Lò hầm than ở Xuân Hòa.
10 năm trở lại đây, tình
trạng ô nhiễm khói, bụi từ các lò than ở xã Xuân Hòa (huyện Kế Sách, Sóc
Trăng) không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe con người, mà còn tác động rất
lớn đến môi trường và năng suất cây trồng. Đã nhiều lần địa phương họp
dân để tìm biện pháp giải quyết, nhưng đến nay hàng ngàn người dân cùng
nhiều vườn cây ăn trái nơi đây vẫn... sống chung với khói, bụi!
Lợi nhiều, hại cũng nhiều
Bí thư Đảng ủy xã Xuân Hòa Huỳnh Văn
Luận cho biết: “Toàn xã có 742 lò hầm than, tập trung ở 2 ấp Hòa Thành
Hòa Lộc. Trước năm 1975, xóm hầm than Xuân Hòa chỉ lác đác vài hộ làm;
từ khi có hợp đồng với số lượng lớn từ Đài Loan và TPHCM, số lò than
tăng vọt, giải quyết việc làm cho hàng ngàn lao động tại địa phương.
Cũng nhờ các hầm than, đời sống bà con trong vùng khá lên”. Làm than
củi đem lại thu nhập ổn định cho bà con (trung bình mỗi lò sản xuất 10
tấn than/lần đốt, lợi nhuận khoảng 10 triệu đồng/45 ngày). Bà Đặng Thị
Bé Ba (ấp Hòa Thành) - đang sở hữu 12 lò than - cho biết: “Thời buổi này
làm than có ăn hơn làm vườn. Mỗi mẻ lò lợi nhuận ít nhất trên 5 triệu
đồng. Lúc giá than tăng cao lợi nhuận tăng gấp 2 - 3 lần”. Theo bà Bé
Ba, làm than có lợi ở chỗ sản phẩm nếu được giá chủ lò bán ngay, thấp
quá thì trữ lại chờ giá tăng. Hiện “đầu ra” của nghề này rất ổn định vì
có hợp đồng với nhiều thị trường trong và ngoài nước. Nghề làm than còn
giải quyết việc làm cho nhiều lao động nhàn rỗi tại địa phương. Thông
thường, mỗi lò than cần khoảng 10 lao động với mức thu nhập 200.000 -
300.000 đồng/người/ngày. Có việc làm thường xuyên nên nhiều hộ không có
đất và vốn sản xuất có thể sống được với nghề này.
Tuy nhiên, làng nghề hầm than Xuân Hòa
cũng là nơi luôn gây ô nhiễm: Khói, bụi ảnh hưởng tới sản xuất, sức khỏe
của hàng ngàn hộ dân tại đây. Hàng ngày, khói, bụi từ các lò hầm than
bay mù mịt cả vùng, hủy hoại rau màu, cây xanh trong vườn. Không ít vườn
cây ăn trái bị khói, bụi lò than tàn phá, gây thiệt hại nặng. Khói, bụi
còn ảnh hưởng lớn đến sức khỏe người dân trong xã, nhất là người già và
trẻ em. Anh Nguyễn Văn Trung (ấp Hòa Thành) có 8 công vườn trồng cam,
nhưng 3 năm rồi cây không lớn nổi, trái đen xì vì khói bụi nên không ai
mua. Toàn xã Xuân Hòa có khoảng 3.200ha trồng cây ăn trái (cam, bưởi,
măng cụt, xoài...). Kết quả khảo sát cho thấy, những vườn nằm trong vùng
bán kính 500m nơi có lò hầm than, năng suất giảm 50% so với nơi khác
nên nhà vườn lỗ nặng. Khói, bụi từ các lò hầm than cũng là nguyên nhân
khiến nhiều thợ chụm lò, người già, trẻ em ở đây bị các bệnh liên quan
đến đường hô hấp. Gia súc nuôi trong vùng cũng dễ bị nhiễm bệnh
từ khói, bụi...
Cấm không được, để không xong
Theo Bí thư Đảng ủy xã Xuân Hoà Huỳnh
Văn Luận, định hướng sắp tới nghề làm than Xuân Hòa sẽ tập trung thành
một làng nghề, xây dựng hệ thống xử lý khói, bụi để hạn chế ô nhiễm môi
trường. Xử lý theo phương pháp này, nhà nước sẽ hỗ trợ kinh phí 50% cho
mỗi hộ. Dự tính là vậy, nhưng khi khảo sát nhiều hộ dân, việc di dời để
tập trung thành làng nghề và xây dựng hệ thống xử lý khói không dễ thực
hiện chút nào. Theo anh Nguyễn Văn Hoằng - nhân viên địa chính xã Xuân
Hòa - trước đây Sở TNMT Sóc Trăng đã thí điểm xây hệ thống xử lý khói
tại một số lò than, nhưng chưa có hiệu quả nên tình trạng ô nhiễm môi
trường ngày càng trầm trọng hơn.
Bà Bé Ba - một chủ lò than - nói: “Tôi
cũng rất muốn sản xuất đảm bảo an toàn cho các vườn cây nhưng không biết
xử lý bằng cách nào. Tôi cũng đi họp ở xã nhiều lần, nhưng hướng giải
quyết bằng cách xây dựng hệ thống xử lý khói, bụi thì dân không theo
nổi. Thứ nhất do kinh phí quá cao, mỗi hệ thống khoảng 20 triệu đồng,
lại rất hao điện, trong khi tui có tới 12 lò. Thứ hai, trước đây có một
số hộ từng thử nghiệm nhưng chất lượng than kém, nhẹ và dễ vỡ dẫn đến
giá thấp”. Còn chủ lò Nguyễn Thanh Trơn (ấp Hòa Phú) cho rằng: “Nhà tui
có 3 lò hầm than, nếu dời đi phải tốn tiền mua đất khác, xây lò than
lại, dời nhà cửa, tốn nhiều chi phí lắm!”.
Xuân Hòa được chọn là xã xây dựng nông
thôn mới của huyện Kế Sách. Các ngành chức năng đang... đau đầu vì vướng
phải tiêu chí giao thông nông thôn và tiêu chí về môi trường!
Theo: Lao Động