Trước
nguy cơ gây ô nhiễm môi trường của các làng nghề khiến các đơn vị quản
lý môi trường và nhân dân địa phương lo ngại, các ngành chức năng tỉnh
Nam Định đã tăng cường thực hiện các giải pháp xử lý ô nhiễm môi trường
đối với một số làng nghề. Tuy nhiên, việc thực hiện các giải pháp này
chỉ mới mang tính mô hình thí điểm và tập trung tại một số làng nghề,
chưa được triển khai đồng bộ trên toàn tỉnh và chưa mang lại hiệu quả
triệt để. Hiện toàn tỉnh có trên 90 làng nghề, nhưng có gần 50% số làng
nghề thải ra môi trường các chất thải dạng ô nhiễm điển hình, trong đó
có nước thải chưa qua xử lý, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của
người dân. Một số làng nghề sản xuất cơ khí, dệt may, tẩy nhuộm, thủ
công mỹ nghệ, mây tre đan, chế biến lương thực, thực phẩm được xác định
là gây ảnh hưởng nhiều nhất đến môi trường. Kết quả quan trắc cho thấy
có những thông số gây ô nhiễm môi trường nước, không khí, tiếng ồn tại
nhiều làng nghề đều vượt ngưỡng cho phép từ 1,5 đến hơn 13 lần. Đơn cử,
làng nghề tái chế nhựa Báo Đáp, xã Hồng Quang (Nam Trực) bình quân mỗi
tháng sử dụng 140 tấn dầu, gần 100kg hóa chất các loại nhưng hiện vẫn
chưa có bể chứa, bãi chôn lấp chất thải rắn, trong khi ô nhiễm nguồn
nước đang ở mức báo động. Làng nghề La Xuyên, xã Yên Ninh (Ý Yên) chuyên
sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ, dù đã được quan tâm đầu tư bể chứa chất
thải tập trung, nhưng môi trường nơi đây đang ô nhiễm nghiêm trọng, với
một số thông số vượt tiêu chuẩn cho phép từ 1,15- 11,9 lần.
Việc
không thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường đã ảnh hưởng tiêu cực
đến sức khỏe của người dân ở các làng nghề. Tại làng nghề Vân Chàng, Thị
trấn Nam Giang (Nam Trực), tuổi thọ trung bình của người dân chưa được
55 tuổi. Tại làng nghề Yên Tiến (Ý Yên) chuyên sản xuất hàng sơn mài, đồ
thờ, mây tre đan xuất khẩu, tỷ lệ người dân mắc các bệnh về phổi, bệnh
tiêu hóa, mắt, bệnh ngoài da tăng cao. Năm 2011, tỷ lệ bệnh mắt hột hoạt
tính trong học sinh là 1,28%; đặc biệt, xã này đã có nhiều người chết
do bị bệnh ung thư… Theo đánh giá của Chi cục Bảo vệ môi trường Nam
Định, ý thức bảo vệ môi trường của các hộ sản xuất còn nhiều hạn chế;
nguồn vốn đầu tư cho công tác bảo vệ môi trường, nhất là môi trường làng
nghề còn ít; sự vào cuộc của các cấp, ngành chưa quyết liệt.
Để
tiếp tục phát triển, đưa thêm nghề mới về các địa phương theo hướng
phát triển bền vững gắn với bảo vệ môi trường, về lâu dài, tỉnh sẽ tiến
hành tái cơ cấu làng nghề và từng doanh nghiệp trong làng nghề; tổ chức
tổng điều tra, đánh giá thực trạng làng nghề; qua đó phân loại, đánh giá
từng làng nghề theo tiêu chí rõ ràng, làng nghề nào gây ô nhiễm nghiêm
trọng thì kiên quyết xóa bỏ, những làng nghề gây ô nhiễm ít phải có lộ
trình khắc phục cụ thể. Trước mắt cần tập trung xử lý tình trạng ô nhiễm
môi trường tại một số làng nghề; ngăn chặn không để phát sinh các điểm ô
nhiễm mới theo quy định về bảo vệ môi trường làng nghề của Thông tư số
46/2011 của Bộ Tài nguyên và Môi trường có hiệu lực từ ngày 1.3.2012.
Theo đó, phân loại các cơ sở sản xuất trong làng nghề thành 3 nhóm, gồm
nhóm A: được phép hoạt động trong khu vực dân cư; nhóm B và nhóm C:
không được phép thành lập mới, nếu đang hoạt động phải đầu tư hệ thống
xử lý chất thải đạt Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường. Nếu không
phải di chuyển vào khu, cụm công nghiệp hoặc khu sản xuất tập trung
cách xa khu dân cư hoặc chấm dứt hoạt động trước ngày 1.1.2017. Tại tất
cả các làng nghề đang hoạt động sẽ triển khai rà soát mức độ gây ô nhiễm
và sẽ khắc phục, xử lý từng bước theo hướng vừa phù hợp với nguồn lực
hiện có, vừa tránh xáo trộn quá lớn đến đời sống người dân. Hiện, Sở Tài
nguyên và Môi trường đang thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về
khắc phục ô nhiễm và cải thiện môi trường tại làng nghề; sàng lọc và lựa
chọn các làng nghề điển hình để ưu tiên đầu tư xử lý. Trước mắt, ưu
tiên khắc phục, xử lý ô nhiễm môi trường tại 4 làng nghề gồm: làng nghề
làm bún Phong Lộc, phường Cửa Nam (TP Nam Định); làng nghề ươm tơ Cổ
Chất, xã Phương Định (Trực Ninh); làng nghề sản xuất miến Nam Dương (Nam
Trực); làng nghề chế biến hải sản Văn Lâm, xã Nghĩa Lâm (Nghĩa Hưng).
Sở Tài nguyên và Môi trường sẽ tăng cường các biện pháp nâng cao ý thức,
trách nhiệm của cả cộng đồng trong việc chung tay bảo vệ môi trường;
trong đó, nhấn mạnh việc xử lý ô nhiễm môi trường là trách nhiệm của
người gây ra ô nhiễm. Tập trung xác định rõ làng nghề nào cần được xã
hội hóa và nhà nước hỗ trợ, làng nghề nào các doanh nghiệp cần phải chịu
trách nhiệm theo nguyên tắc ai gây ô nhiễm người đó phải khắc phục;
không để xảy ra tình trạng đầu tư ngân sách Nhà nước để xử lý ô nhiễm
môi trường lại phục vụ lợi ích của cá nhân doanh nghiệp. Tập trung nâng
cao trách nhiệm của các cấp chính quyền từ tỉnh đến địa phương, cùng vào
cuộc quyết liệt, đồng bộ để đạt được kết quả cao trong gắn bảo vệ môi
trường với phát triển làng nghề.
Theo: Đại biểu nhân dân - Thanh Thúy