(Dân Việt) - Mỗi khi có hội, có lễ, người Tày ở các xã Tà Chải và Na
Hối (huyện Bắc Hà, Lào Cai) lại tổ chức xòe. Những điệu xòe quyến rũ du
khách đến với cao nguyên trắng Bắc Hà thơ mộng...
Say đắm lòng người
Xã
Tà Chải và Na Hối nằm ngay sát thị trấn du lịch Bắc Hà, có 9 thôn bản,
chủ yếu là đồng bào Tày sinh sống. Người Tày ở Tà Chải và Na Hối vốn nổi
tiếng với các điệu múa xòe độc đáo, nhưng khi hỏi múa xòe có từ bao giờ
thì chẳng ai có thể trả lời được.
|
Điệu xòe của người Tày ở Bắc Hà, Lào Cai. |
Xưa kia, múa xoè chỉ để phục vụ cho gia đình
thổ ty Hoàng A Tưởng giàu có và quyền thế nhất vùng núi Bắc Hà. Ngày
nay, nhịp xoè là hoạt động không thể thiếu trong các lễ hội ở Tà Chải và
Na Hối. Tất cả mọi người không phân biệt tuổi tác, nam nữ đều hoà mình
vào những điệu xoè truyền thống, trong tiếng trống, chiêng, tiếng kèn pí
lè rộn rã.
Ông Lâm Văn Lù - nghệ nhân múa
xòe ở xã Tà Chải cho biết: Niềm đam mê xòe của dân tộc đã đến với ông từ
khi mười tám đôi mươi, từ những buổi theo anh chị lớn đi xòe. Sau này
tham gia bộ đội, rồi phục viên trở về, ông vẫn hăng say với điệu xòe và
theo nó cho tới bây giờ. Với niềm đam mê, ông Lù đã thuộc tất cả các
điệu xòe và biết sử dụng hầu hết các loại nhạc cụ. Hiện ông Lù là một
trong số ít những người cao niên trong làng còn tham gia vào đội xòe.
Bảo tồn báu vật
Lên
Bắc Hà lần này, chúng tôi được làm quen với ông bà Sophia đến từ nước
Pháp. Họ là những người nghiên cứu về văn hóa, lần đầu tiên đến Viêt
Nam. Đến Bắc Hà, ông bà Sophia không ngủ ở khách sạn mà lựa chọn ở
homestay (ở trọ nhà dân). Điều thật thú vị là ở tại đó, ông bà đã được
xem múa xoè do chủ nhà mời đội xòe đến biểu diễn. Thích thú xen lẫn với
sự ngạc nhiên khi xem những khúc đoạn xòe, ông Sophia chia sẻ: "Điệu múa
xòe của các bạn thật là tuyệt vời. Tất cả mọi người, không phân biệt
tuổi tác, nam nữ đều hoà mình vào những điệu xoè truyền thống trong
tiếng trống, tiếng chiêng, tiếng kèn rộn rã".
Theo
ông Nguyễn Hữu Sơn - Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Lào Cai:
"Xòe Tà Chải ở Bắc Hà là sự giao thoa, tiếp biến với điệu valse của
Pháp. Khi người Pháp lên xây dựng những đội xòe cho dinh Hoàng A Tưởng,
họ đã vô tình mang theo những nhịp của điệu valse vào xòe. Chính điều
này đã trở thành nét riêng, mang hơi thở riêng của điệu xoè người Tày
nơi đây”.
Để khai thác thế mạnh và phát
triển các điệu xòe truyền thống, người Tà Chải đã có nhiều cách làm hay
nhằm bảo tồn văn hóa của dân tộc mình và phục vụ phát triển du lịch để
xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới. Chính quyền xã Tà Chải đã
thực hiện chủ trương dựa vào dân để xây dựng và duy trì các đội xòe tại
các thôn bản, dòng họ, cụm dân cư.
Đến nay,
toàn xã Tà Chải có 5 đội xòe ở các thôn Na Kim, Na Pác Ngam, Na Lo, Na
Lang và Na Hối. Mỗi đội thường có từ 12 - 15 nghệ nhân nòng cốt, thường
xuyên tập luyện vào lúc nông nhàn hoặc ban đêm, tại nhà văn hóa hoặc nhà
trưởng thôn.
Ngoài ra, xã còn thống nhất với
ban giám hiệu các trường học trên địa bàn, mỗi tuần dành từ 1-2 tiết
học ngoại khóa để tuyên truyền và dạy các em những điệu xòe cơ bản, do
“giáo viên” là những nghệ nhân trong xã truyền dạy. Đây là một cách
thiết thực để “phổ cập” xòe cho thế hệ trẻ.
Trung Chính