Nhiều
năm qua, các làng than ở Sóc Trăng, Hậu Giang vùng ĐBSCL phát triển khá
mạnh, giải quyết lượng lớn công ăn việc làm cho lao động, thúc đẩy kinh
tế địa phương phát triển. Trong xu thế làng nghề đang được nhân rộng,
kéo theo hệ lụy về tình trạng ô nhiễm môi trường, thiệt hại sản xuất,
ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của người dân. Làm sao vừa phát triển
bền vững làng nghề mà không ảnh hưởng đến người dân đang là bài toán khó
cho các địa phương.
Người lao động làm việc vất vả tại các lò than
Độc nhiều, hại cũng nhiều
Theo thống kê năm 2014 của UBND huyện
Kế Sách (Sóc Trăng), làng nghề hầm than xã Xuân Hòa hiện có 939 lò hầm
than của hơn 400 hộ dân, sản lượng than mỗi năm đạt khoảng 40.000 tấn,
doanh thu khoảng 300 tỉ đồng/năm, tạo công ăn việc làm ổn định cho trên
3.000 lao động của địa phương. Than thành phẩm ở làng nghề này không chỉ
bán trong nước, mà còn xuất khẩu sang các nước như Hàn Quốc, Nhật Bản,
Trung Quốc... nhờ ăn nên làm ra mà số lượng lò than ở đây tiếp tục tăng
về số lượng.
Còn ở Hậu Giang, thống kê hiện có
khoảng 900 lò hầm than củi phân bố ở các xã Phú Tân (huyện Châu Thành),
Tân Thành và Đại Thành (TX. Ngã Bảy). Xã Phú Tân là nơi tập trung nhiều
lò hầm than củi nhất của tỉnh Hậu Giang, với khoảng 635 lò đang hoạt
động, tạo công ăn việc làm ổn định cho hơn 300 lao động của xã và khoảng
1.000 lao động ở các địa phương khác, với thu nhập bình quân mỗi tháng
hơn 4 triệu đồng. Chủ tịch UBND xã Phú Tân, Trần Hoàng Vũ lo lắng:
"Những năm qua, người dân phản ánh về tình trạng ô nhiễm môi trường ở
làng than ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe người dân. Tỉnh, huyện, xã,
đã tăng cường công tác vận động, tuyên truyền các hộ dân làm than ở đây
không xây thêm lò mới, nhưng năm 2014 ở xã Phú Tân vẫn có thêm 35 lò hầm
than được xây mới…”.
Những đóng góp của làng than cho địa
phương là không nhỏ. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt lợi đó thì làng nghề
lại là nơi gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng ảnh hưởng tới sức khỏe
của hàng ngàn hộ dân, thiệt hại không nhỏ đến sản xuất. Cụ thể, xã Xuân
Hòa, huyện Kế Sách có khoảng 3.200ha diện tích cây ăn trái với các loại
như cam, bưởi, sầu riêng, măng cụt, xoài… Qua kết quả khảo sát của chính
quyền, những vườn cây ăn trái nằm trong vùng bán kính 300 đến 500m gần
các lò hầm than năng suất sẽ giảm khoảng 50% so với nơi trồng khác.
Những người làm việc trực tiếp từ các lò hầm than không có trang phục
hay dụng cụ bảo hộ lao động, nên mức độ ảnh hưởng trực tiếp từ lò than
rất nặng nề. Anh Nguyễn Văn Gẩm, chủ nhà vườn trồng bưởi ở xã Phú Tân
cho biết: Gia đình anh có khoảng 7.000 m2 ở gần 2 lò than, nhiều năm bị
khói bụi bám đen thân cây và lá, ảnh hưởng đến việc hô hấp, hấp thụ của
cây nên các vụ bưởi đều thất thu.
