Rất nhiều người thuộc thế hệ đã qua thời chiến, đến nay, hẳn hơn một lần trước những câu hỏi của con: Mũ rơm là gì? Hầm trú ẩn, giao thông hào trông như thế nào? Sơ tán là gì?... Triển lãm ảnh “Trẻ em thời chiến” sẽ giúp bạn trả lời con không chỉ những câu hỏi ấy mà còn nhiều câu hỏi khác một cách sinh động nhất.

Học sinh VN trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ. Ảnh: NDN

Sức sống mãnh liệt

70 bức ảnh chụp những sinh hoạt của trẻ em trong thời chiến tranh chống Mỹ, cùng những cuốn sách, quyển truyện được in với kỹ thuật thủ công, thô sơ đang được trưng bày tại nhà triển lãm 93 Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội), từ 7- 14.9.

Các bức ảnh trong triển lãm có cả hầm chữ A, giao thông hào, lớp học sơ tán với bàn viết là chiếc ghế dài, kế hoạch nhỏ bằng chính những con gà các em tự chăm sóc. Rồi hình ảnh các em hằng ngày đến lớp phải đội mũ rơm, bên cạnh sách vở còn có túi cứu thương; lớp học nằm sâu dưới hầm, hào, dưới địa đạo... Vô cùng thiếu thốn và vất vả, nhưng những khuôn mặt trẻ thơ, thật kỳ lạ, đầy vẻ ngây thơ, thánh thiện và tràn căng sức sống – tuyệt nhiên không có những ánh mắt u buồn, lo sợ về nỗi phải xa cha mẹ, về tiếng bom đạn ngay trên đầu.... như người ta vẫn thường nghĩ về chiến tranh.

“Ao trường vẫn nở hoa sen/Bờ tre vẫn chú dế mèn vuốt râu/Chúng tôi chẳng sợ Mỹ đâu/Vẫn vui vẫn hát những câu rộn ràng...” - “chú bé” Trần Đăng Khoa đã viết những câu thơ này thời đó, duy chỉ có người lớn lúc nào cũng thấy xót xa trước những gian khổ mà bọn trẻ không đáng phải chịu. Ông Nguyễn Đức Lợi - Tổng Giám đốc TTXVN - nhận xét: “Những bức ảnh trong triển lãm này một lần nữa cho chúng ta thấy sức sống mãnh liệt, bản lĩnh, ý chí và khí phách tuyệt vời của người VN, của dân tộc VN được thể hiện ở ngay cả những đứa trẻ”.

Triển lãm cũng giới thiệu những cuốn sách mà NXB Kim Đồng cho ra mắt bạn đọc nhỏ tuổi trong những năm tháng chiến tranh ác liệt ấy – một nỗ lực đáng trân trọng và tự hào.

Cuộc chiến không đơn độc

Sự kiện này do NXB Kim Đồng phối hợp với TTXVN và Cty TNHH truyền thông Tầm nhìn Á Châu tổ chức nhân kỷ niệm 40 năm chiến thắng Điện Biên Phủ trên không, 60 năm thành lập ngành xuất bản – in – phát hành sách VN, 55 năm thành lập NXB Kim Đồng và nhân khai giảng năm học mới. Sẽ khó có được một triển lãm đầy đặn, nhiều cảm xúc như thế về trẻ em thời chiến, nếu không có những tư liệu quý giá của Hãng tin Truyền hình Nihon Denpa News (NDN, Nhật Bản): Phần lớn những bức ảnh tại ây được chọn lựa từ hơn 2.000 bức ảnh về chiến tranh ở VN của NDN đã được NXB Kim Đồng mua bản quyền (2011). Số ảnh còn lại là của TTXVN và Báo Thiếu niên Tiền phong cung cấp.

NDN được thành lập đầu năm 1960. Giữa năm 1962, đoàn phóng viên do ông Yasuo Yanagisawa – người sáng lập hãng – dẫn đầu sang VN và Yanagisawa là phóng viên Nhật đầu tiên được phỏng vấn Chủ tịch Hồ Chí Minh. Kể từ đó, NDN gắn bó với Bác Hồ và sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc VN. Hơn hai năm sau, NDN chính thức lập văn phòng thường trú tại HN và trở thành hãng truyền hình nước ngoài gần như duy nhất đưa tin về cuộc chiến tranh VN từ phía bắc. Những thước phim màu duy nhất về lễ quốc tang Chủ tịch Hồ Chí Minh mà NDN quay đã được Đài Truyền hình VN mua bản quyền và phát sóng năm 2008.

Cách đây 40 năm, bộ phim tài liệu mang tên “Việt Nam” do NDN thực hiện đã gây ấn tượng mạnh mẽ cho hàng triệu người dân Nhật, từ đó dấy lên ở Nhật Bản phong trào phản đối cuộc chiến của Mỹ tại VN. Và có lẽ còn ít người biết được rằng, cuốn sách “Thời hoa lửa” (NXB Kim Đồng, 2006) được biên soạn theo tư liệu của bộ phim này và phim “Việt Nam thống nhất” - sau khi mua bản quyền - đã được chiếu ở VN.

Giám đốc đối ngoại của NDN - bà Yoshida Hiroko - cho biết, kể từ khi có mặt ở Hà Nội, chỉ trong khoảng 8 năm (từ 1964 – 1972), NDN đã quay trên 2.000 phim tài liệu, phóng sự, tin, ảnh. Những tư liệu này đã được phát trên các kênh truyền hình để giúp khán giả Nhật Bản và thế giới hiểu rõ về cuộc chiến tranh VN, đặc biệt là các cuộc đánh phá miền Bắc của không quân Mỹ.

Theo báo lao động