|
(VEN)
- Sản xuất cầm chừng, sản phẩm lạc hậu, người dân không còn mặn mà với
nghề truyền thống... đó là những nét cơ bản trong bức tranh toàn cảnh về
làng nghề từng một thời nổi danh với sản phẩm “gốm son” - làng nghề gốm
Quyết Thành.
Tôi
háo hức tìm về Quyết Thành, làng nghề gốm truyền thống nổi tiếng của
tỉnh Hà Nam bởi từ lâu đã được nghe danh về những sản phẩm “gốm son”.
Theo lý giải của những người trong nghề “gốm son” của Quyết Thành là
loại gốm lên màu tự nhiên thông qua kỹ thuật nung mà không cần tráng men
như gốm Bát Tràng hay vẽ màu như gốm Phù lãng. Vẻ đẹp của gốm Quyết
Thành là vẻ đẹp của sự mộc mạc, giản đơn và đặc biệt là màu nâu đỏ của
gốm bền bỉ với thời gian.
Đi
dọc con đường nhỏ dẫn vào làng sự háo hức của tôi giảm dần, dẫu đã được
cảnh báo rằng làng nghề đang gặp nhiều khó khăn nhưng tôi không nghĩ
rằng dấu vết về nghề gốm ở Quyết Thành lại mờ nhạt đến thế. Suốt gần 2km
đường làng tôi chỉ gặp 3 cơ sở đang sản xuất và vài lò gốm vắng người
qua lại. Và khi được ông Lại Văn Tiến, trưởng thôn Quyết Thành dẫn đi
một vòng quanh các lò gốm tôi mới nhận ra rằng gốm Quyết Thành có đẹp,
có bền nhưng sản phẩm của làng nghề lại quá lạc hậu. Hiện nay, sản phẩm
chính của làng nghề vẫn là cối giã, ang, vò… những vật dụng phổ biến của
10 năm trước.
Thêm
vào đó, khâu quảng bá sản phẩm, phát triển thị trường của làng nghề
cũng chưa được chú trọng mặc dù Quyết Thành có Hợp tác xã (HTX) gốm
nhưng do thực hiện cơ chế khoán nên HTX đã để các chủ lò gốm “tự bơi” mà
không hề có hoạt động quảng bá cũng như định hướng phát triển cho sản
phẩm của làng nghề. Phương thức sản xuất và bán hàng chủ yếu của Quyết
Thành vẫn là sản xuất sẵn sau đó chờ đợi khách đến mua dần.
Trầm
ngâm hồi lâu trước thắc mắc của tôi rằng vì sao đến thời điểm này mà
Quyết Thành vẫn còn sản xuất những sản phẩm và duy trì phương thức bán
hàng lạc hậu đến thế, ông Tiến chia sẻ: Điều đầu tiên có thể nói là do
những người làm công tác quản lý không năng động, không có những giải
pháp kịp thời đưa HTX thích ứng với sự thay đổi, tiếp đến là bản thân
các chủ lò gốm của làng nghề chưa nhanh nhạy tiếp thu cái mới. Những năm
về trước, ở Quyết Thành đã có người tiên phong đi học hỏi ở các làng
nghề gốm khác như Bát Tràng, Phù Lãng và đã về áp dụng cho sản phẩm của
làng nghề. Cũng đã có một thời gian sản phẩm gốm mỹ nghệ của Quyết Thành
xuất khẩu được nhưng với giá trị không lớn và nay cũng đã mai một.
Quyết
Thành giờ rất khó để đổi mới bởi tiêu thụ thì khó khăn, chi phí cho sản
xuất ngày một tăng và nhất là người dân làm nghề còn rất ít mà tản mạn
đi tìm việc làm ở các khu công nghiệp, đi xuất khẩu lao động. Số thợ làm
việc tại 3 lò gốm còn lại của Quyết Thành hiện nay chủ yếu là những
người đã gắn bó với nghề từ thời bao cấp, tuổi tác không còn thích hợp
để tìm việc làm mới nữa.
Bất
chợt với giọng khá hồ hởi ông Tiến cho tôi biết: Mới đây UBND tỉnh Hà
Nam đã phê duyệt đề án hỗ trợ bảo tồn và phát triển sản phẩm nổi tiếng
của tỉnh trong đó có sản phẩm gốm Quyết Thành, đây là sẽ cơ hội tốt cho
làng gốm tiếp cận với phương thức sản xuất, sản phẩm mới nhằm thúc đẩy
làng nghề phát triển.
Hiện
nay, UBND thị trấn Quế, HTX gốm Quyết Thành đang xây dựng kế hoạch cụ
thể để đưa nguồn vốn hỗ trợ từ đề án về với làng gốm. Theo đó, Quyết
Thành sẽ được hỗ trợ về đổi mới công nghệ sản xuất, thực hiện các chương
trình xúc tiến thương mại, cập nhật thông tin mới về thị trường, đào
tạo về mẫu mã mới cho lao động làng nghề, liên kết với các làng nghề gốm
khác nhằm học hỏi và cải tiến sản phẩm…
“Chúng
tôi sẽ dành phần kinh phí không nhỏ cho việc khuyến khích người dân
Quyết Thành quay lại với nghề làm gốm và chúng tôi sẽ bắt đầu từ việc
huy động số lao động trẻ ít ỏi còn lại của làng nghề bởi hơn ai hết chỉ
những người dân Quyết Thành mới hiểu rõ được tinh hoa, kỹ thuật của gốm
Quyết Thành. Về lâu dài, chúng tôi sẽ tổ chức đào tạo một cách chính quy
cả về kỹ thuật, mỹ thuật cho lớp lao động trẻ nhằm tạo lực lượng tinh
nhuệ cho lao động làng nghề từ đó làm vang danh hơn nữa sản phẩm “gốm
son” Quyết Thành”, ông Tiến nhấn mạnh.
Với
chiến lược chú trọng đầu tư cho yếu tố nhân lực, làng gốm Quyết Thành
đã chọn cho mình một con đường không dễ đi nhưng đó lại là nền tảng cần
thiết và vững chắc cho sự phát triển của làng nghề. Hy vọng với sự tích
cực hỗ trợ của các cấp chính quyền sản phẩm “gốm son” Quyết Thành sẽ sớm
lấy lại ánh hào quang vốn có./. Việt Nga
|