Tại khu trưng bày làng
nghề truyền thống (38 Hàng Đào) của lễ hội Trung thu phố cổ với chủ đề
"Tết Trung thu truyền thống năm 2013", những chiếc tàu thủy sắt của
"vua" tàu thủy Nguyễn Văn Mạnh Hùng, mang một nét độc đáo riêng biệt, có
sự hấp dẫn, khơi dậy trí tò mò cho du khách thập phương.
Tàu thủy sắt có bánh lái
chân vịt được chạy bằng dầu hỏa trong chậu nước hay ao làng từng là món
đồ chơi thời thượng, loại là đồ chơi mơ ước của biết bảo thế hệ trẻ
trong mỗi dịp trung thu. Đồ chơi này có từ đầu thế kỉ XX và được nhiều
quan chức thực dân Pháp thời kì đó ở Việt Nam ưa chuộng.
Anh Hùng sinh ra và lớn lên ở làng Khương Hạ (Thanh Xuân - Hà Nội) làng
có truyền thống làm đồ thiếc chế tạo ra các loại thùng, xô, chậu và đặc
biệt là nghề làm đồ chơi tàu thủy sắt chạy bằng hơi nước cho trẻ em mỗi
dịp trung thu.
Anh cho biết: "Từ nhỏ anh đã được học nghề từ bố, ban đầu chỉ là phụ
những việc nhỏ, rồi dần dần quen và bén duyên với nghề. Làm nghề này
phải có niềm đam mê, kiên trì, lòng nhiệt huyết, gắn bó với nghề mới làm
được. Xưa kia cả làng cùng làm nghề đồ thiếc quanh năm, nhưng cứ đến
khoảng tháng 4 đến tháng 8 dừng lại để làm tàu thủy để bán dịp trung thu
rất rầm rộ. Tuy nhiên, qua thời gian điều kiện kinh tế ngày càng chuyển
biến khiến việc tiêu thụ trở nên yếu kém, nhiều người đã không còn trụ
lại với nghề mà chuyển sang nghề khác. Hiện nay, cả nước chỉ còn duy
nhất gia đình anh làm tàu thủy sắt".
 |
Tại làng Khương Hạ, mọi người vẫn thường gọi anh Hùng là "vua" tàu
thủy vì anh là người duy nhất còn làm đồ chơi này. |
 |
Anh làm nghề này quanh năm và đây cũng là món đồ bán được tứ mùa,
riêng dịp Trung thu thì bán được nhiều hơn. |
 |
Để làm một chiếc tàu thủy sắt hoàn chỉnh mất 2-3 ngày, trải qua khá nhiều
công đoạn như cắt, tạo hình, bẻ, uốn hàn... Nguyên liệu làm mà anh Hùng
sử dụng đều từ đồ phế liệu, thân thiện với môi trường như hộp sữa, ống bơ... |
 |
Những chiếc tàu thủy này là thành quả của quá trình tìm tòi, sáng tạo của
nhiều thế hệ đi trước. Động cơ của tàu thủy nằm trong thân,
gồm ba phần: Nồi hơi, bình dầu hỏa và ống dẫn nước. |
 |
Nguyên lý hoạt động rất đơn giản, lửa đốt nóng nồi hơi, truyền nhiệt vào
ống dẫn nước khiến nước trong ống sôi lên và tạo lực đẩy tàu di chuyển. |
 |
Thời gian khởi động chỉ mất khoảng một vài phút, tùy vào loại tàu to nhỏ
tàu có thể chạy khoảng 20-30 phút trong chậu, ao, bể nước ... |
 |
Anh làm nhiều loại tàu, to nho nhỏ khác nhau. Trước kia anh làm cả tàu
thủy sắt chạy bằng pin, giá mỗi chiếc khoảng 2-3 triệu đồng. Tuy nhiên
giá đắt quá, nên anh chủ yếu vẫn là tàu thủy sắt truyền thống với mức
giá bình dân. |
 |
Hiện nay, mỗi năm gia đình anh làm và bán khoảng hơn 1000 chiếc, giá
bán từ 150.000 ngàn đến 600.000 đồng/ sản phẩm. Anh chủ yếu xuất hàng
lên phố hàng Thiếc, các trung tâm bảo tàng và bán lẻ cho mọi người tại
nhà và qua đường bưu điện. |
 |
Anh Hùng cho biết đây là loại đồ chơi khoa học, sạch sẽ, lịch sự mang lại
những điều kì thú cho các bạn nhỏ. Tuy nhiên, đang đứng trước nguy cơ
bị thất truyền. |
 |
Ngày nay, mặc dù hàng đồ chơi Trung Quốc, hàng ngoại có nhiều nhưng
tàu thủy sắt của anh vẫn cạnh tranh được. Mặc dù vậy, do không có ai làm
cùng nên mỗi năm anh không làm nhiều. |
Anh Hùng rất mong được nhà nước quan tâm, hỗ trợ để có thể mở được
một lớp dạy nghề để giới thiệu, quảng bá khắp mọi miền tổ quốc và cho
cả thế giới biết đến "món" đồ chơi mang lại sự tò mò, kì thú cho các em nhỏ.
|
|