|
Cao nguyên Đồng Văn với trập trùng đá và những nếp nhà mái đá đỏ, tường rào bằng đá đặc trưng. |
Sự mời gọi của đá
Xuân về với Đồng Văn không chỉ có sự xám lạnh của đá, mà còn có sự
rực rỡ của những cánh hoa đào nấp mình sau những khe đá và màu trắng
tinh khôi của hoa mận. Tiếng khèn môi của các chàng trai Mông da diết,
réo rắt vẫy gọi bạn tình bên bờ rào đá đêm đêm, nụ cười hồn nhiên của
người phụ nữ Mông, những ánh mắt trong veo, ngơ ngác của em bé vùng cao
nguyên đá... Hình ảnh những con người nơi đây luôn hiện lên một vẻ đẹp
mộc mạc, hồn nhiên. Tất cả những điều bình dị đó không phải nơi nào cũng
lưu giữ được. Chính những điều rất đỗi bình dị ấy đã có một sức hút ghê
gớm, làm níu bước chân mỗi người.
Và cũng từ cuộc sống gắn bó với đá từ bao đời nay mà rất nhiều phong
tục tập quán, bản sắc văn hóa của các dân tộc như Tày, Nùng, Mông, Dao,
Lô Lô, Hà Nhì... đã được hình thành và phát triển. Những ngôi nhà trình
tường có hàng rào đá thơ mộng bao quanh, những nương đá quanh nhà, chợ
tình Khau Vai độc nhất vô nhị của Việt Nam và các sản vật được mọc lên
từ kẽ đá là những thứ đặc trưng thấm đượm sự ngọt ngào như rau cải Mông,
mật ong, thảo quả, rượu ngô, thịt dê núi đá... như đang mời gọi tất cả
chúng ta.
Từ sự khắc nghiệt trở thành "cơ hội vàng"
Ở vào vị trí địa đầu của Tổ quốc Việt Nam, cao nguyên đá Hà Giang
trải dài trong bốn huyện gồm: Quản Bạ, Yên Minh, Mèo Vạc và Đồng Văn.
Nhưng nơi hội tụ sự kỳ vĩ đến rợn ngợp đá chính là Đồng Văn. Qua thị xã
Hà Giang vài chục cây số là bạn đặt chân đến cổng trời Quản Bạ, khoảng
hơn 100km là ta có thể đến với cao nguyên đá Đồng Văn ở độ cao 1.600m so
với mặt nước biển. Toàn bộ cao nguyên đá của Hà Giang có tổng diện tích
574 km2
Qua khảo sát, các nhà khoa học trong và ngoài nước cho biết, cao
nguyên Đồng Văn có tới 80% diện tích đá vôi lộ thiên, gồm 11 hệ tầng,
trong đó loại trầm tích cổ nhất có niên đại từ 600 - 400 triệu năm. Hơn
thế nữa, nơi đây còn có mặt các trầm tích từ kỷ đá vôi có niên đại cách
đây hàng trăm triệu năm. Hiện cao nguyên đá Đồng Văn vẫn còn giữ trong
mình sự đa dạng về thạch địa tầng, các loại hình khoáng sản và sự đa
dạng cổ sinh học với hàng nghìn loại của 120 giống thuộc 17 nhóm sinh
vật, có loại rất qúy hiếm như voọc mũi hếch. Ngoài ra ở khu vực này hiện
còn hội tụ hơn 20 cảnh quan, không chỉ có ý nghĩa về mặt khoa học, mà
còn có giá trị làm giàu cảnh quan thiên nhiên như: Vườn hoa đá Khau Vai,
vườn thú đá Lũng Pù, bãi hải cẩu Vân Chải, hoang mạc đá Sảng Tủng...
Cao nguyên đá Đồng Văn nói riêng, Hà Giang nói chung tuy đã tạo nên
một vùng khí hậu khắc nghiệt, rất lạnh về mùa đông và rất nóng về mùa
hè, làm cho cuộc sống của người dân nơi đây đã khó khăn lại càng vất vả
hơn trong việc phát triển cây trồng, vật nuôi. Nhưng cũng chính đá đã
tạo cho nơi đây một cảnh quan kỳ thú vào loại bậc nhất thế giới. Sông,
suối ở đây luôn bị chia khúc, cắt đoạn, đột ngột hiện ra từ kẽ đá rồi
lại bất ngờ mất hút một cách bí ẩn vào các hang động và trở thành nguồn
mạch ngầm tuôn chảy từ trong lòng đất. Điều đặc biệt ấn tượng nhất là
mỗi khối đá có hình thù khác nhau, nhưng ở mỗi vùng chúng lại như cụm
lại với nhau để tạo thành những kiệt tác của thiên nhiên.
Tự hào và trách nhiệm
Tất cả những điều vừa nói trên là cơ sở để các nhà khoa học và các
nhà quản lý văn hóa nước ta đệ trình hồ sơ lên UNESCO đăng ký là Công
viên địa chất của nhân loại. Vậy là từ sự khắc nghiệt của thiên nhiên,
nếu biết cách, chúng ta hoàn toàn có thể biến nó thành "cơ hội vàng" cho
phát triển du lịch, cũng như phát triển kinh tế- xã hội của Đồng Văn
nói riêng và Hà Giang nói chung.
Để được công nhận là Công viên địa chất của nhân loại đã là một việc
khó, nhưng con đường lưu giữ, bảo tồn các giá trị văn hóa vật thể và phi
vật thể mang tầm cỡ quốc tế lại càng gian nan vất vả hơn gấp bội lần.
Theo nhiều nhà nghiên cứu và bảo tồn thì tập quán lấy đá làm nhà, làm
tường rào, làm đường... của người dân nơi đây, đôi khi vô hình chung có
thể phá vỡ rừng đá. Vì thế cách bảo tồn tốt nhất lại chính là Đồng Văn
trở thành Công viên địa chất thế giới để không chỉ người dân bản xứ, mà
các tổ chức trong nước và quốc tế đều chung tay gìn giữ báu vật do thiên
nhiên ban tặng này. Các địa phương ngay từ hôm nay, cần tăng cường giáo
dục, tuyên truyền, nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ và nhân
dân ở các thôn, bản trong việc tham gia giữ gìn, bảo vệ cảnh quan, môi
trường trên cao nguyên đá. Đồng thời có biện pháp ngăn chặn tình trạng
người dân đang khai thác đá bừa bãi để làm vật liệu xây dựng và đập phá
nhũ đá để làm tường nhà và rào nương rẫy.
Cao nguyên đá Đồng Văn đang đứng trước cơ hội lớn, cơ hội để một vùng
đất vốn giàu tiềm năng này, nhưng chưa được khai thác sẽ được cả thế
giới biết đến với những giá trị văn hóa độc đáo. Được biết hiện nay, ở
khu vực Đông Nam Á chỉ mới có một Công viên địa chất quốc tế là
Lang-ka-uy (Langkawi) của Malayxia. Nếu được công nhận thì cao nguyên đá
Đồng Văn sẽ là Công viên địa chất thứ hai ở Đông Nam Á.
Theo suckhoevadóiong