Làng nghề Việt Nam

Tin tức - Sự kiện

DI SẢN - BẢO TỒN - KHÔI PHỤC - TÔN TẠO

Người giữ hồn cổ vật

(Ngày đăng: 11/08/2016 Lượt xem: 680)

Không gian trưng bày hơn 200 chủng loại sứ ký kiểu thời Nguyễn (chủng loại nhiều hơn cả Bảo tàng) và hàng chục tác phẩm tranh gương độc đáo trong ngôi nhà của nhà nghiên cứu (NNC) Nguyễn Xuân Hoa nằm trên đường Thạch Hãn (TP Huế) đã góp phần lưu truyền những giá trị văn hóa cổ, đặc biệt là dấu ấn của các vua chúa triều đình nhà Nguyễn.

Bộ tranh gương Tứ Bình.

Bài sớ trên chiếc tô nhắc vua tự kiểm điểm

Một trong những cổ vật quý hiếm mà ông Nguyễn Xuân Hoa đang sở hữu là những tô sứ men lam- sứ ký kiểu ngự dụng vua triều Nguyễn. Những cổ vật này rất quý giá đã được các chuyên gia quốc tế nhìn nhận, đánh giá cao. Bởi, điều đặc biệt, trên những cái tô đó được khắc chép các bài thơ Nôm với những đường nét rất tinh tế ở thời của các vị vua: Gia Long, Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức... Khoảng năm 1980, được một người quen giới thiệu, ông biết một gia đình quý tộc đang sở hữu một cái tô hơn 200 năm tuổi, trên đó chép bài sớ hơn 400 chữ thời vua Gia Long. “Nội dung bài sớ được bộc lộ một cách bộc trực, thẳng thắn, ý nói nhà Vua phải biết thương dân. Xuyên suốt bài sớ, đại khái nói: Đỡ thuyền cũng là dân, lật thuyền cũng là dân...”-NNC Nguyễn Xuân Hoa nhận định, bài sớ có thể do một vị quan trong triều sáng tác dù nội dung “hơi khó nghe” nhưng không vì vậy mà nhà Vua tự ái. Đằng này, Vua lại quyết định chọn bài sớ này để khắc trên những đồ dùng hàng ngày như để tự kiểm điểm, nhắc nhở bản thân mình trong cuộc sống, công việc hàng ngày…”.

Nhiều cổ vật với đa dạng chủng loại quý hiếm, độc đáo như một Bảo tàng thu nhỏ tại nhà ông Nguyễn Xuân Hoa.

Sau một thời gian dài đeo đuổi, ông Hoa biết được gia đình quý tộc sở hữu cái tô đó gặp khó khăn nên bán cho một tay sưu tầm cổ vật. Sau đó, ông Hoa tìm mọi cách để mua lại báu vật này với mong muốn lưu giữ vẻ đẹp, tư tưởng thẩm mỹ của cổ vật. Ngoài cái tô chép bài sớ, ông Nguyễn Xuân Hoa còn sở hữu hơn 200 chủng loại men sứ ký kiểu thời Nguyễn như bình uống nước, tách trà, ly chén, dĩa, tô, chum, bình cắm hoa... rất độc đáo và mang giá trị thẩm mỹ cao. Trên các cổ vật đều ghi chép những bài thơ hoặc các phong cảnh về Huế mà các vị vua yêu thích và đã đặt hàng theo yêu cầu. Khi được hỏi về số ngự dụng này, nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa cho biết: Hồi xưa, bố ông vốn là một quan nho trong triều đình nên gia đình cũng may mắn thừa hưởng được một ít đồ quý. Còn hầu hết, số này, ông săn lùng, mua lại từ một số gia đình quý tộc. “Sau năm 1975, nhiều người xem giá trị văn hóa truyền thống rẻ rúng và một số người yêu thích sưu tầm chuyên nghiệp muốn giữ lại giá trị văn hóa Huế. Nhận định, nếu đưa ra khỏi Huế, lập tức cổ vật sẽ không còn do đời sống kinh tế khó khăn, gia đình quý tộc, quan lại đã bán lại báu vật của gia đình. Nếu những cổ vật Huế cứ rời Huế mà đi thì bề dày văn hóa của vùng đất này sẽ mỏng dần. Từ suy nghĩ đó, gặp cổ vật quý, tôi quyết tâm mua lại cho bằng được dù kinh tế rất khó khăn. Có những món không mua được vì không có đủ tiền thì hôm đó, trong người cứ ray rứt, khó chịu...”-NNC Nguyễn Xuân Hoa chia sẻ.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa giới thiệu 1 cái tô in bài sớ hơn 400 chữ thời vua Gia Long.

