Nhiều lời đồn đại và không ít bằng
chứng trong quá khứ làm cho người cá trở thành một trong những bí ẩn lớn
nhất của đại dương. Niềm tin về sinh vật nửa người nửa cá xuất hiện
ngay từ buổi bình minh của loài người, trước hết là trong các bức tranh
hang động giai đoạn cuối thời kỳ đồ đá cũ cách đây khoảng 30.000 năm,
khi con người bắt đầu giương buồm đi chinh phục biển cả. Sinh vật có một
nửa hình dáng giống con người ấy (được gọi chung là chimera) cũng từng
“làm mưa làm gió” trong rất nhiều câu chuyện thần thoại, truyền thuyết.
Và kể từ năm 1403, việc phát hiện ra không ít xác ướp người cá lại càng
khiến giới khảo cổ học trên thế giới vô cùng bối rối. Một số nhà khoa
học tin rằng nàng tiên cá là nhân vật có thật.
Vậy tại sao không dưng NOAA lại bận tâm tới sự tồn tại của người cá? Từ
trước tới nay có rất nhiều thứ trong thần thoại mà chính phủ Mỹ không
công khai bác bỏ sự tồn tại của chúng. Ví dụ, Cục khai thác mỏ của Mỹ
chưa từng nói rằng không phát hiện ra rồng hay người khổng lồ trong các
hang động hay hầm mỏ. Lý do NOAA chính thức bác bỏ sự tồn tại của người
cá xuất phát từ việc Animal Planet (một nhánh của Discovery) tháng trước
đã phát sóng bộ phim mang tên: “Mermaids: The body found” (Tìm ra một
xác người cá). Đây là bộ phim gần như phim tài liệu dựng lên hình ảnh
người cá, dễ khiến người xem bị thuyết phục rằng người cá tồn tại mà
chưa được khám phá ra.
Dù những người làm phim thừa nhận bộ phim chỉ là khoa học viễn tưởng,
nhưng nhiều người lại cho rằng nó cực kỳ thuyết phục. Bộ phim mang phong
cách “X-Files” (Tài liệu mật), kết hợp hình ảnh đồ họa máy tính, chứng
cứ lịch sử, thuyết âm mưu, những cảnh thực và giả nên khiến người xem bị
thuyết phục, dù rằng bộ phim có một số đoạn phỏng vấn với các nhà khoa
học của NOAA.
Cuối tháng trước, kênh Animal Planet đã phát sóng chương trình truyền
hình mang tên “Mermaids: The Body Found” dưới dạng phim tài liệu “vẽ ra
một bức tranh cực kỳ thuyết phục về sự tồn tại của nàng tiên cá: họ
trông như thế nào, tại sao luôn phải sống ẩn dật...”. Mặc dù chính các
đạo diễn cũng thừa nhận rằng đây chỉ là bộ phim khoa học viễn tưởng có
cốt truyện phần lớn được xây dựng dựa trên suy đoán nhưng đối với nhiều
người, nó thực sự đáng tin cậy và không ngừng tranh luận để bảo vệ ý
kiến đó.
Phát biểu trên tờ New York Times, nhà phê bình Neil Genzlinger lưu ý:
“Đây là câu chuyện mang tính hư cấu từ vài chi tiết nhỏ trong thực tế,
các tác giả phát triển nó giống một bộ phim tài liệu có thật. Có vẻ như
nhiều người không nhận thức được những nguyên tắc cơ bản nên đã bị cuốn
vào vòng xoáy thật – giả của những nguồn thông tin trong chương trình”.
Và để khẳng định điều này, trong bài viết của mình, nhóm chuyên gia
NOAA xác nhận: đúng là có không ít nhà khoa học tin tưởng vào giả thuyết
cho rằng tổ tiên loài người từng là một sinh vật sống dưới biển nhưng
đến nay chúng tôi vẫn chưa từng ghi nhận bất kỳ bằng chứng thuyết phục
nào liên quan đến người cá.