Trong
một buổi tọa đàm về văn hóa Việt do một báo tổ chức, nhà báo Hữu Thọ
nói: “Văn hóa là một trong 4 trụ cột giúp quốc gia phát triển bền vững.
Bản thân Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ MacNamara trước đây đã tổng kết 8
nguyên nhân khiến Mỹ thất bại ở Việt Nam, trong đó nguyên nhân thứ hai
là không hiểu văn hóa Việt. Suốt chiều dài nghìn năm Bắc thuộc kẻ thù
cũng không thể đồng hóa chúng ta, đến nỗi thời nhà Minh, Minh Cảnh Tổ
phải ra chỉ dụ: Muốn khuất phục nước Việt phải xóa bỏ văn hóa Việt”.
Ông
cũng cho biết thêm: “Hiện nay thế giới đang tồn tại khái niệm bảo vệ Tổ
quốc về phi Chính phủ, tức là không chỉ bảo vệ biên cương hải đảo, dù
điều đó cực kì quan trọng, mà còn biên giới mềm, còn khái niệm xâm lăng
về văn hóa, nhân quyền chủ quyền, tức là một cuộc đấu tranh để bảo vệ Tổ
quốc, sự thống nhất quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ mà nội dung về văn
hóa rất được đề cao”. Trong văn hóa có di sản, kho tài nguyên vô giá của
ông cha, ứng xử với di sản thế nào là phụ thuộc vào nhận thức, hành xử
của mỗi người.
Hiện
nay, không ít những điều chướng tai, gai mắt vô tình hay cố ý đang hiện
hữu rành rành ở nơi được coi là chốn tôn nghiêm đình, chùa. Đặc biệt,
hiện tượng này, ngày càng theo chiều hướng gia tăng, nhân rộng khiến cho
không ít người xót xa, nuối tiếc.
Tôi
nhớ, trong một sáng mùa xuân, bên cạnh ly càphê dang dở, nhạc sĩ Lê
Minh Sơn, kẻ lãng du đa tình, người nhạc sĩ của đồng quê thảng thốt khi
nhắc đến di sản. Anh bảo thật xót xa khi đi qua nhiều ngôi chùa trước
đây từng là chùa cổ, đẹp màu rêu phong của dòng thời gian, nay sau khi
trùng tu, tôn tạo khoác cho mình chiếc áo lòe loẹt, diêm dúa. Hình hài
quen thuộc, gần gũi khi xưa giờ trở nên xa lạ, kì quặc đến khó hiểu.
Trong
một dịp tiếp xúc với họa sĩ Lương Xuân Đoàn, Phó vụ trưởng Vụ Văn hóa -
Văn nghệ nhắc đến vấn đề di sản, ông cho biết: Giờ người ta thi nhau
xây to, xây mới đền, chùa. Thực ra chùa Việt, nhất là những ngôi chùa
miền Bắc có cái đẹp tổng hòa với môi trường xung quanh. Cái đẹp của đền,
chùa là vẻ đẹp khiêm nhường, nương nép hòa trong không gian chứ không
tách bạch, đơn điệu, riêng lẻ với không gian xung quanh. Người ta đến
nơi tâm linh, tín ngưỡng là có cảm giác như được gột rửa, thanh sạch, bỏ
mặc những u ám, bụi bặm thường nhật ở đời thường. Bỏ hết cái tham, sân,
si, hỉ, nộ, ái, ố để hướng mình đến một cõi thế giới huyền bí soi rọi.
Nếu như nơi đó, sau khi thiết kế thi công có thể hoành tráng, bề thế đấy
nhưng sao con người thấy ít nhiều lạ lẫm, ngơ ngác.
Tại
mỗi làng quê nào ở Việt Nam, hay không đâu xa, ngay tại những con phố
cổ ở trung tâm thủ đô Hà Nội, dù cho bao mưa nắng của thời gian vẫn giữ
được những ngôi chùa, đình, đền có niên đại hàng trăm năm tuổi. Từ lâu,
nét đẹp về làng quê bình dị, thân thương với mái đình, giếng nước, cây
đa đã bước vào trong văn học, đi sâu vào bao nhiêu người con của làng xã
dù có đi xa vẫn mãi thổn thức, in đậm về hình ảnh quê nhà. Thời cuộc
đổi thay, kinh tế phát triển, điều kiện ngày càng khấm khá, dư giả.
Trước
đây, người ta ăn ngon, mặc đẹp giờ ăn tinh, mặc mốt. Người ta xúng xính
váy áo tân thời, hàng hiệu, chỉnh trang nhà cửa, thay vôi bằng sơn, từ
nhà tập thể đến nhà chung cư, từ một tầng đến nhà nhiều tầng, rồi cũng
vì thế mà phú quý sinh lễ nghĩa, người ta lại tô son, điểm phấn không
ngại gì mà thay luôn áo cho những ngôi đình, chùa, đền cổ. Thậm chí thay
luôn cả những bức tượng Phật, tượng Thánh, tượng Mẫu mà bao lâu nay vẫn
trụ vững, tôn nghiêm, tọa ngự ở trên ban thờ.
Nhà
nghiên cứu Trần Lâm Biền, (Cục Di sản - Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch)
cho biết, có hôm đang nửa đêm, tại nhà riêng của ông, chuông điện thoại
dồn dập, người dân báo, một chùa bên quận Long Biên (Hà Nội) đã thay
hết các bức tượng cũ đổi bằng tượng mới. Mà tượng cũ là tượng cổ, tượng
của di sản ông cha để lại đã bao đời. Ông tức tốc sang bắt phải giữ
nguyên hiện trạng.
|
Hàng ghế in chữ do đoàn thể, cá nhân cung tiến. |