Với truyền thống làng nghề hàng trăm năm, nón lá làng
Chuông thuộc xã Phương Trung - huyện Thanh Oai, TP Hà Nội, bên dòng
sông Đáy hiền hòa đã nức tiếng bao đời.Nón
lá làng Chuông nổi tiếng khắp Kinh Bắc bởi năm đặc tính: chắc, khỏe,
bền, thanh, đẹp. Mỗi chiếc nón phải qua 10 công đoạn: vò lá, phơi nắng,
phơi sương, là lá, rẽ lá, bứt vòng, quay mo, khâu nón, lồng nhôi, nứt
cạp và được lợp ba lớp lá. Để màu nón được bền, trắng, thơm thì lá phải
được nhập chính gốc lá lụi Quảng Bình, sau đó vò kỹ với cát và hơ trên
diêm sinh. Sản phẩm thế mạnh nhất của làng Chuông là nón trắng và nón
quai thao.
Một góc phiên chợ Chuông. Ảnh: Tuyết Minh
|
Xưa
kia, nón Chuông không chỉ là vật tiến cống Hoàng hậu và Công chúa mà
còn tạo vẻ yêu kiều, duyên dáng, đáng yêu cho biết bao cô gái xứ Bắc khi
lên xe hoa về làm dâu nhà chồng. Ngoài ra, nón lá làng Chuông còn tạo
dáng vẻ dụi dàng, thướt tha cùng trang phục áo dài truyền thống, là
trang sức cho các bà, các mợ, các cô, các chị… Làng Chuông không chỉ nổi
tiếng bởi nghề làm nón mà còn nức tiếng về hội chợ với câu ca:
“Mồng mười đi chợ Chuông chơi
Xem đánh cờ người, xem thổi cơm thi”
Dân làng Chuông ngay từ thuở còn nằm trong nôi dường như đã cảm nhận
được ngọn gió mát lành từ dòng sông Đáy thổi vào hòa cùng lời ru tiếng
hát của các bà các mẹ; đã truyền qua bàn đôi tay khéo léo, tạo nên hình
dáng chiếc nón xinh xắn, duyên dáng đến vậy. Chiếc nón lá gắn bó suốt cả
đời người dân làng Chuông. Từ khi có làng Chuông thì cũng có nghề làm
nón lá. Mỗi đứa trẻ sinh ra đã làm quen với chiếc nón lá. Ngay từ khi
lên bảy, tám tuổi đã tự mình làm nón thành thạo và tới 80 tuổi vẫn khâu
nón thoăn thoắt. Nghề nón lá còn theo chân các cô gái làng Chuông về nhà
chồng làm nghiệp sinh nhai và được nhân lên rộng rãi.
Làng Chuông hàng tháng có sáu phiên chợ. Vào những ngày phiên chợ họp,
người ta đã thấy tiếng nói cười lao xao cùng những chồng nón trắng cao
gần bằng người và la liệt những nguyên liệu làm nón trải rộng khắp sân
đình – nơi họp chợ từ sáng sớm tinh mơ. Để có một chiếc nón Chuông phải
mất rất nhiều công phu, người làng Lựa làm khuôn, người làng Tràng
Xuân vót vành nón và người làng Dầu Tế bán sợi guột …
Trong những năm gần đây, cùng với xu thế cách tân trang phục và hội nhập
quốc tế, thị trường nón ngày càng đa dạng hóa và mở ra một hướng mới.
