Rộn rã vòng xòe
Ai đã một lần đến Tây Bắc, đặc biệt là
đặt chân đến đất Mường Lò mà chưa được đắm mình trong các điệu xòe nồng
say với các cô gái Thái thì chuyến đi ấy dường như chưa trọn vẹn. Xòe
để mùa màng bội thu, cây đơm hoa kết trái, xòe trong say đắm tình người.
Khi ta lẫn vào vòng xòe mới cảm nhận
được sự quyến rũ khó lường của xòe tay cầm tay quyện tròn xung quanh
đống lửa hồng rực sáng. Ở Mường Lò có xòe Mường, xòe Tày và xòe Thái.
Múa xòe của mỗi dân tộc nơi đây đều có nét độc đáo riêng. Truyền thống
xòe Thái nổi bật hơn, trầm bổng hơn, có nhạc nền cho người múa.
Người múa xòe Thái có khăn đỏ dài
quàng qua cổ, tô điểm thêm bộ áo váy đẹp và rất riêng. Xòe Thái có không
gian thu hút tới cả trăm, ngàn người tham gia, gọi là "đại xòe”. Văn
hóa Thái còn gìn giữ được 6 điệu xòe cổ. Điệu "khắm khen” - nắm tay nhau
vòng tròn, biểu hiện cho tình đoàn kết các dân tộc anh em trong cộng
đồng. Điệu "khấm khăn mời lẩu” - nâng khăn mời rượu, tỏ lòng yêu quý và
mến khách. Điệu "phá xí” - bỏ bốn, tượng trưng cho bốn phương trời đất,
sự đoàn kết trao đổi, tình cảm của con người. Điệu "đổn hôn” - tiến, lùi
và nhào ra phía trước, lùi về sau thể hiện việc dẫu trời đất có giông
bão, sóng gió nhưng tình cảm con người với con người luôn gắn chặt bên
nhau. Điệu "nhôm khăn” - tung khăn, thể hiện niềm vui mùa lúa thắng lợi,
xây nhà mới, sinh con thêm cháu, cưới xin… Điệu "ỏm lọm tốp mư” - vòng
tròn vỗ tay, thể hiện sự vui mừng gặp gỡ, bịn rịn khi chia tay nhau sau
mỗi cuộc xòe.
Xòe Thái có sự nhịp nhàng, uyển chuyển
của đôi chân theo nhịp khèn, trống rộn rã đến lúc cuồng nhiệt khiến du
khách dễ hòa nhập, làm cho người lạ bỗng thành quen. Ngồi trên nhà sàn
uống rượu, tham gia múa xòe, nghe hát dân ca và nhìn ra cánh đồng Mường
Lò mùa lúa chín, cảm giác thư thái thật tuyệt vời.
Trong men rượu nếp Mường Lò, mọi người
vừa nắm tay nhau xòe quanh đống lửa, vừa rót cho nhau chén rượu. Để
rồi, những du khách đã từng đến Mường Lò, khi ra về đều nhớ mãi những
chén rượu thơm nồng, nhớ đôi bàn tay ấm áp của các cô gái Thái trong
những điệu xòe hoa, nhớ những âm thanh trầm bổng lôi cuốn mọi người đến
với vòng xòe và nhớ lời nhắn nhủ tha thiết của các thiếu nữ Thái khi
chia tay: "Mai xa rồi, trăng Mường Lò anh mang theo về xuôi”.
Những vòng xòe kỷ lục tại Mường Lò (Nghĩa Lộ, Yên Bái)
Nắm tay giữ mãi vòng xòe
Nhiều năm trở lại đây, thị xã Nghĩa Lộ
đã khôi phục và truyền dạy 6 điệu xòe cổ dân tộc Thái, bảo tồn cũng như
phát huy các điệu múa dân gian, các nhạc cụ dân tộc gồm 6 loại pí chế
tác từ tre, nứa.
Nhiều lớp truyền dạy chữ Thái cổ vùng
Mường Lò đã được mở cho hàng trăm học viên tham gia, chủ yếu là đội ngũ
cán bộ, đảng viên cùng các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thanh niên,
học sinh. Thị xã đã có ban biên soạn tài liệu dạy chữ và học tiếng Thái
không những cho địa phương, cho tỉnh mà còn tham gia vào biên tập khung
tài liệu chữ Thái cho 7 tỉnh có cộng đồng người Thái sinh sống.
Cũng nhiều năm qua, Nghĩa Lộ tổ chức
nhiều hội thi, hội diễn nhằm tôn vinh và góp phần giữ gìn, phát triển
văn hóa truyền thống, động viên, khuyến khích các nghệ nhân, diễn viên,
những người am hiểu, yêu thích văn hóa dân gian như: hội thi trang phục
các dân tộc, hội tết Xíp xí, lễ hội Rằm tháng Giêng, xên bản, xên mường,
sinh hoạt Hạn khuống...
Để xây dựng thành công thị xã văn hóa
Nghĩa Lộ vào năm 2015 theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Yên Bái, thị
xã đã đề ra một số mục tiêu, trong đó nhiệm vụ bảo tồn, phát triển văn
hóa dân tộc Thái vùng Mường Lò được chú trọng.
Theo nghệ nhân Lò Văn Biến - người
được coi là "bảo tàng sống” về văn hoá dân tộc Thái Mường Lò, thì văn
hóa vùng này là sự thăng hoa của văn hóa dân gian với những giá trị vật
thể và phi vật thể đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc. Người Thái Mường Lò
an vui sống giữa thiên nhiên hùng vĩ, cần cù, sáng tạo trong lao động và
anh dũng chống lại kẻ thù. Mỗi khi hoàn thành công việc trọng đại, mọi
người lại nắm tay nhau quanh đống lửa nhảy múa ăn mừng. Những điệu xoè
hình thành, phát triển và hoàn thiện mô phỏng những bước đi của cha ông
khai phá đất đai phát rẫy, trồng lúa, lấy nước tung còn, mời rượu...
Thực tế cuộc sống và những ước mơ khát
vọng được diễn ra sinh động, tinh tế trong những động tác xòe. Sức hấp
dẫn của xoè chính là sự sôi nổi, gần gũi, đậm hơi thở cuộc sống. Xoè
vòng thu hút được tất cả mọi người, không phân biệt già hay trẻ, lạ hay
quen, mọi người nắm tay nhau thân ái. Vì vậy, xoè vòng thu hút cả khách
du lịch trong và ngoài nước với số lượng lớn tham gia, tạo ra không gian
văn hóa Mường Lò.
Từ các điệu xoè cổ, các nghệ nhân dân
gian phát triển thành 36 điệu xoè như điệu xòe múa nón, múa chai, hái
rau, múa sạp, múa ống… Truyền thống văn hóa vẫn tiếp biến trong cuộc
sống hôm nay.
Theo: daidoanket
|