Ngày
hội "Tinh tế cùng thổ cẩm của người Mông” đã diễn ra tại Trung tâm
thiết kế Âu Cơ (Hà Nội). Chiêm ngưỡng phụ nữ Mông dệt vải, người ta hoàn
toàn tin rằng nghề dệt thổ cẩm vẫn được lưu truyền chứ không đến nỗi
thất truyền như lâu nay chúng ta vẫn lo lắng.
Ngày hội "Tinh tế cùng thổ cẩm của người Mông”
Công chúng Thủ đô đã được khám phá thế
giới tâm hồn phong phú và chiêm ngưỡng bàn tay khéo léo chế biến sợi
lanh, chắp vải, nhuộm chàm và vẽ họa tiết sáp của các nghệ nhân dệt lanh
thuộc nhóm người Mông Xanh đến từ xã Pà Cò (Hòa Bình). Theo nghệ nhân
Sùng Su Na, người phụ nữ Mông nào đến tuổi trưởng thành cũng phải biết
xe lanh thành sợi để dệt vải phục vụ cho nhu cầu cuộc sống hàng ngày của
mỗi gia đình. Việc dùng vải lanh đã trở thành tập quán, truyền thống
của đồng bào, mặt khác vải lanh lại rất bền có thể gấp 3- 4 lần vải bông
nên đồng bào rất thích dùng vải lanh”. Cùng với đó, theo quan niệm
trong đời sống tâm linh thì sợi lanh là sợi chỉ dẫn đường cho linh hồn
người chết về với tổ tiên và đưa linh hồn của tổ tiên về đầu thai lại
với con cháu. Việc dệt vải lanh còn thể hiện sự khéo tay, chăm chỉ, đó
là một trong những tiêu chí để đánh giá tài năng, đạo đức, phẩm chất và
cách làm ăn của chị em phụ nữ, đó cũng là tiêu chí chọn vợ của các chàng
trai dân tộc Mông.
Điểm đặc biệt, nguyên liệu chính của
các trang phục thổ cẩm được sử dụng từ cây lanh. Đây là loại cây được
trồng trên sườn núi vào tháng 2, 3 âm lịch, với thời gian sinh trưởng
khoảng 3 tháng thì thu hoạch. Khi thu hoạch, đồng bào chặt cả cây (cao
khoảng 2m) đem về để vài ngày cho tái, sau đó tước lấy vỏ. Vỏ cây lanh
được tước ra thành từng sợi nhỏ và nối với nhau một cách khéo léo để
không tạo thành mấu ở chỗ nối. Đây là công việc đòi hỏi nghệ thuật nhẹ
nhành, kiên trì, nhẫn nại. Vì vậy, lúc nào phụ nữ Mông cũng tranh thủ
tước và nối các sợi lanh kể cả lúc trên đường, hoặc từ nhà lên nương và
từ nương về nhà hay trên đường đi chợ... Bước tiếp theo người ta mắc các
sợi lanh vào khung và quay cho chúng cuốn lại thành từng cuộn. Sau đó,
đem cuộn sợi này luộc vào nước tro trong để sợi lanh có màu trắng rồi để
cho khô sợi. Khi sợi đã chuẩn bị xong, đồng bào dân tộc Mông sẽ dệt vải
trên một khung cửi. Đây là loại khung cửu rất đơn giản chỉ có 2 thanh
gỗ tiết diện 12cm x 12cm, dài 1,3m đứng cách xa nhau khoảng 50cm. Giữa 2
thanh gỗ có 4 thanh ngang trong đó 3 thanh nhỏ hơn, 1 thanh dài 70cm
rộng 30cm dày 2 cm dùng đỡ cuốn sợi, tất cả tạo thành khung cửi vững
chãi. Con thoi để dệt khá to, khi dệt người ta buộc khung dựa vào cột
nhà, người dệt ngồi trên chiếc ghế đẩu. Sau khi dệt thành vải người ta
phơi trên phiến đá, dùng đá cuội để dập lên vải cho vải mền, bóng, mịn.
Khi vải đã đạt yêu cầu người ta đem nhuộm chàm dùng để may quần áo cho
nam giới... Sau khi nhuộm chàm xong là việc thêu hoa, ghép vải thành
những hoa văn cầu kỳ. Mô tuýp hoa văn chủ yếu là những hình kỷ hà, hình
chữ nhật, hình vuông, hình thoi. Gam màu chủ yếu là xanh, đỏ, tím, vàng
trên nền vải lanh đen. Ngoài ra, đồng bào Mông còn dùng vải lanh để khâu
trang phục và chăn, màn, tạp dề, khăn, xà cạp.
Diễn ra trong 2 ngày cuối tuần, hoạt
động trên nằm trong khuôn khổ dự án "Cải thiện sinh kế cho phụ nữ dân
tộc thiểu số thông qua phát triển bền vững chuỗi giá trị dâu tằm tơ và
dệt vải”, do Cơ quan Hợp tác phát triển Thụy Sĩ (SDC) tài trợ được triển
khai từ năm 2013.
Theo : daidoanket.vn