Nón lá làng Chuông không ngừng thay đổi và cải tiến mẫu mã, hiện tại đã
xuất hiện trên thị trường với 70 kiểu dáng, mẫu mã khác nhau, trong đó
đặc biệt có những sản phẩm thế mạnh như: nón trắng hay còn gọi là nón
thanh, nón quai thao, nón lá già… Làng Chuông cũng chú trọng phục hồi và
phát triển các loại hình nón cổ cùng với loại hình nón nước ngoài phục
vụ khách du lịch như: nón chóp dứa, nón tơi, nón Lâm Xung, nón Thái, nón
Hàn Quốc…
Người làng Chuông còn làm những chiếc nón đủ các kích cỡ làm quà lưu
niệm, phục vụ nhu cầu của khách quốc tế. Trong mấy năm gần đây làng đã
phát triển thêm dịch vụ du lịch làng nghề nhằm tăng cường quảng bá chiếc
nón truyền thống và tạo công ăn việc làm và tăng thêm thu nhập cho
người dân. Ngôi làng nhỏ bé trở nên tấp nập khách ra vào. Khách đến làng
không chỉ để mua nón, chụp ảnh mà còn rất nhiều người đến tham quan,
muốn tận mắt chứng kiến công đoạn làm nón.
Nón lá làng Chuông không còn phụ thuộc vào các phiên chợ Chuông truyền
thống một tháng sáu phiên nữa mà đã tham gia vào các hội chợ trong nước
và quốc tế, các hợp đồng thương mại với bạn hàng trong và ngoài nước như
Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Đức… Nón lá làng Chuông đã tham gia vào
nhiều sự kiện trọng đại của đất nước như SEAGAME 22, hội nghị APEC 2006
và nhiều hội chợ quốc tế khác. Trong dịp Đại lễ 1000 Thăng Long – Hà
Nội, làng nghề làm nón lá đã đưa ra những chiếc nón đẹp, bền, thanh, và
độc đáo với hàng chữ thêu “Chào đón đại lễ 1000 năm” cùng biểu tượng các
công trình văn hoá lịch sử của Hà Nội nghìn năm văn hiến.
Ngày nay, người làng Chuông đã nhanh chóng chuyển đổi thói quen sản xuất
truyền thống nhỏ lẻ sang hướng liên kết, chuyên môn hóa, hình thành bộ
phận chuyên cung cấp nguyên vật liệu, làng Kim Thư, Xuân Phương chuyên
cung cấp vòng, bộ phận chuyên khâu, bộ phận chuyên lo gom hàng giải
quyết đầu ra… Nhiều doanh nghiệp làm nón đã mạnh dạn đầu tư trang thiết
bị kỹ thuật, tài chính để nâng cao năng suất và hoạt động quảng bá sản
phẩm.
Đất nước đổi mới, hội nhập và phát triển, thời trang hiện đại xuất hiện
trăm ngàn loại mũ nón khác nhau. Tuy nhiên trong tiềm thức của người dân
Việt Nam và thế giới cũng như trong mọi ca khúc, điệu múa… thì những
vành nón lá cùng tà áo dài mãi luôn là hình ảnh đặc trưng của trang phục
phụ nữ Việt Nam, vừa lãng mạn, vừa kiêu sa lại vừa bình dị.
Người làm nghề lúc nào cũng dồn hết tâm huyết cho chiếc nón vì đó là cơ
nghiệp sinh nhai của bản thân và huyết mạch làng nghề. Người dân làng
Chuông cũng như nhân dân cả nước mong rằng: Nghề làm nón lá sẽ mãi được
lưu giữ, truyền lại cho thế hệ mai sau và hợp sức phát triển làng nghề
truyền thống theo hướng hiện đại hóa để cùng chiếc nón lá vinh danh với
bạn bè quốc tế.
Vót nan vòng nón
|
Những cô gái làng Chuông. Ảnh: Tuyết Minh
|
Guột non được gò chuốt kỹ để khâu nón. Ảnh Tuyết Minh
|
Duyên dáng với nón Chuông. Ảnh: Tuyết Minh
|
Việc là lá nón nay dùng điện tiện và nhanh hơn nhiều. Ảnh: Lưu Phương Bình
|
Bà Phạm Thị Thuần tuy tuổi cao vẫn sản xuất mỗi tháng 20 chiếc nón loại đẹp. Ảnh: Lưu Phương Bình
|
Ông Phạm Trần Canh, được trao bằng nghệ nhân từ
năm 2006. Ông chuyên sản xuất nón quai thao, loại nón khó làm. Ảnh: Lưu
Phương Bình
Theo : ktdt.vn