Di
tích lịch sử và khảo cổ Gò Tháp là địa điểm còn lưu giữ được nhiều giá
trị lịch sử, văn hóa và khoa học gắn với nền văn hóa Óc Eo, nằm trên địa
bàn hai xã Tân Kiều và Mỹ Hòa, thuộc huyện Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp,
với diện tích được quy hoạch bảo tồn khoảng 290ha.
Di
tích khảo cổ học Gò Tháp được các nhà khảo cổ học người Pháp phát hiện
và công bố vào khoảng những năm cuối của thế kỷ XIX, với tên gọi Prasat
Pream Loven (Chùa năm gian). Các nhà khảo cổ học đã phát hiện tại địa
điểm này nhiều loại hình di tích, như di tích cư trú, mộ táng, kiến
trúc…, phân bố trên địa bàn rộng, đặc biệt, tại khu vực này đã phát hiện
được tượng thần Vishnu, Shiva bằng đá sa thạch, có khắc hoa văn và minh
văn…
Trong
thời kỳ lịch sử cận, hiện đại, khu di tích này gắn liền với cuộc kháng
chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ của nhân dân ta - Nơi đây từng
là đại bản doanh của nghĩa quân Thiên hộ Võ Duy Dương, Đốc binh Nguyễn
Tấn Kiều trong thời kỳ đầu chống Pháp. Trong khoảng những năm 1946 -
1948, Gò Tháp là căn cứ địa của xứ Ủy Nam bộ, Ủy ban Hành chính - Kháng
chiến Nam bộ, Khu ủy Khu 8… Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Tiểu
đoàn 502 (những người con của quê hương Đồng Tháp) đã đánh sập Viễn vọng
đài của quân địch tại đây.
Hiện nay, tại khu vực này còn lưu giữ được nhiều di sản văn hóa có giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học khá tiêu biểu:
Gò Tháp Mười:
là gò cao nhất, mặt gò xuất lộ nhiều gạch và những khối đá lớn, lòng gò
còn khối kiến trúc xây bằng gạch, phần Bắc nằm dưới phế tích ngôi tháp
10 tầng (dựng năm 1956 - 1958), phần Nam còn tương đối nguyên dạng. Các
nhà khảo cổ học đã phát hiện tại đây dấu vết đền thờ thần Vishnu và
nhiều hiện vật (02 tượng Vishnu, cánh tay tượng đá, rãnh Yoni vỡ, khuôn
đúc đồ trang sức…) thuộc giai đoạn văn hóa Óc Eo.
Gò Minh Sư:
nằm cách di tích Gò Tháp Mười khoảng 400m về phía Bắc- Đông Bắc. Gò cao
3,96m, rộng khoảng 1200m2, dạng gần vuông..., mặt gò xuất lộ nhiều mảnh
gốm cổ, gạch vỡ, chân tượng cùng nhiều khối đá cuội.
Gò Bà Chúa Xứ:
cách Gò Tháp Mười khoảng 570m về phía Bắc. Năm 1984, các nhà khảo cổ đã
tiến hành khai quật tại di tích này và phát hiện được nền móng gạch của
công trình kiến trúc cổ…
Hố thám sát GT84 - BCX1:
được mở ở đỉnh gò phía Tây. Về cơ bản, địa tầng của khu vực này đã bị
xáo trộn khá mạnh. Dựa vào những kết quả khai quật, các nhà khảo cổ học
cho rằng, lớp đất bên dưới đỉnh gò đã được xử lý và mang những dấu hiệu
của hiện tượng xây đắp.
Hố thám sát GT84 - BCX2:
nằm tại phía trước Linh Miếu Bà. Trong địa tầng xuất lộ những vỉa gạch
xây và một khối nền kiến trúc cổ (dài 25m, rộng 13,8m), có niên đại cách
ngày nay khoảng trên 1.500 năm, gắn với văn hóa Phù Nam. Đây là dạng
kiến trúc cổ thường gặp ở khu vực Đông Nam Á và Đông Dương.
Miếu Bà Chúa Xứ
(Linh Miếu Bà): dựng năm 1973, quay hướng Đông Nam, tường xây bằng
gạch. Miếu gồm ba gian, gian giữa thờ Bà Chúa Xứ, hai gian bên đặt khám
thờ Tả ban và Hữu ban.
Chùa Tháp Linh (Tháp
Linh tự): có bố cục mặt bằng nền hình chữ “Công”, gồm các hạng mục:
cổng, sân, chùa, đài Quán Thế Âm, chánh điện, hậu Tổ, nhà tăng ni.
Miếu Hoàng Cô:
xưa là nơi thờ bà Nguyễn Phúc Hồng Nga, em gái của vua Gia Long. Năm
2007, Ban Hội hương Gò Tháp đã phục hồi lại miếu bằng vật liệu hiện đại…
Mộ Đốc binh Nguyễn Tấn Kiều:
được xây dựng sau khi ông mất (1866). Địa điểm này vốn là nền đồn
Trung, thuộc đại bản doanh Gò Tháp, nơi ông đã từng đóng quân. Tháng 10
năm 1954, Cao Đài Liên minh đã cho xây mộ bằng vật liệu vữa, gạch, xi
măng. Hiện nay, mộ nằm phía sau đền thờ chính, xung quanh xây tường rào
kiên cố, mái đúc bằng bê tông, cột tròn, thân mộ ốp đá hoa cương, phía
trước gắn bia đá,…
Đền thờ Thiên hộ Võ Duy Dương và Đốc binh Nguyễn Tấn Kiều: xây
dựng năm 1958, thờ Đốc binh Nguyễn Tấn Kiều. Đến năm 1991, đền được sửa
chữa và thờ thêm Thiên hộ Võ Duy Dương, vì địa điểm này cũng từng là
đại bản doanh mà Thiên hộ Võ Duy Dương đã chiêu mộ nghĩa quân chống lại
thực dân Pháp. Các hạng mục chính của đền hiện nay gồm: nghi môn, tượng
đài, chính điện…
Hằng
năm, tại di tích Gò Tháp tổ chức lễ hội để tưởng nhớ công ơn của Bà
Chúa Xứ - ngày 15 tháng 3 (Âm lịch) và hai vị anh hùng dân tộc Thiên Hộ
Võ Duy Dương, Đốc Binh Nguyễn Tấn Kiều - ngày 15 tháng 11 (Âm lịch).
Trong lễ hội, nhiều hoạt động văn hóa, tâm linh và trình diễn dân gian
thu hút được sự quan tâm đặc biệt của nhân dân sở tại và du khách thập
phương. Theo dulichvn.org.vn
|