Tiếng một làng nghề

Cảm nhận đầu tiên của chúng tôi khi đặt chân đến đây là không khỏi tiếc nuối cho một làng nghề vốn đã rất nổi tiếng từ xưa. Nơi mà vào thời kỳ phồn thịnh của nó đi đến đâu cũng nghe được những âm thanh đục, đẽo của những nghệ nhân rộn ràng cả xóm làng.

Ông Trần Văn Rịch, 62 tuổi, một trong những nghệ nhân nổi tiếng nhất làng trong vòng 50 năm qua tâm sự: “Làng nghề chạm khắc gỗ Phú Thọ đã ra đời từ lâu lắm rồi, tôi chỉ biết các cụ truyền lại đến đời mình đã có đến gần chục đời rồi. Thời kỳ phồn thịnh nhất của làng nghề là vào thập niên 90 của thế kỷ trước.

Lúc đó, xưởng chạm khắc gỗ của gia đình tôi có đến gần hai chục người, cả người làm và người đến xin theo học nghề. Thu nhập bình quân lúc đó của người thợ cũng cao lắm (3- 4 triệu đồng/người/tháng). Xưa kia, sản phẩm chính của làng nghề chạm khắc Phú Thọ là các sản phẩm về đồ gỗ thủ công mỹ nghệ như bàn ghế, tượng phật, các đồ thờ…”.

Ông Rịch cho biết thêm: Khi đó, với những bàn tay tài hoa, sự sáng tạo, những nghệ nhân trẻ đã tạo ra nhiều mẫu mới như các bức tượng phật của các vùng miền đã mang lại sự phong phú về sản phẩm cho làng nghề này. Có thể nói rằng, dù ở bất kỳ giai đoạn phát triển nào, các sản phẩm đồ gỗ của làng nghề Phú Thọ cũng luôn mang những sắc thái đặc trưng tạo nên thương hiệu của riêng mình. Đó là những sản phẩm với những đường chạm khắc tinh xảo toát lên sự công phu, tinh tế và rất có hồn khiến cho sản phẩm mang nét tự nhiên, bền, đẹp, lạ mắt.

Còn rất ít nghệ nhân còn mặn mà với nghề chạm khắc truyền thống

Cần sự chung tay

Tồn tại và phát triển lâu đời và đã có giai đoạn hưng thịnh trong thời gian trước đây là thế nhưng đến nay nghề chạm, khắc gỗ Phú Thọ lại đang dần bị mai một và có nguy cơ biến mất khỏi đời sống của những người dân nơi đây. Do không sống nổi với nghề, nhiều nghệ nhân đã chuyển đổi từ điêu khắc truyền thống sang sản xuất đồ gia dụng theo hướng công nghiệp.

Trò chuyện với chúng tôi, anh Trần Văn Vinh, một trong những nghệ nhân tâm huyết cố gắng để giữ lấy cái nghề truyền thống của gia đình chia sẻ: “Sở dĩ có chuyện như vậy là do hầu hết nghệ nhân trong làng, những người trước đây mở xưởng sản xuất, kinh doanh sản phẩm đồ gỗ Phú Thọ gặp khó khăn về nguồn vốn.

Các sản phẩm điêu khắc gỗ truyền thống khi thể hiện cần có sự uyển chuyển, nhằm toát lên được cái hồn của sản phẩm. Trong khi nhiều người thợ do tay nghề kém, lại chạy theo lợi nhuận nên làm một cách cẩu thả, dẫn đến sản phẩm không có hồn, khiến khách hàng ngày càng quay lưng, nhất là khi thị trường cạnh tranh gay gắt như hiện nay”.

Do không sống nổi với nghề truyền thống, nhiều nghệ nhân đã chuyển sang sản xuất đồ gỗ gia dụng công nghiệp

Trong giai đoạn phát triển rực rỡ nhất của mình, sản phẩm gỗ Phú Thọ tuy được nhiều người biết đến nhưng những người làm nghề truyền thống nơi đây vẫn chưa thực sự tìm ra hướng phát triển bền vững cho mình. Vấn đề trăn trở của cả làng nghề là việc các cơ sở sản xuất gỗ thủ công mỹ nghệ còn rất bị động về thị trường.

Phần lớn các sản phẩm đều được bán thông qua đại lý ở địa bàn Bình Dương và TP.HCM. Duy chỉ có một số ít sản phẩm được bán trực tiếp cho khách thông qua những đơn đặt hàng nhưng những đơn hàng này thường có số lượng rất ít.

Không chỉ gặp khó khăn ở thị trường, làng nghề gỗ Phú Thọ còn gặp vướng mắc do tình trạng sản xuất manh mún, mạnh ai nấy làm. Việc làm theo phong trào khiến cho hàng hóa cung vượt cầu, sản phẩm tồn đọng. Đó là chưa kể, hầu hết các cơ sở sản xuất đều thiếu vốn, khó tiếp cận nguồn vốn, làm ảnh hướng không nhỏ tới kế hoạch sản xuất.

Ông Võ Đức Phong, Chủ tịch UBND phường Phú Thọ cho biết: Trước đây, vấn đề khôi phục lại làng nghề gỗ Phú Thọ cũng đã được đưa vào nghị quyết của phường với dự định xây dựng hợp tác xã chạm khắc; mời gọi các nhà đầu tư tham gia đầu tư trực tiếp, tạo dựng lại các cơ sở sản xuất; vận động những nghệ nhân, nhất là những người có tay nghề kỹ thuật cao, quay lại làm nghề; liên kết với quỹ tín dụng để hỗ trợ vốn cho nghệ nhân, cơ sở sản xuất. Nhưng trên thực tế cho đến nay, làng nghề chạm, khắc gỗ Phú Thọ vẫn chưa có gì thay đổi và đang mai một dần.

Để đánh thức làng nghề, trước hết đòi hỏi phải có sự liên kết chặt chẽ giữa nghệ nhân và các cơ sở sản xuất, kinh doanh, các nhà đầu tư và cả thị trường, cùng sự vào cuộc giúp sức của chính quyền địa phương. Nếu không có sự chung tay, góp sức từ nhiều phía thì việc khôi phục làng nghề điêu khắc Phú Thọ sẽ rất khó khăn và có nguy cơ mất đi một làng nghề truyền thống lâu đời nay ở Bình Dương. 

                                                                                                       Theo: Hải Quan online