Trong không gian khoảng 200m2
ấy, gần 100 hiện vật trước mắt tôi vừa lạ lại vừa quen. Khác với các
lần trưng bày trước, ở “Nét vàng son”, các hiện vật không trưng bày đơn
lẻ trong tủ kính mà được bày chật ngay ở không gian bên ngoài theo dạng
tổ hợp. Trung tâm trưng bày tái hiện như một không gian nội thất của
ngôi chùa truyền thống. Phía ngoài là bức tượng nghê, hình ảnh gần gũi
với các đình đền miếu mạo, gần gũi với những làng quê. Một góc đơn giản
nữa của trưng bày thể hiện một ban thờ tổ tiên rất quen thuộc ở các gia
đình Việt. Hai bên là hoành phi câu đối và một số hiện vật khác có liên
quan làm phong phú thêm cho không gian trưng bày.
Khách tham quan chiêm ngưỡng hiện vật tại trưng bày “Nét vàng son”.
Đặc biệt, ở chính giữa trưng bày của tòa nhà Bát giác là kiệu Bát Cống,
được làm bằng gỗ sơn thếp có từ thế kỷ 18. Kiệu Bát Cống là loại kiệu 8
người khiêng, được dùng để rước tượng thánh hoặc thần vị trong các hội
làng nên còn được gọi là kiệu thần. Đây là loại kiệu phổ biến ở các làng
quê Việt Nam, thường xuất hiện mỗi dịp làng mở hội. 65 hiện vật là
những đồ gỗ sơn thếp, trong đó có những hiện vật độc đáo, quý hiếm lần
đầu tiên được ra mắt, được giới thiệu tại “Nét vàng son” có niên đại
thời Lê, Nguyễn (thế kỷ 17 - đầu thế kỷ 20), giai đoạn phát triển rực rỡ
của nghề làm đồ sơn và sơn son thếp vàng. Những hiện vật được trưng bày
lần này khá phong phú và đa dạng về kiểu dáng, hoa văn trang trí với kỹ
thuật chế tác riêng, được lựa chọn từ bộ sưu tập đồ gỗ sơn thếp đã được
bảo tàng nghiên cứu, sưu tầm, lưu giữ, bảo quản trong nhiều năm qua.
Những hiện vật được sưu tầm từ nhiều nguồn khác nhau, từ năm 1920 cho
đến ngày nay. Với nét chạm khắc tinh xảo, sắc đỏ của sơn, ánh sáng của
vàng cùng những đề tài trang trí sinh động mang ý nghĩa tốt lành, cao
quý, đồ gỗ sơn thếp được gắn với những nơi tôn nghiêm, trang trọng chốn
cung đình hay nơi thờ tự trở thành những tác phẩm nghệ thuật, những vật
quý giá, linh thiêng.
Theo ông Nguyễn Quốc Bình, Trưởng phòng Trưng bày Bảo tàng Lịch sử
Quốc gia Việt Nam, đồ gỗ sơn thếp không chỉ thể hiện quan niệm nhân
sinh, tư duy thẩm mỹ, bàn tay tài hoa của ông cha mà còn chứa đựng những
giá trị lịch sử, nghệ thuật, phong tục, tập quán, tôn giáo, tín ngưỡng…
Tuy nhiên, theo thời gian, việc bảo quản đồ gỗ sơn son thếp vàng là một
bài toán nan giải đặt ra cấp bách cho những người làm công tác bảo
tàng, đặc biệt trong điều kiện thời tiết nóng ẩm, nhiệt độ thất thường
như ở Việt Nam.
Các chuyên gia làm công tác bảo quản hiện vật tại Bảo tàng Lịch sử
Quốc gia Việt Nam cho biết, ngoài việc bảo quản giá trị vật chất của
hiện vật, họ đặc biệt quan tâm tới bảo quản giá trị phi vật thể của
chúng. Ở làng nghề truyền thống hiện nay, ngay cả những nghệ nhân để đáp
ứng nhu cầu của thị trường đã bỏ qua rất nhiều bước truyền thống, mặc
dù ngày nay nguồn vật liệu rất dồi dào. Tuy nhiên, khi bắt tay vào tu
sửa hiện vật, các chuyên gia bảo tàng đặc biệt lưu ý giữ nguyên các bước
như truyền thống để làm sao cân bằng được bài toán giữa phát triển và
bảo tồn nghề sơn son thếp vàng độc đáo của Việt Nam.
Theo: qdnd.vn