Sản xuất giày tại Công ty Giày Thái Bình (TP Hồ Chí Minh).
Các số liệu do Tổng cục Thống kê công bố mới đây cho thấy, tình
hình kinh tế quý I năm nay có nhiều điểm sáng đáng ghi nhận. Tuy nhiên,
nếu phân tích kỹ các số liệu, không ít ý kiến cho rằng chưa thể lạc quan
về bức tranh kinh tế này.
Dấu hiệu tích cực
"Với mức tăng ước đạt 4,96%, tốc độ tăng trưởng GDP quý I năm nay đã
cao hơn mức tăng 4,76% của quý I-2013, thậm chí cao hơn cả mức tăng
4,75% của quý I-2012. Ðiều này cho thấy nền kinh tế có dấu hiệu chuyển
biến tích cực". Vụ trưởng Tổng hợp kinh tế quốc dân (Bộ Kế hoạch và Ðầu
tư) Bùi Hà cho biết như vậy tại cuộc họp giao ban tình hình sản xuất,
kinh doanh, dịch vụ và đầu tư tháng 3 vừa qua.
Tốc độ tăng trưởng GDP quý I năm nay cao nhất trong ba năm gần đây
chính là cơ sở tốt tạo nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong quý II và
những tháng tiếp theo, tiến tới mục tiêu tăng trưởng GDP cả năm đạt
5,8%. Trong mức tăng trưởng GDP này, khu vực nông lâm nghiệp và thủy sản
vẫn giữ được tốc độ tăng trưởng bền vững với mức tăng 2,37%; khu vực
công nghiệp và xây dựng tăng 4,69% và khu vực dịch vụ tăng 5,95%.
Sản xuất công nghiệp có dấu hiệu phục hồi so với năm 2013, khi chỉ số
sản xuất công nghiệp (IIP) tăng 5,2%, cao hơn mức tăng 4,9% của cùng
kỳ. Trong các ngành công nghiệp, lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo
tăng trưởng cao nhất ở mức 7,3% (cao hơn 2% so với cùng kỳ năm 2013),
tiếp tục dẫn dắt toàn ngành công nghiệp, đóng góp lớn cho tăng trưởng
kinh tế. Trong khi đó, ngành công nghiệp khai khoáng lại có mức tăng
trưởng giảm. Tuy nhiên, đây lại là dấu hiệu tốt cho nền kinh tế khi
chúng ta không khuyến khích tăng trưởng dựa vào khai thác tài nguyên
thiên nhiên.
Không chỉ vậy, một loạt các cân đối vĩ mô khác cũng có dấu hiệu cải
thiện như cán cân xuất, nhập khẩu đã thặng dư khi trong quý I xuất siêu
khoảng 1 tỷ USD, bằng 3% tổng kim ngạch xuất khẩu. Xuất siêu có được nhờ
kim ngạch xuất khẩu trong quý I tăng 14,1% so với cùng kỳ năm trước,
ước đạt 33,35 tỷ USD, trong khi kim ngạch nhập khẩu ước đạt 32,34 tỷ
USD, tăng 12,4%. Bên cạnh đó, lạm phát quý I cũng ở mức thấp 0,8%, là cơ
sở để các ngân hàng tiếp tục hạ lãi suất huy động, từ đó hạ lãi suất
cho vay, tạo điều kiện hỗ trợ về vốn cho doanh nghiệp. Người dân cũng
được hưởng lợi khi giá cả ổn định ở mức thấp.
Chưa thể lạc quan
Mặc dù bức tranh kinh tế quý I có nhiều điểm sáng nhưng theo Phó Vụ
trưởng Kế hoạch (Bộ Công thương) Huỳnh Ðắc Thắng, cần phân tích tình
hình một cách thận trọng hơn. Chẳng hạn như việc đánh giá chỉ số tồn kho
và chỉ số sản xuất, tiêu thụ vẫn rất rời rạc, chỉ số tồn kho (13,4%)
vẫn cao hơn chỉ số tiêu thụ (4,3%) cho thấy sản xuất nhiều nhưng không
tiêu thụ được... "Nếu nhìn vào các chỉ số sản xuất công nghiệp, tổng mức
bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ba tháng đầu năm (tăng
5,1% đã loại trừ yếu tố giá)... thì có thể tình hình kinh tế đã tốt hơn.
