Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Thái
(Ngày đăng: 27/02/2017 Lượt xem: 699)
Đối với đồng bào dân tộc Thái ở Sơn La thì những sản
phẩm dệt thổ cẩm là vật dụng không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày.
Nó gắn bó với mỗi người dân từ lúc sinh ra, đến lúc lập gia đình và
những lúc cuối đời.
Đồng bào người Thái dệt các sản phẩm truyền thống. Ảnh: Thanh Tùng/TTXVN |
Trong
ngôi nhà sàn ở bản Bó Nưa, xã Chiềng Ly, huyện Thuận Châu, chị Lường
Thị Dương và những người phụ nữ hàng xóm đang miệt mài xe sợi, dệt vải
bên khung cửi. Đây là công việc được chị tranh thủ những lúc nông nhàn,
lúc rảnh rỗi không phải làm việc đồng áng.
Với những người phụ
nữ dân tộc Thái như chị, việc may vá, dệt vải đã trở thành điều không
thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Bởi từ lúc còn nhỏ, chị đã được bà,
mẹ truyền nghề cho và nó sẽ còn gắn bó với chị đến cuối đời.
Chị
Lường Thị Dương cho biết, nghề này được truyền từ đời ông cha để lại,
truyền từ đời này sang đời khác cho con cháu đời sau tiếp tục làm theo.
Dệt thổ cẩm là việc không thể thiếu được trong đời sống dân tộc Thái,
vừa để phục vụ cho gia đình, lúc cần thiết có thể bán ra thị trường để
kiếm thêm thu nhập.
Đồng bào dân tộc Thái ở Sơn La có câu “gái
biết làm vải, trai biết đan chài” để nói về tiêu chuẩn của những người
thanh niên trưởng thành. Do đó, từ khi còn nhỏ, người con gái dân tộc
Thái đã được các bà, các mẹ dạy nghề dệt thổ cẩm.
Người con gái
Thái ngày trước thể hiện sự khéo léo, đảm đang bằng cách quay sợi, bật
bông, phối màu, thêu hoa thật khéo để khi lấy chồng có chiếc khăn piêu,
bộ chăn đệm đẹp tặng bố mẹ chồng. Nhưng theo thời gian và sự phong phú
của các sản phẩm may mặc hiện nay, nghề dệt truyền thống cứ mai một dần.
Vì vậy, việc truyền nghề cho thế hệ trẻ cũng là một vấn đề được những
người tâm huyết với những giá trị văn hóa truyền thống quan tâm.
Em
Quàng Thị Chinh, bản Bó Nưa Em chia sẻ, em được cô dì và mẹ dạy bảo làm
khăn piêu từ bé. Mẹ bảo làm piêu để sau này khi lấy chồng còn biết thêu
tặng cho họ hàng. Quan trọng hơn là không để làm mai một truyền thống
của người Thái và sau này còn để dạy cho con cháu đời sau.
Trước
việc nghề dệt thổ cẩm có nguy cơ bị mai một, nhiều người tâm huyết với
những sản phẩm truyền thống đã tìm cách để giữ gìn và phát huy bản sắc
của dân tộc mình. Tại cơ sở sản xuất và bán hàng truyền thống của chị
Lường Thị Nhung ở huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La, các sản phẩm dệt thổ
cẩm của người Thái được bày bán ở đây vừa để phục vụ nhu cầu của bà con
cũng như quảng bá, giữ gìn nét văn hóa đặc sắc của dân tộc mình.
Do
vải thổ cẩm trên thị trường thì có sẵn, nhưng mỏng, hoa văn không đẹp,
còn vải dệt truyền thống dày hơn, hoa văn, họa tiết tinh xảo hơn. Vì
thế, để có nguồn hàng cho cơ sở của mình, chị Nhung đã vận động những
người có nhiều kinh nghiệm dệt vải tham gia Tổ dệt thổ cẩm. Tại đây, các
chị chia thành các nhóm dệt vải theo từng sản phẩm như đệm, gối, chăn
với những hoa văn cổ như: quả trám, hình con cua, con tôm...
Chị
Lường Thị Nhung cho biết, hiện nay cơ sở của gia đình chị đang tăng
cường giao lưu, trao đổi với các đơn vị khác để nâng cao chất lượng sản
phẩm, đặc biệt là tìm các đối tác bao tiêu sản phẩm, để du khách mỗi lần
lên Tây Bắc lại thêm ấn tượng với những món quà thổ cẩm mang đặc trưng
của vùng sơn cước.
Trước đây, nói về dệt thổ cẩm là người ta
nghĩ đến những sản phẩm được dệt bằng tay và mất nhiều thời gian. Nhưng
hiện nay, ngoài những sản phẩm thổ cẩm với hoa văn phức tạp bắt buộc
phải dệt bằng tay như khăn piêu, vỏ gối, thì với những sản phẩm đơn giản
như viền chăn, viền đệm người dân đã sử dụng những khung cửi bằng máy
để dệt. Đây cũng là một cách làm sáng tạo của người dân để góp phần giữ
gìn những sản phẩm dệt truyền thống.
Những khung cửi bằng máy
này được thiết kế dựa trên khung cửi thường, nhưng từ việc xe sợi, luồn
thoi, dập vải đều được thực hiện bằng máy. Nhờ đó, những sản phẩm thổ
cẩm được làm ra nhanh chóng hơn, tiết kiệm hơn cho người sản xuất và có
giá thành hợp lý đối với người dùng.
Anh Lường Văn Mi, bản Pán,
xã Chiềng Ly, huyện Thuận Châu cho biết, so với dệt tay, dệt bằng máy
đều hơn và đẹp hơn, sợi chỉ nào cũng như nhau. Để nghề dệt thổ cẩm
truyền thống ở Sơn La được khôi phục và phát triển, các cấp chính quyền
cần quan tâm hơn nữa, có chính sách hợp lý nhằm khuyến khích và động
viên người dân gắn bó với nghề này.
Theo: baotintuc.vn