Mua cổ vật trả góp

Bên cạnh sở hữu đồ sộ chủng loại đồ sứ ký kiểu thời Nguyễn, NNC Nguyễn Xuân Hoa là người duy nhất đang sở hữu nhiều tác phẩm tranh gương quý hiếm. Tranh gương là một di sản đặc biệt, vừa có tính vật thể vừa mang tính phi vật thể, mang bản sắc đặc trưng của mỹ thuật cung đình Huế bởi xuất xứ, cách thể hiện cùng chất liệu độc đáo của chúng. Theo một nhà nghiên cứu, hiện Huế còn khoảng 40 bức tranh gương cao cấp. Tất cả các tranh gương này đều do triều Nguyễn để lại và đang được trưng bày tại bảo tàng Cổ vật cung đình Huế, cung Diên Thọ, các lăng Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức, Dục Đức, Đồng Khánh, điện Huệ Nam, chùa Báo Quốc…Theo NNC Nguyễn Xuân Hoa, tranh gương được đóng trong những khung gỗ chạm thếp vàng khá cầu kỳ. Các nghệ nhân dùng chất liệu là bột màu pha keo hoặc sơn để vẽ hoặc khảm xà cừ vào mặt sau của gương (vẽ kiểu âm bản ở mặt sau để nhìn mặt trước thành dương bản).

Trong căn phòng sách và trưng bày cổ vật, ông Hoa đang sở hữu hơn 25 bộ tranh gương. Trong đó, bộ tranh gương Tứ Bình được xem là bộ tranh cổ, quý hiếm ở Huế. Ông Hoa nhớ lại, cách đây gần 20 năm, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam phát hiện tại một gia đình ở P. Tây Lộc (Huế), có 1 bộ tranh gương Tứ Bình rất quý hiếm. Một cán bộ của bảo tàng tức tốc vào Huế và nhờ ông Hoa (lúc đó là Phó Giám đốc Sở VH-TT tỉnh TT-Huế) đến đặt vấn đề mua lại. Bộ tranh gương được Bảo tàng trả giá rất cao và chủ nhân này đồng ý bán. Sau đó, phía bảo tàng nói với chủ nhân, sẽ quay ra Hà Nội làm các thủ tục, khi được duyệt tiền sẽ vào lấy bức tranh. Do thủ tục phê duyệt để cấp tiền mất thời gian khá lâu, trong khi chủ nhân cần bán gấp vì đang cần tiền tìm đến ông Hoa, nhờ mua lại giùm với giá nhỉnh hơn. Lúc này, ông Hoa không có đủ tiền để mua thì chủ nhân nói, chỉ cần ông trả một phần nhỏ trong số đó và số còn lại sẽ cho ông trả góp dần. “Lúc này, tôi không muốn bức tranh tuyệt đẹp này ra đi khỏi Huế, bởi một khi đã rời Huế thì khó mà tìm lại được. Rứa là, tôi mượn một phần trả trước và số còn lại trả dần trong hơn 1 năm mới hết nợ”- ông Hoa cười, nhớ lại.

Bộ tranh gương cổ Tứ Bình có 4 bức tranh, mỗi bức được thêu hình 2 cô gái-một tiểu thư và thị nữ. Các bức tranh thể hiện 2 cô gái đang cầm, kỳ, thi, họa. Hiện, bộ trang gương Tứ Bình này được NNC Nguyễn Xuân Hoa treo trang trọng giữa căn phòng trưng bày sách, cổ vật của tư gia. Bên cạnh bộ tranh gương Tứ Bình thì bộ tranh “Nhị thập Tứ Hiếu” hay bức tranh gương thờ công chúa mà ông Hoa đang sở hữu đều là những cổ vật độc đá.

Theo: cadn.com.vn