Nhưng tại sao tốt hơn mà lạm phát lại thấp như vậy? Ở một nền kinh tế
đang phát triển như Việt Nam, nếu không có mức độ lạm phát nhất định thì
khó tăng trưởng cao được", Phó Vụ trưởng Huỳnh Ðắc Thắng băn khoăn.
Tuy nhiên, Vụ trưởng Tổng hợp kinh tế quốc dân Bùi Hà lại cho rằng,
chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của cả nước tháng 3 giảm 0,44% nhưng vẫn tăng
tới 4,39% so với cùng kỳ năm 2013. Nếu tính bình quân thì CPI ba tháng
đầu năm vẫn tăng tới 4,83% so với cùng kỳ năm trước, cao gấp hai lần so
với giới hạn đỏ 2% mà Liên minh châu Âu đưa ra. "Chúng ta không nên quá
lo lắng về CPI thấp, ngược lại nếu duy trì được CPI cả năm dưới mức 5%
đã là một may mắn với nền kinh tế", Vụ trưởng Bùi Hà nhấn mạnh.
Cùng chung quan điểm này, Tổng cục trưởng Thống kê Nguyễn Bích Lâm
cho rằng, chỉ số CPI quý I thấp nhất trong 10 năm gần đây là tín hiệu
đáng mừng. CPI tăng thấp không phải chủ yếu do tổng cầu thấp, mà tổng
cầu chỉ là một trong số những nguyên nhân. Còn nguyên nhân chính là do
giá lương thực, thực phẩm ổn định; lượng cung hàng hóa dồi dào, cùng với
đó là việc thực hiện phối hợp chính sách kiểm soát lạm phát khá hiệu
quả. Bên cạnh đó, một trong những nguyên nhân quan trọng là người tiêu
dùng chi tiêu hợp lý, tiết kiệm hơn.
Nhìn nhận xu hướng hồi phục kinh tế, theo Tổng cục trưởng Nguyễn Bích
Lâm, con số tăng trưởng GDP quý I năm nay cao hơn cùng kỳ các năm trước
chưa phản ánh rõ nét xu hướng này. "Lẽ ra phải tính toán được con số
GDP quý I tăng bao nhiêu so với quý IV-2013 thì mới nhận định chính xác
được tình hình. Các nước trên thế giới đều tính được con số này nhưng
Việt Nam hiện vẫn chưa làm được nên chỉ có thể tính GDP so với cùng kỳ
năm trước. Và nếu nhìn nhận chỉ số GDP quý I năm nay so với quý I các
năm trước đây thì có thể thấy kinh tế có dấu hiệu phục hồi. Song, mức
tăng trưởng 4,96% của quý I năm nay vẫn thấp hơn quý I-2010 và quý
I-2011 là những năm nền kinh tế phát triển bình thường" - Tổng cục
trưởng Nguyễn Bích Lâm phân tích.
Nguyên Giám đốc Trung tâm Thông tin và dự báo kinh tế - xã hội quốc
gia, TS Lê Ðình Ân cho rằng, tình hình kinh tế mặc dù có một số điểm
sáng đáng ghi nhận nhưng chưa thể khẳng định tăng trưởng kinh tế có sự
bứt phá bởi tốc độ tăng trưởng GDP của quý I năm nay vẫn thấp hơn quý
II, quý III và quý IV của năm trước, thậm chí chưa trở lại mức bình
thường của các năm từ 2011 trở về trước. Tăng trưởng kinh tế thời gian
qua vẫn chủ yếu nhờ vào xuất khẩu, mà chủ yếu là xuất khẩu của khu vực
FDI với các mặt hàng xuất khẩu có tỷ lệ gia công cao như điện tử, dệt
may, da giày,... Tín dụng tăng trưởng âm thì không thể nói tăng trưởng
kinh tế nhờ tín dụng. Theo TS Lê Ðình Ân, mô hình phát triển kinh tế của
nhiều nước trên thế giới chú trọng vào nội lực là chính, trong khi nước
ta lại dựa quá nhiều vào bên ngoài, vẫn xuất khẩu là chính, nội lực của
thị trường trong nuớc còn yếu. Ðây chính là nguyên nhân khiến thị
trường thế giới mỗi khi biến động thì lập tức kinh tế trong nước bị ảnh
hưởng. Ðơn cử như mặt hàng gạo vừa qua, kim ngạch xuất khẩu bị sụt giảm
mạnh.
Phân tích số liệu xuất, nhập khẩu quý I, Tổng cục trưởng Nguyễn Bích
Lâm cũng đưa ra nhận xét: Kể cả trị giá xuất khẩu và nhập khẩu đều cao
hơn GDP. Ðây là lần đầu có hiện tượng này, càng chứng tỏ độ mở của nền
kinh tế rất cao. Hiện nay, có nhiều ý kiến cho rằng kinh tế Việt Nam dựa
chủ yếu vào xuất khẩu, nhưng cũng có quan điểm tăng trưởng kinh tế phải
dựa vào tổng cầu trong nước. Ðây là điều đáng lưu tâm trong việc hoạch
định các chính sách.
"Ðể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong các quý tới, theo tôi,
cần thực hiện đồng bộ một loạt các giải pháp. Trước hết, Nhà nước phải
đẩy mạnh giải ngân nguồn vốn đã phân bổ trong kế hoạch năm 2014 ngay từ
các tháng đầu năm. Tranh thủ thanh khoản của các ngân hàng còn dồi dào,
Chính phủ nên phát hành trái phiếu để lấy vốn đầu tư xây dựng cơ bản và
thực hiện các công việc khác. Bên cạnh đó, cần mở kênh tín dụng cho
thông thoáng hơn.
Từ quý II trở đi, cần kích cầu cho nông nghiệp, nông thôn để
đẩy mạnh tiêu dùng. Khuyến khích người dân sản xuất các sản phẩm có sức
cạnh tranh cao hơn, chứ không chỉ ưu tiên sản phẩm lúa gạo.
Cổ phần hóa DN nhà nước mạnh lưu ý tiền thu được từ cổ phần
hóa cần đưa vào kế hoạch và sử dụng có hiệu quả như đầu tư hạ tầng, phát
triển sản xuất kinh doanh. Cổ phần hóa DNNN phải đi liền với việc cơ
cấu lại DNNN theo hướng hiện đại, cơ chế quản lý rõ ràng, minh bạch và
hiệu quả".
TS LÊ ÐÌNH ÂN
Nguyên Giám đốc Trung tâm Thông tin và dự báo kinh tế - xã hội quốc gia
"Từ đầu năm đến nay, các tổ chức tín dụng (TCTD) đã mua
khoảng 85% lượng trái phiếu Chính phủ phát hành (số liệu đến ngày 18-3,
tổng lượng trái phiếu Chính phủ phát hành khoảng 78 nghìn tỷ đồng). Việc
các TCTD tăng cường đầu tư vào trái phiếu Chính phủ là sự linh hoạt
trong việc sử dụng vốn khi tín dụng chưa thể mở rộng trong những tháng
đầu năm. Kênh đầu tư vào trái phiếu Chính phủ là một trong những kênh
được các TCTD lựa chọn, vừa được hưởng lãi, vừa tăng dự trữ thanh
khoản".
NGUYỄN THỊ HỒNG
Vụ trưởng Chính sách tiền tệ
(Ngân hàng Nhà nước)
Theo: nhandan