Sau gần 100 năm bị rơi vào quên lãng, múa náp của người dân thôn
Tân Mỹ (xã Quảng Ngạn, huyện Quảng Điền, Thừa Thiên-Huế) đã hồi sinh và
trở thành sản phẩm du lịch độc đáo cuốn hút du khách thập phương.
Sống lại điệu múa cổ
Người dân vùng biển Tân Mỹ không biết
điệu múa náp truyền thống của thôn có từ bao giờ. Nhiều bậc cao niên
trong thôn kể rằng, từ thời Gia Long (1802-1820), điệu múa cổ này đã
được vua khen ngợi. Chuyện là, trong một lần đi qua thôn Tân Mỹ, nhà vua
thấy trên bờ có một nhóm người đang biểu diễn múa náp nên ghé xem. Sau
khi thưởng thức các màn múa với những cử chỉ uốn lượn đặc sắc, vua trầm
trồ khen ngợi và khuyên người dân địa phương nên giữ gìn điệu múa này.
Thuở đó, múa náp là món ăn tinh thần
không thể thiếu của người dân Tân Mỹ trong các dịp lễ hội, hiếu hỷ ở
thôn. Qua điệu múa này, dân làng thể hiện khát vọng mưa thuận gió hòa,
trời yên biển lặng để những chuyến ra khơi luôn đầy ắp tôm cá. Về sau,
trải qua những cuộc binh đao, điệu múa này ngày càng mai một rồi thất
truyền...
Từ năm 1994, nhận thấy sự cần thiết phải
làm sống lại múa náp để phục vụ đời sống tinh thần của dân làng, nhiều
cao niên thôn Tân Mỹ bắt tay phục dựng điệu múa cổ này. Đi đầu trong
hoạt động này là các ông Trần Đình, Phan Đăng Khoa và Trần Đa. Việc phục
dựng điệu múa cổ vô cùng gian nan do những người biết về điệu múa này
đều đã khuất núi từ lâu. May mắn là nhiều văn bản Hán – Nôm được cất giữ
tại các gia phả họ tộc trong thôn có nói về điệu múa cổ.
Qua các văn bản này, các ông Đình, Khoa,
Đa tìm được tư liệu về các bài, màn múa náp để phục dựng đúng với
nguyên bản. Rồi 2 đội múa náp thanh niên và thiếu niên của thôn, mỗi đội
20 người, được thành lập và đi vào luyện tập. Người múa được trang bị
quần áo rộng, lưng cuốn đai, đầu chít khăn, chân đi dày vải bó như thủy
binh thời xưa. Đạo cụ là đèn, gậy và chiếc náp dài khoảng 100cm - giống
như một thanh đao.
Dưới sự chỉ huy của đội trưởng theo
tiếng gõ cặp sênh gỗ, người múa thực hiện các bài múa bái tổ, ba thoi,
đá đầu, đánh cán, đánh lưỡi, nhảy ngựa… và các màn tam xà, tứ trụ, vô
búp, ra nở, đi vòng số 8… Sau nhiều tháng luyện tập cần mẫn dưới sự chỉ
dẫn nhiệt tình của các bậc cao niên, thành viên của các đội múa đã thành
thạo các bài, các màn múa náp.
Đặc sản vùng đầm phá
Từ ngày 2 đội múa náp được thành lập,
không khí ở thôn Tân Mỹ sôi động như cả bốn mùa đều có lễ hội. Các dịp
lễ tết, hiếu hỷ trong thôn đều có đội múa náp đến biểu diễn. Ngoài ra,
các đội múa còn đều đặn biểu diễn hàng tuần ở các khoảnh đất trống ở
thôn, thu hút đông đảo người dân đến thưởng thức. Múa náp trở thành món
ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống, kéo dân làng rời xa phim
ảnh nguy hại và các tệ nạn xã hội.
Nhiều năm trở lại đây, múa náp Tân Mỹ đã
vươn ra khỏi phạm vi thôn làng khi được đưa vào khai thác du lịch. Dự
án du lịch cộng đồng do Trung tâm Nghiên cứu và phát triển xã hội triển
khai đã đưa múa náp Tân Mỹ vào tour du lịch khám phá “Tam Giang huyền
thoại”. Hàng tuần, các đoàn khách du lịch trong và ngoài nước tham gia
tour khám phá vùng đầm phá Tam Giang đều ghé thôn Tân Mỹ để thưởng thức
đặc sản múa náp.
Khi chúng tôi có mặt ở thôn Tân Mỹ cũng
là lúc đoàn du khách nước ngoài gần 20 người ghé thôn để thưởng thức múa
náp. Đã quen với việc biểu diễn phục vụ du khách nên các đội múa náp
không cần mất nhiều thời gian chuẩn bị vẫn đi vào biểu diễn hết sức
chuyên nghiệp. Trên phông nền là âm thanh trống kèn rộn rã, réo rắt,
những động tác uốn lượn đặc sắc của người múa khiến đoàn du khách ngoại
quốc mê đắm.
Sau khi thưởng thức các màn múa náp, ông
Daniel - du khách đến từ Australia trầm trồ: “Tôi đã đi đến nhiều nơi
trên thế giới và thưởng thức nhiều điệu múa truyền thống nhưng hiếm có
điệu múa nào đưa đến cho tôi cảm xúc đặc biệt như múa náp Tân Mỹ. Chắc
chắn thời gian tới tôi sẽ đưa người thân và bạn bè của mình đến đây
thưởng thức múa náp”.
Ngoài trở thành đặc sản du lịch của vùng
đầm phá Tam Giang, múa náp Tân Mỹ còn thường xuyên có mặt tại các lễ
hội hàng năm do xã Quảng Ngạn cũng như huyện Quảng Điền tổ chức. Đặc
biệt, nhiều du khách trong nước sau khi thưởng thức múa náp Tân Mỹ còn
thuê các đội múa của thôn đến biểu diễn ở gia đình, địa phương mình vào
những dịp lễ hội, hiếu hỷ. “Việc các đội múa náp của thôn biểu diễn phục
vụ du khách và đi biểu diễn ở những địa phương khác đã khiến thương
hiệu của múa náp Tân Mỹ ngày càng vang xa”- ông Trần Đình phấn khởi.
Theo ông Nguyễn Chiến- Chủ tịch UBND xã
Quảng Ngạn, múa náp Tân Mỹ hồi sinh đã đóng góp lớn vào việc phát triển
đời sống văn hóa tinh thần và cả kinh tế của địa phương. Ông Chiến cho
biết, chính quyền xã đã và sẽ tiếp tục có những chính sách hỗ trợ thiết
thực để người dân Tân Mỹ giữ gìn và phát triển múa náp...
Theo : danviet.vn