo: Giáo Dục & Thời Đại