Ngày
14-1 tới, tại đình Hàng Kênh (Q.Lê Chân - Hải Phòng), nghệ nhân Nguyễn
Phú Đẹ cùng các học trò sẽ chính thức ra mắt chầu hát cửa đình phục dựng
đầu tiên trong lịch sử. Chương trình biểu diễn với 14 thể cách chia làm
5 lớp diễn.
Nghệ nhân Nguyễn Phú Đẹ cho biết,
trình tự hát cửa đình khi phục dựng không có thay đổi lớn về nghi thức
tế lễ, nhưng thời gian thực hiện chỉ trong 90 phút. Mở đầu (lớp 1) là
màn múa Tứ linh cùng dàn bát âm hòa tấu âm nhạc tế lễ tạo không khí hội
hè ở khắp sân đình Kênh. Lớp 2 là Hát đứng, gồm các thể cách Giáo hương,
hát Giai, Dâng hương, Thét nhạc với các nghi thức trịnh trọng như kép
đàn lùi xuống đọc thơ nhan đề giáo hương, 4 đào hương dâng hương lên ban
thờ, rồi chia nhau đứng hai bên hương án để hát những câu có âm hưởng
ca ngợi bậc anh hùng dân tộc, lịch sử. Lớp 3 là Hát ngồi, gồm hát Nói,
Cung bắc, Gửi thư. Đây là những thể cách để ca nương kép đàn diễn đạt
bài ca trù nhiều ý tình, tâm trạng, trong đó có bài hát Nói Hội đình Ngô
Vương ca ngợi công lao to lớn của Ngô Quyền gắn liền với đẹp văn hóa cổ
truyền dân tộc. Lớp 4: Hát đứng, gồm Dồn đại thạch, Đào vói kép luồn,
hát Phú, hát Sử. Các ca nương vừa múa vừa hát Dồn đại thạch trong âm
điệu dồn dập, gấp gáp. Rồi chuyển sang Đào vói kép luồn, nghĩa là đào và
kép cùng thực hiện một bài ca trù theo trình tự: kép đàn hát 3 câu
giọng thấp thì ca nương hát 1 câu giọng cao. Tiếp đến là lối văn biền
ngẫu của thể hát Phú, hát Sử về nhân tình thế sự. Lớp 5: hát ngồi, gồm
các thể cách Hãm Ba bậc, Dựng, Giở và Bỏ bộ.
Theo các nhà nghiên cứu, sinh hoạt hát
cửa đình vẫn tồn tại cùng dòng chảy lịch sử, chỉ đến khoảng thập kỷ 50
của thế kỷ XX, do nhiều nguyên nhân khác nhau, hình thức hát cửa đình đã
chấm dứt đời sống sinh hoạt của mình. May thay, khoảng 20 năm trở lại
đây, trong thời kỳ phục hồi các giá trị di sản, chúng ta đã dần làm sống
dậy từng phần kho tàng nghệ thuật vô giá đó. Trong số những nghệ nhân
lão thành còn lại hôm nay, cụ Nguyễn Phú Đẹ (ngoài 90 tuổi) được xem là
kép đàn duy nhất từng thực hành Hát cửa đình vùng Hải Dương thời xưa. Bố
ông nguyên là quản giáp hàng tổng, mẹ ông vốn là một đào ngự - từng vào
kinh thành Huế hát chúc thọ vua Nguyễn. Nghệ nhân dân gian Việt Nam
Nguyễn Phú Đẹ nổi tiếng với những ngón đàn đạt đến độ tuyệt kỹ, lối đàn
"hàng huê” của ông khiến nhiều ca nương "rụng” phách. Nhiều nhà nghiên
cứu và thính giả sành nhạc gọi đó là ngón đàn "độc chiêu”.
Bằng tình yêu với di sản cha ông để
lại, trong thời gian qua, CLB Ca trù Hải Phòng đã tổ chức một chương
trình điền dã dài kỳ về với nghệ nhân lão thành Nguyễn Phú Đẹ. Cứ mỗi
tuần từ 1-2 buổi, các đào kép lại dắt díu nhau về nhà nghệ nhân để học
lại toàn bộ trình thức hát cửa đình. Mọi thể cách, ngón nghề ca - múa -
nhạc cổ xưa được truyền dạy trực tiếp. Trong chầu hát phục dựng sắp diễn
ra, ngoài nghệ nhân Nguyễn Phú đẹ còn có sự tham gia của CLB múa rối
Bảo Hà – Vĩnh Bảo (Hải Phòng), Hội Văn nghệ dân gian Hải Phòng, cùng
NSƯT Đỗ Quyên, các đào nương: Hải Phượng, Thuỳ Linh, Thu Hương, Thu
Hằng, kép đàn Hoàng Khoa…
Theo : daidoanket.vn