Thay không nổi, để cũng không xong
Ông Trần Văn Mười Một, cán bộ Mặt trận
xã Phú Tân cho biết, toàn xã có trên 400 lò hầm than củi tập trung dọc
hai bên các sông Cái Côn, sông Hậu, Cây Dương, Ngã Tư. Huyện đã chỉ đạo
không cho xây thêm lò mới nhưng một số người vẫn lén xây thêm lò, nên lò
than mọc lên ngày càng nhiều. Khói bụi ở các lò hầm than ảnh hưởng xa
tới 1km. Người dân đã phản ánh tình trạng này với chính quyền gần 10 năm
nay, nhiều khi gửi đơn lên tới cấp tỉnh nhưng vẫn chưa giải quyết được.
Theo nghề hầm than khoảng 30 năm nay,
ông Chung Văn Mao ở ấp Đông An A, xã Đại Thành là người hiểu hơn ai hết
tình trạng từ khói bụi, khí thải của lò than là nguyên nhân gây ra các
bệnh về hô hấp cho cá nhân, người thân trong gia đình và người dân xung
quanh. Khi được Sở TN&MT tỉnh chọn lắp đặt thí điểm hệ thống xử lý
khói thải tại lò hầm than của gia đình mình, ông Mao rất vui. Ông nói:
"Tôi chưa biết được mức độ độc hại giảm được bao nhiêu, nhưng khói đen
của lò than không thấy nữa…”. Xã Tân Thanh cũng đang tiến hành thí điểm
công nghệ giảm thải môi trường cho các lò than, tuy nhiên kinh phí để
thay đổi công nghệ cũng khá lớn, khoảng hơn 40 triệu đồng/lò than.
Trên thực tế, các đề tài, dự án này đã
tiếp sức cho các xã nông thôn mới Đại Thành, Tân Thành thị xã Ngã Bảy
thực hiện đạt tiêu chí môi trường. Nếu đề án khả thi, được ứng dụng rộng
rãi trong tất cả các hộ hành nghề hầm than củi thì làng nghề lò than
của tỉnh sẽ yên bình, tiếp tục phát triển bền vững vì xua tan được nỗi
lo ô nhiễm.
Các ngành chức năng tỉnh Hậu Giang
đang tìm các giải pháp xử lý tình trạng ô nhiễm môi trường khói bụi.
Trước đây, tỉnh cũng đã xem xét đề xuất quy hoạch lò than theo khu, cụm
nhưng không khả thi vì phá bỏ lò cũ xây lò mới sẽ rất tốn kém, trong khi
các chủ lò than lại muốn lò than ở gần nhà để dễ quản lý. Các giải pháp
công nghệ được đưa ra để xử lý khí thải lò than vẫn chưa được lựa chọn
vì chưa đồng bộ và thống nhất, chi phí để chuyển đổi công nghệ còn cao.
Vì vậy, các lò than vẫn hoạt động quanh năm, người dân vẫn phải sống
chung với khói bụi và chịu thiệt hại về các vườn cây.
Hậu Giang cũng đã tính tới chuyện hỗ
trợ người dân lắp đặt hệ thống xử lý khí thải. Về kinh phí thực hiện
tỉnh sẽ bố trí ngân sách hỗ trợ 70% chi phí lắp đặt, 30% còn lại là vốn
đối ứng của người dân. Chi phí lắp đặt mỗi hệ thống xử lý dùng cho 1 lò
than trung bình khoảng 90 triệu đồng/lò, như vậy phải bỏ ra số tiền 42
triệu đồng/lò để lắp đặt hệ thống xử lý khí thải. Khá nhiều hộ dân không
đồng tình vì số tiền vượt quá sức của người dân. Ông Dương Văn Giang,
Chủ tịch UBND xã Đại Thành cũng cho rằng rất khó khăn vận động người dân
đầu tư công nghệ mới. Việc vận động luôn gặp khó khăn, bà con đang ngại
việc bỏ ra nguồn kinh phí khá lớn để thực hiện lắp đặt hệ thống xử lý.
Còn nếu quyết tâm thực hiện việc chuyển đổi công nghệ xử lý khói thải,
thì các ngành chức năng phải hỗ trợ quyết liệt để người dân tiếp cận vốn
vay chuyển đổi.
Theo : daidoanket.vn