Được
phát hiện vào tháng 2 – 1962, suốt 50 năm qua, di chỉ Đồng Đậu (thị
trấn Yên Lạc, huyện Yên Lạc) đã được điều tra, thám sát và khai quật vào
những năm 1965 – 1967, 1968 – 1984, 1999, 2012. Hiện vật thu được tại
đây vô cùng phong phú và đa dạng thuộc các giai đoạn văn hóa khác nhau
với đủ loại chất liệu như: đá, xương, sừng, gốm, đồ đồng. Nhiều nông cụ
sản xuất, vũ khí, đồ trang sức bằng đá, xương, sừng; xương răng cá và
thú vật… được chế tác tinh xảo và rất thẩm mỹ qua nghệ thuật trang trí
hoa văn. Bên cạnh đó, các tượng tròn hình động vật: trâu, bò, chim, gà
nặn bằng đất nung và nhiều hạt lúa gạo cháy từ thời Phùng Nguyên cho
thấy nghề trồng lúa nước và chăn nuôi ở đây đã có từ rất sớm, từ buổi
đầu dựng nước của các Vua Hùng.
Đặc
biệt, lần khai quật năm 1999 và năm 2012 đã phát hiện hai bộ hài cốt
khá nguyên vẹn từ giai đoạn Phùng Nguyên trong hai huyệt mộ khu vực di
chỉ. Năm 1999, qua hố thám sát nhỏ đã thấy một huyệt mộ, bên trong là
một bộ xương phụ nữ, tay đeo chiếc vòng đá thời Phùng Nguyên. Theo thông
tin từ các Giáo sư, nhà khảo cổ, đây là bộ di cốt người thời Văn hóa
Phùng Nguyên còn khá nguyên vẹn, được tìm thấy đầu tiên ở nước ta. Từ
đó, khu di chỉ khảo cổ học Đồng Đậu được khẳng định vừa là nơi cư trú,
vừa là khu mộ táng của người Việt cổ. Lần khai thác thứ 7, kéo dài từ
tháng 12 - 2012 đã phát hiện một di cốt người đàn ông thời Phùng Nguyên ở
phía Tây di tích. Giáo sư Hoàng Xuân Chinh, người chủ trì 3 cuộc khai
quật tại di chỉ khẳng định: “Những lần khai quật trước đều nghiên cứu về
phía Đông của khu di tích, số lần gần đây đào được di cốt là phía Tây.
Điều này khẳng định phía Đông là nơi cư trú của người Việt cổ, còn phía
Tây là nơi mộ táng của họ”. Hai bộ hài cốt giá trị này đã được đưa về
Bảo tàng tỉnh trưng bày và bảo vệ.
Là
một di tích quý giá, Đồng Đậu có những đặc điểm riêng biệt mà không nơi
nào có được, nếu có thì không đầy đủ 4 tầng văn hóa liên tiếp từ Phùng
Nguyên đến Đông Sơn (như ở Vĩnh Phúc) mà không có sự gián đoạn về thời
gian. Với chiều dày trung bình của tầng văn hóa từ 3m – 4m, khẳng định
con người đã cư trú tại đây với thời gian dài hàng nghìn năm, trở thành
một trung tâm của người Việt cổ, để cùng với nhiều cộng đồng dân cư
trong vùng xây dựng và hình thành nên Nhà nước Văn Lang thời đại Hùng
Vương trong lịch sử dân tộc Việt Nam.
Cùng
với thời gian, Đồng Đậu tuy còn tương đối nguyện vẹn, còn tiềm ẩn trong
lòng nó nhiều bí ẩn quý giá nhưng việc bảo vệ khu di chỉ là vấn đề rất
cần thiết và bức thiết. Sở Văn hóa, thể thao và du lịch đề nghị UBND thị
trấn Yên Lạc – Chủ đầu tư Dự án xây dựng tường rào bảo vệ toàn bộ khu
Đồng Đậu lớn (42 ha); không để rễ cây lâu năm ăn sâu làm hỏng tầng văn
hóa; đồng thời lập bản chỉ dẫn tại những hố thám sát, khai quật để phục
vụ khách tham quan đến nơi này. Hiện tại, cổng và hàng rào mặt trước cơ
bản đã hoàn tất, còn lại bên trong nhiều ngôi mộ của người dân chưa được
di chuyển ra khỏi khu vực di chỉ. Theo đồng chí Nguyễn Thành Viên, Chủ
tịch UBND thị trấn Yên Lạc: “Hiện tại, kinh phí của tỉnh đã cấp hơn 1 tỷ
đồng, việc giải phóng mặt bằng chưa xong nên phần hàng rào còn lại vẫn
chưa làm được vì vướng vào đất của dân”. Đồng Đậu đang từng ngày, từng
giờ cần được bảo vệ một cách trọn vẹn và an toàn. Điều này, cần sự quan
tâm và vào cuộc quyết liệt của các ngành chức năng cùng chính quyền sở
tại. Theo: vinhphuc
|