Ở tỉnh Thừa Thiên - Huế có một xóm nhỏ nằm tại thôn Địa Linh, xã Hương Vinh chuyên làm nghề ông Táo vào dịp Tết.
Nghề "vui" chẳng tính lỗ lời
Khi chúng tôi đến, lò gốm làm tượng “ông Táo đất” của ông Võ Văn Đức
vẫn đang đỏ lửa với hàng ngàn tượng ông Công, ông Táo được xếp ngay
ngắn. Những tượng đất đã hoàn chỉnh thì được xếp gọn, chuẩn bị đem đi
tiêu thụ trước ngày 23 tháng Chạp.
Thường ngày, cũng giống như những người dân khác trong làng, ông Đức
cùng vợ và các cháu làm nghề "lao động chân tay" để mưu sinh. Nhưng bắt
đầu từ ngày 20/ 11 Âm lịch trở đi, xưởng làm ông Táo nhà ông Đức nhộn
nhịp hẳn lên, cho đến trước rằm tháng Chạp thì tắt lò. Lúc này, hàng
ngàn ông Táo đất theo những chuyến xe tỏa đi khắp các huyện trong tỉnh
rồi vào cả TPHCM, ra Hà Nội.
Chị Lê Thị Vân - công nhân lò nung cũng là thành viên gia đình làm
nghề nặn Táo quân - cho biết: “Mỗi mẻ nung Táo đất thường được ấn định
khoảng được 1.000 “ông”. Mỗi dịp Tết, xưởng xuất ra thị trường khoảng
10.000 ông Táo đất. Có năm vẫn không đủ bỏ cho các cửa hàng”.
Dỡ mẻ Táo đất đầu tiên ra khỏi lò, chị Vân tiếp lời: “Làm Táo đất
không khó vì đã có khuôn. Đất sét sau khi đã được nhào kỹ sẽ được nhồi
vào khuôn in sẵn hình hai ông, một bà Táo đứng cạnh nhau. Tiếp nữa,
người làm dùng đồ nghề gạt phần đất thừa cho phẳng, đem nung là được”.
Nhìn bàn tay thoăn thoắt nhồi, nén, gạt của chị Vân mới thấy để làm
được một “ông”, người thợ phải có tay nghề cao, tỉ mẩn trong từng giai
đoạn.
Bàn tay khéo léo của người thợ làm Táo đất ở Địa Linh cũng khác so
với những “tay ngang”. Khuôn đúc các “ông” tại xưởng này cũng được làm
tỉ mỉ, hình ảnh tượng Táo chi tiết và cũng sắc nét hơn so với nơi khác.
Táo đất từ xưởng ông Đức được nhiều người ưa chuộng vì chất lượng và mẫu
mã đẹp. Cho nên, Tết năm nào, khách đặt hàng cũng đông, 6 người làm mà
vẫn không kịp.
“Khi nặn ông Táo quan trọng nhất là độ dẻo của đất sét và cách nhồi
đất vào khuôn. Nếu nhồi không chặt, các “ông” Táo đất sẽ bị méo, lõm thì
nhìn sẽ rất kỳ. Sau khi dỡ khỏi khuôn, các Táo sẽ được xếp ngay ngắn
lên một viên ngói rồi mang ra sân phơi trước khi đưa vào lò gốm” - ông
Đức chia sẻ.
Những ông Táo sau khi ra khỏi lò đốt được sắp vào từng hộp mì tôm. Gia
chủ từ tháng 4 đã phải đi gom rơm khô vào bì cất lên giàn, dịp này đưa
ra lót để sắp ông Táo kẻo vỡ. 100 ông táo 1 hộp, giá bán sỉ từ 30 - 50
ngàn, nhiều lúc thấp hơn. Ở chợ bán lẻ một ông Táo lại có khi giá từ 1 -
3 ngàn, nên người bán lẻ cũng kiếm được kha khá.
Trước đây, khá nhiều hộ gia đình ở vùng đất làm nghề tượng đất ông
Táo, nhưng với một công việc nhọc nhằn, lấm bết cả ngày ăn không đúng
bữa ngủ không đủ giấc nên đến giờ nên hiện chỉ còn 4 gia đình là anh em
ruột ở vùng đất Địa Linh (xã Hương Vinh, thị xã Hương Trà) còn gắn với
nghề.
Gìn giữ nghề cha ông
Là một trong những người hiếm hoi còn giữ nghề truyền thống này, dù
khó khăn, cực nhọc với công việc, ông Đức vẫn hết lòng đam mê ngày ngày
miệt mài với những bức tượng đất...
Ông tâm sự: “Làm nghề này khổ lắm, chỉ đủ ăn thôi, chứ có dư dả chi
mô. 3 giờ sáng đã làm rồi, cứ làm liên tục thế khi nào hết đất thì
thôi, vì khổ nên con cái trong nhà không ai theo nghề này cả, hết đời
tôi thì nghề này gia đình cũng bỏ luôn”...
Thờ cúng ông Táo là nét đẹp văn hóa được trân trọng gìn giữ của người
Việt. Những người nặn ông Táo đất tại làng Địa Linh phố cổ Bao Vinh
sống được với nghề cũng vì thế. Giáp ngày “tam vị về chầu”, những người
làm nghề lại hối hả nhào nặn đất, đốt lò nung suốt ngày.
Theo : giaoducthoidai.vn