Khoảng
100 năm trước, những bộ complet-veston sang trọng của giới chức Pháp và
thượng lưu người Việt tại Hà Nội đều do các nông dân một làng quê ở Hà
Tây thiết kế.
|
Một phụ nữ chuyên công đoạn thùa khuy, cắt chỉ complet ở Từ Thuận
|
Những chủ tiệm may đo đồ Âu phục nổi tiếng Hà thành khi đó
cũng là người ở làng Từ Thuận, Vân Từ, Phú Xuyên. Ngày nay với những
công xưởng may đo thời trang giữa làng, nơi đây trở nên giàu có, lộng
lẫy nhất vùng.
Học việc tuổi 13
Từ Thuận có 150 hộ thì hiện có đến 140 hộ làm nghề may hoặc tham
gia vào một công đoạn nào đó trong việc may đo complet-veston. Có tới
hơn 90% số người trong độ tuổi lao động đang làm complet-veston |
Ông NGUYỄN MẠNH DUY (hội trưởng Hội làng nghề Từ Thuận) |
Đầu thế kỷ 20, dưới chế độ thuộc địa, dân Việt đã dần biết
đến bộ Âu phục của người Tây. Những cửa hàng may đo complet-veston manh
nha xuất hiện trên các phố Hàng Hòm, Hàng Gai ở Hà Nội.
Điều đặc biệt là chủ nhân của những hiệu may đồ Tây đình đám
khi đó không phải dân Hà Nội mà lại là một số nông dân mãi mạn Phú
Xuyên, Hà Tây cũ.
Ông Đào Dự, 76 tuổi, thuộc thế hệ thứ 3 ở làng Từ Thuận may
complet-veston, nhớ lại: “Đầu những năm 1950 của thế kỷ trước, tôi, ông
Nguyễn Hòa, Nguyễn Lai và một số chàng trai khác đã rời làng lên Hà Nội
học may. Khi đó tôi mới 13 tuổi. Cũng bởi đất làng chúng tôi cấy hái khó
khăn lắm, nên thời ông, cha đã tha hương đi kiếm ăn khắp nơi rồi”.
Trước Cách mạng Tháng Tám, ở khu phố cổ Hà Nội đã có các cửa
hàng may Toàn Thuận Anh, Toàn Thuận Em, Thuận Thịnh đều của ông chủ
người làng Từ Thuận. Đó là thời kỳ hưng thịnh của nghề may
complet-veston, bởi khi đó nhu cầu của quan chức người Pháp và giới
thượng lưu Việt rất lớn.
Ông Dự kể lại: “Đến lúc chúng tôi ra cửa hàng Toàn Thuận Em ở
73 Hàng Gai học việc thì đồ complet-veston đã suy tàn. Rồi kháng chiến
chống Pháp dân mình làm gì có mấy ai giàu, có tiền mặc đồ Tây. Nhưng để
giữ cái nghề truyền thống của quê hương chúng tôi vẫn quyết tâm chịu
khổ, chịu đói để học nghề”.
Đặc biệt sau năm 1954, ông Dự nói: “Khi đó dân Hà Nội nghèo
khó lắm, kiếm cuộn chỉ, cái kéo cũng khó khăn chứ mơ gì tiệm may phục
hưng”.
Trong hai cuộc kháng chiến và khi đất nước bước vào cơ chế
bao cấp, những hiệu may của người Từ Thuận nổi tiếng khu phố cổ lâm vào
tình cảnh lay lắt. Nhiều cửa hàng phải đóng cửa vì không có khách hàng.
Một người cũng nuôi chí học cắt may từ nhỏ và hiện nay được
dân Từ Thuận phong cho danh “đệ nhất kéo” là ông Nguyễn Hòa quả quyết:
“Từ Thuận không có thế hệ chúng tôi ra Hà Nội học nghề của cha ông chắc
chắn sẽ chẳng có những hiệu may, cùng đội ngũ thợ lành nghề đông đảo như
hiện nay. Học được nghề ở khu phố cổ, tuy may đo bị tạm lắng nhưng
chúng tôi đã vác kéo, vác thước đi xin làm thuê ở khắp mọi nơi miễn là
còn tiệm may Âu phục tồn tại”.
Đến cuối những năm 1980, ông Hòa, ông Dự đã vận động kêu gọi
con cháu gây dựng lại các hiệu may: Đức Thuận, Thuận Toàn, Minh Ký... ở
ngay chính làng mình. Khi đó thế hệ thứ tư gồm các thanh niên nam nữ mà
hiện nay đang độ tuổi 40-50 cùng nhau kéo đến cửa hàng của ông Hòa học
việc.
Cũng từ Từ Thuận, các ông Hòa, Dự, Lai đã mở nhiều lớp chuyên nghiệp cho các bạn trẻ ở cả xã Vân Từ, Phú Xuyên.
Ông Hòa nhớ lại: “Dân chúng tôi ở đây tuy thuần nông, nhưng
lạ một cái là bọn trẻ rất thích học cắt may thời trang. Có lớp chúng tôi
mở được một thời gian ngắn đã thu hút gần 100 học viên. Nhiều bạn trẻ
hiện nay có tay nghề cao, không chỉ làm đồ complet-veston nam giới mà
còn cắt cả áo dài, đầm váy cho nữ giới”.
