Cái duyên với xơ mướp

Từng có một thời gian học tập và làm việc tại Australia, anh Tạ Quý Tôn nhận thấy ở đây có khá nhiều khách sạn lớn sử dụng các sản phẩm thân thiện được làm từ xơ mướp để làm đồ gia dụng như xà bông tắm, đai chà lưng…

Tuy nhiên những sản phẩm này mang tính manh mún không ổn định, trong khi đó ở Việt Nam trồng mướp rất nhiều, xơ mướp chủ yếu dùng để rửa chén, bát hoặc bỏ đi. Vì vậy, anh nảy sinh ý tưởng làm những sản phẩm từ xơ mướp để xuất khẩu.

Năm 2019, anh Tạ Quý Tôn xin nghỉ công việc ổn định tại Hà Nội với mức lương hàng chục triệu đồng/tháng để về quê khởi nghiệp với cây mướp.

Quyết định của anh Tôn ban đầu không nhận được sự ủng hộ của gia đình, bởi công việc của anh lúc đó là mơ ước của nhiều người trong khi nghề trồng mướp lấy xơ còn khá xa lạ với người dân quê hương Bắc Ninh.

Vườn mướp tại xưởng sản xuất của anh Tôn. Ảnh: PV.

Muốn tạo ra những sản phẩm có mẫu mã đẹp, phải chọn loại mướp già, khô, sau đó loại bỏ lớp vỏ, tách hạt và chỉ giữ lại xơ mướp rồi đem phơi khô.

“Năm 2019, tôi thuê lại 2ha đất dùng để trồng mướp lấy xơ, nhưng gặp khá nhiều khó khăn, do không am hiểu đặc tính của quả mướp lên nhiều loại chỉ lấy được thịt không có xơ hoặc nhiều loại cho trái nhỏ chất lượng xơ kém không mềm, mượt. Không bỏ cuộc, tôi lên thư viện nông nghiệp đọc và đã tìm được giống mướp trái to, thẳng, khi già xơ dày và mịn rất phù hợp”, anh Tôn kể.

Theo anh Tôn, để tạo ra các sản phẩm đồ gia dụng từ xơ mướp, anh đã phải xây dựng xưởng gia công với nhiều loại máy móc hiện đại như máy may, ép, cắt… mỗi sản phẩm làm từ xơ mướp đều được anh trau chuốt tỉ mỉ, do đó mỗi sản phẩm đều có tính độc đáo riêng.

Bà Nguyễn Thị Á (mẹ anh Tôn) chia sẻ, để làm một sản phẩm hoàn thiện đến tay người tiêu dùng, xơ mướp phải trải qua nhiều công đoạn. Đầu tiên khâu chọn giống cho ra trái mướp phải to, dài đều, không bị sâu thì làm ra sản phẩm mới được và được khách hàng ưa chuộng. Đặc biệt, mướp khi trồng không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nên khách hàng có thể yên tâm sử dụng.

“Muốn tạo ra những sản phẩm có mẫu mã đẹp, phải chọn loại mướp già, khô, sau đó loại bỏ lớp vỏ, tách hạt và chỉ giữ lại xơ mướp rồi đem phơi khô. Tùy vào từng sản phẩm mà xơ mướp được cán dày hay mỏng. Để có độ kết dính cao gia đình sử dụng phương pháp may bằng chỉ, sợi đay và vải thay vì sử dụng keo dán nên vẫn bảo đảm thẩm mỹ và sự mộc mạc, thân thiện với môi trường”, bà Á cho biết thêm.

Xuất khẩu ra nước ngoài, doanh thu hàng tỉ đồng/năm

Sau 3 năm khởi nghiệp, hiện, doanh nghiệp của anh Tôn đã xuất khẩu sản phẩm làm từ xơ mướp cho các khách hàng thị trường Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và một số nước ở châu Âu. 15 dòng sản phẩm xuất khẩu chủ yếu là bộ sản phẩm cho nhà bếp, nhà tắm và đồ dùng cá nhân như lót giày, giày dép đi trong nhà, giá bán trung bình từ 4-9 USD/sản phẩm.

Anh Tôn cho hay, anh luôn xác định chất lượng sản phẩm phải đặt lên hàng đầu vì mỗi sản phẩm ra nước ngoài đều gắn mác "made in Việt Nam". Không chỉ là câu chuyện kinh doanh, ở đó có cả sự tự hào dân tộc. Chính tính độc đáo của sản phẩm xơ mướp tự nhiên đã chinh phục được các thị trường khó tính. Đến nay, trung bình mỗi tháng xưởng xuất khẩu từ 3-5 đơn hàng sang thị trường nước ngoài với trị giá từ 30.000 - 40.000 USD/tháng.

Đáp ứng nhu cầu của đối tác, ngoài diện tích 2ha trồng mướp lấy xơ tại xã Nguyệt Đức, anh còn mở rộng vùng trồng nguyên liệu tại huyện Lương Tài, Gia Bình (tỉnh Bắc Ninh) và một số tỉnh thành phía Bắc như Nam Định, Hải Dương với tổng diện tích hơn 30 ha… Dự kiến, năm 2025, anh Tôn sẽ xây dựng vùng nguyên liệu khoảng 300 ha để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu.

Cũng theo anh Tôn, ở nước ta hiện nay cũng đã có nhiều tổ chức, cá nhân xây dựng mô hình sản xuất các sản phẩm từ xơ mướp. Tuy nhiên, quy mô còn manh mún, nhỏ lẻ chưa đáp ứng nhu cầu của thị trường. Do vậy, anh hướng tới xây dựng một quy trình hoàn chỉnh từ việc xây dựng vùng nguyên liệu, sơ chế đến tìm đầu ra cho sản phẩm, tạo thương hiệu cho sản phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế.