Trong
mấy năm gần đây, việc đẩy mạnh phong trào hát Then trong quần chúng
nhân dân được huyện Bình Liêu đề cao. Hát Then là truyền thống văn hóa
lâu đời của người Tày - dân tộc chiếm đa số trên địa bàn huyện. Năm
2013, nghi lễ Then của người Tày đã được đưa vào danh mục Di sản văn hoá
phi vật thể quốc gia, qua đó càng đẩy mạnh hơn việc phát triển các câu
lạc bộ (CLB) hát Then ở huyện.
Một buổi tập luyện của các thành viên CLB hát Then Hoành Mô (Bình Liêu). Ảnh: Xuân Thao (CTV)
Bình
Liêu có tới 11 CLB hát Then được thành lập ở các xã và cả một số trường
học, giúp cho người dân, học sinh được bổ sung kiến thức văn hoá, đồng
thời phát hiện, bồi dưỡng những tài năng trẻ nhằm trẻ hoá đội ngũ hát
Then ngày nay. Điều đặc biệt là các CLB hát Then trên địa bàn huyện đều
hoạt động khá hiệu quả, trong khi nguồn kinh phí để chi cho các hoạt
động này chủ yếu là từ xã hội hoá. Các thành viên trong các CLB đến với
nhau tự nguyện, rồi tự bỏ tiền đóng góp cho hoạt động của mình. Từ sự
quan tâm của huyện, tỉnh và sự năng động của các thành viên trong các
CLB, mà họ mở quan hệ, giao lưu hoạt động khắp tỉnh, sang cả các tỉnh
bạn thu hút các dân tộc khác cùng tham gia, khiến hát Then không chỉ gói
gọn riêng của người Tày.
CLB
hát Then Hoành Mô là một trong đơn vị mạnh của huyện. CLB được thành
lập từ năm 2012, có 16 thành viên từ 18-70 tuổi. Từ khi thành lập CLB đã
tổ chức được 2 lớp gồm lớp đàn tính (16 thành viên) và lớp hát Then (13
thành viên) cho những người đam mê ca hát ở xã. Người cao tuổi nhất
đồng thời cũng là Chủ nhiệm của CLB là ông Trần Thu. Ông Thu đã gắn bó
với nghề hát Then từ khi còn rất trẻ, ông cho hay: “Ở lứa tuổi tôi hầu
như người nào cũng biết hát Then, bởi nó gắn với đời sống tinh thần của
mỗi người. Những buổi tối trăng thanh gió mát, hầu hết trai gái trong
làng tụ tập nhau ở bên các bìa rừng, bên dòng suối hay bờ ruộng cạn… để
hát đối giao lưu với nhau. Khi đó người không biết hát tự thấy mình bị
lạc lõng, nhiều đôi trai gái trong làng đã nên vợ nên chồng từ những
buổi hò hẹn hát đối với nhau như thế. Ngày nay đời sống người dân lên
cao, giao thông đi lại các thôn bản đã tốt hơn, lớp trẻ có nhiều chỗ vui
chơi hơn, không còn chọn điểm hẹn hò ở ngoài bìa rừng, hay bờ ruộng
cạn…, như thế hệ trước đây nữa. Nên hát Then cũng không được giới trẻ đề
cập đến như một nhu cầu tinh thần không thể thiếu cho việc tìm kiếm
hạnh phúc của mình như trước. Do vậy việc ra đời và duy trì tốt các CLB
hát Then là hướng bảo tồn rất tốt cho các làn điệu Then”.
Hoành
Mô có diện tích 3.500ha nhưng chủ yếu là rừng đồi, bên những cánh rừng
là các dòng suối quanh năm nước chảy róc rách không ngừng, phải chăng
những điều này đã tạo cảm hứng cho các nghệ nhân hát Then sáng tác các
bài hát của mình. Bà Lài Thị Liên, một trong những thành viên tích cực
trong CLB hát Then Hoành Mô cho hay: “Những dòng suối và tiếng suối chảy
êm êm giống như một khúc nhạc phụ hoạ cho các bài hát Then mà không
loại nhạc cụ nào đáp ứng được. Chúng tôi rất thích hát bên suối, nó tạo
cảm giác thật hơn với các bài hát về thiên nhiên núi rừng. Người Hoành
Mô khi đã hát Then là không ai bỏ được, vì hễ nhìn thấy dòng suối, nghe
thấy tiếng suối chảy là chúng tôi lại muốn hát”. Các thành viên trong
CLB hát Then Hoành Mô, mỗi người một nghề khác nhau, người làm ruộng,
buôn bán, thợ nề, học sinh. Họ đều có điểm chung giống nhau là cùng
thích hát. Hầu hết họ biết hát lại biết đánh đàn tính, loại đàn phổ biến
của người Tày. Tuy là CLB không đông thành viên, nhưng đã thành lập
được một tổ sáng tác, có ban biên tập. Các bài hát mới, nội dung chủ yếu
ca ngợi Đảng, quê hương đất nước, phong cảnh, con người Bình Liêu...
Gần đây nhiều bài hát mang nội dung ca ngợi công cuộc xây dựng nông thôn
mới của người dân. Vì thế trong thời gian gần đây, CLB phối hợp với các
cán bộ Phòng VHTT huyện đến các thôn, bản vừa là để tuyên truyền xây
dựng nông thôn mới và cũng là để tuyên truyền các điệu hát Then. Ông
Trần Thu cho biết thêm: “Cái chúng tôi vui nhất là các buổi biểu diễn
của CLB luôn thu hút đông đảo người dân đến xem. Mọi người tỏ ra rất
thích thú vì thấy lời bài hát nói về những tên đất, tên làng rất quen
thuộc. Nội dung các bài hát Then không phải là cái gì đó xa vời mà đang
nói về chính họ và các công việc làm ăn hàng ngày của họ”. Cũng theo ông
Trần Thu, từ hoạt động hát Then mà những người dân tộc thiểu số trong
tỉnh và trong cả nước xích lại gần nhau hơn, thân thiết đoàn kết hơn.
CLB cũng đã đi giao lưu với các xã khác trong huyện như hát Soóng cọ ở
xã Húc Động, lễ hội đình Lục Nà ở xã Lục Hồn, ngày hội Kiêng gió ở xã
Đồng Văn và đã đi hát giao lưu ở 13 tỉnh, thành có đông đồng bào dân tộc
thiểu số trong cả nước, gần đây nhất là ở tỉnh Tuyên Quang vào cuối năm
ngoái. CLB đã giành được nhiều giải thưởng như giải nhất Liên hoan văn
nghệ các CLB huyện Bình Liêu lần thứ nhất năm 2014, giải nhất Ngày hội
văn hoá dân tộc Bình Liêu năm 2015.../.
Theo dulichvn.org.vn