Công xưởng may đo
Nếu mọi người về Từ Thuận hôm nay mà muốn kiếm một ngôi nhà
cấp bốn hay đoạn đường đất thì quả là vô cùng khó khăn. Mặt bằng kinh tế
của dân Từ Thuận hiện nay không chỉ nổi trội hơn các làng khác mà còn
thuộc vào loại phát triển nhất trong các làng, xã ở vùng Hà Tây.
Theo ông Duy, hiện nay có gần 30 ông chủ mở xưởng may đo ra
mặt đường với số vốn hàng chục tỉ đồng, gia đình nào cũng có xe con đắt
tiền, nhà kiểu biệt thự sang trọng. Bây giờ người Từ Thuận không còn may
complet-veston theo kiểu một cửa hàng kiêm tất cả công đoạn như thế hệ
ông Hòa, ông Dự nữa.
Ở Từ Thuận hiện nay, tất cả công xưởng may đo đều kiêm luôn vai trò truyền nghề cho những người trẻ trong làng muốn theo học.
Hai chàng trai Đức, Hiếu cùng cô bé Ngọc Linh mà chúng tôi
gặp ở một xưởng may ngoài phố là một ví dụ. Đức và Hiếu sau khi thi
trượt đại học đã xin vào xưởng nhận chân ép vải với mức lương 4 triệu
đồng/tháng.
Còn Ngọc Linh thì ngồi thùa khuy, đính nút cho các sản phẩm
bằng máy. Cả ba bạn trẻ đều cho chúng tôi biết ngoài việc chuyên môn hóa
trên, họ đều được ông chủ dạy cắt may để sau này có vốn sẽ mở tiệm làm
riêng.
Trong chuyến về Từ Thuận, chúng tôi có nhắc tới một thương
hiệu may nổi tiếng ở Hà Nội, đó là Công ty may đo thời trang cao cấp
Toàn Thắng, 137 Tây Sơn, Đống Đa. Ông Dự nghe thấy tên ấy cười khà khà
và cho biết: “Ông chủ của công ty ấy là Đào Mạnh Thắng, anh em họ với
tôi đó”.
Nhưng ở chính làng Từ Thuận hiện nay số công xưởng hay gọi
đúng hơn là các công ty chuyên may complet-veston cao cấp cỡ Toàn Thắng
nhiều vô số kể.
Riêng ba người con của ông Hòa là Nguyễn Mạnh Duy, Nguyễn
Văn Đức và Nguyễn Văn Trường đã có xưởng trưng bày, tiêu thụ sản phẩm ở
khắp các tỉnh thành phía Bắc như: Bắc Ninh, Bắc Giang, Thái Bình, Hải
Phòng, Hòa Bình...
Trải qua 100 năm, Từ Thuận đã sản sinh ra nhiều nhà thiết kế
cắt may trứ danh. Có một điều đặc biệt, đàn ông mới là những người cắt
may thiết kế chính, còn phụ nữ ở Từ Thuận chỉ phụ chồng, phụ con mà
thôi.
Trai Từ Thuận bao đời nay vẫn được coi là những tay kéo, tay thước tài hoa, đắt vợ, con gái làng khác đều muốn làm dâu Từ Thuận.
Mỗi khi mùa cưới về, Từ Thuận ngày nào cũng như trẩy hội.
Người dân sắp làm đám cưới ở khắp mọi nơi đã lặn lội, tấp nập về đây
thuê, mua đồ cho chú rể, cô dâu, cho đội bưng tráp và quan viên hai
họ...
Những bộ complet-veston giá 1 triệu đồng bình dân cho đến bộ
cao cấp 10-12 triệu đồng, làng Từ Thuận đều có thể đáp ứng khách hàng.
Cuộc sống ấm no
Chúng tôi vào nhà anh Lê Ngọc Thanh nằm ở giữa làng và chứng kiến cảnh ba thành viên trong gia đình đang ngồi bên máy khâu.
Vào ngày nghỉ cuối tuần hay những buổi nghỉ học, cô con gái đang
học cấp III của anh rất hào hứng học việc từ chính người bố của mình.
Anh Thanh cho biết: “Mình có thể thiết kế cắt may được hoàn chỉnh
một bộ quần áo complet. Nhưng ở làng bây giờ chẳng mấy ai làm từ A-Z như
thế, vừa lâu lại không cho thu nhập cao. Chính vì thế gia đình mình giờ
chỉ chuyên nhận may phần ráp thân và ráp cổ thôi, sau đó chuyển cho các
gia đình khác làm công đoạn hoàn thiện tiếp theo”.
Cũng giống như nhiều gia đình khác, nhà anh Thanh lúc nào cũng có
4-5 chiếc máy may công nghiệp và bàn cắt ở bên cạnh. Dù chỉ làm một công
đoạn nhưng anh Thanh vẫn đang cố gắng dạy cho con gái cắt may hoàn
chỉnh được một bộ complet.
Theo anh, nếu sau này không học hành cao lên được, con gái đi lấy
chồng thì cũng có cái nghề trong tay, có thể mở tiệm để kiếm sống. Với 2
lao động chính và cô con gái học việc, thu nhập hằng tháng của gia đình
anh Thanh cũng tầm 13-15 triệu đồng.
Anh tâm sự: “Ở làng này thu nhập như gia đình tôi đáng kể gì. Nhìn
chung các gia đình trong xóm làm quần áo theo công đoạn thường có thu
nhập 150-200 triệu đồng/năm. Còn các ông chủ có xưởng và phòng trưng bày
sản phẩm ngoài mặt đường mới đích thực là những đại gia, giàu có”.
Theo : tuoitre.vn