Làng muối Tam Đồng, xã Thụy Hải (Thái Thụy) là nơi duy nhất còn duy trì nghề muối ở Thái Bình. Thế nhưng, do giá muối liên tục giảm nên đời sống của hàng nghìn diêm dân rơi vào khó khăn, đang có nguy cơ phải bỏ nghề.

Nhọc nhằn hạt muối

Chúng tôi về đồng muối Tam Đồng, nơi sản xuất muối chủ yếu của xã Thụy Hải trong một ngày nắng nóng. Cánh đồng muối thưa thớt bóng người. Hầu như không có thanh niên trai tráng làm muối mà chỉ thấy người già, trẻ em tranh thủ lúc nghỉ hè phụ giúp bố mẹ. Đơn giản là vì những người này không có sức để chuyển đổi nghề, hoặc không thể đi làm ăn xa xuất khẩu gỗ. Ngày ngày, họ vẫn cùng với nước biển, cát, nắng và gió để làm ra những hạt muối mặn mòi.

Đến tận bây giờ, câu ca: "Đời ông cho chí đời cha/Có một đống cát xe ra xe vào" nói về sự vất vả của nghề muối nơi đây vẫn được bà con diêm dân lưu truyền. Nghề làm muối ở Tam Đồng thường bắt đầu từ khoảng tháng 4 đến tháng 10 âm lịch hằng năm. Để làm ra hạt muối trắng tinh khiết, diêm dân phải "đổ mồ hôi, sôi nước mắt" với rất nhiều công đoạn. Thường là vào giữa trưa và chiều, khi nhiệt độ ngoài trời từ 32 - 38 độ C, họ phải có mặt trên ruộng để phơi muối, lọc muối và đóng bao.

Vất vả cơ cực là thế nhưng hiện tại, diêm dân ở Tam Đồng vẫn phải tự tìm đầu ra, thậm chí phải thồ từng xe muối đi bán rong. Năm ngoái giá muối đạt 1.700 đồng/kg nhưng năm nay chỉ còn 700 đồng/kg. Tiêu thụ khó nên lượng muối tồn đọng trong kho khá lớn, khiến diêm dân luôn phải đối mặt với cái nghèo.

Bà Nguyễn Thị Chiến, 68 tuổi, vừa cào muối vừa kể: "Những ngày hè nắng nóng nhất, một diêm dân làm việc cật lực cũng chỉ thu hoạch được 60 - 80kg muối, người già và trẻ em được 30kg cơ hội giao thương xuất khẩu. Trong khi đó, giá muối có lúc giảm chỉ còn 500 đồng/kg mà không phải lúc nào cũng tiêu thụ thuận lợi nên thu nhập của diêm dân rất bấp bênh, bình quân chỉ đạt 1 triệu đồng/năm.

Muối làm ra không tiêu thụ được nên diêm dân chúng tôi đang đứng trước nỗi lo thất nghiệp và nguy cơ phải bỏ nghề".

Đầu ra nào cho muối?

Năm 2006, HTX muối Đại Đồng đã đầu tư cải tiến hệ thống chạt lọc muối, giúp năng suất muối tăng lên đáng kể, sản lượng muối của Tam Đồng đạt 3.000 tấn/năm, nhưng do chi phí đầu tư quá lớn, khoảng 2,5 - 3 triệu đồng/chạt lọc nên diêm dân vẫn không mặn mà bởi không tìm được đầu ra cho muối tìm đối tác xuất khẩu nông sản. Cái vòng luẩn quẩn trúng mùa mất giá, mất mùa được giá từ khi nghề làm muối khai sinh đến nay vẫn bám theo diêm dân như hình với bóng.

Ông Nguyễn Xuân Hùng, Trưởng thôn Tam Đồng cho biết: "Trước đây, có tới 80% số hộ trong thôn tham gia sản xuất muối, nhưng hiện nay số hộ làm muối rơi rụng dần, chỉ còn khoảng 60%. Không có đất nông nghiệp, không có nghề phụ nên dù nghề muối vất vả, họ vẫn phải cố làm".

Trao đổi với chúng tôi, ông Bùi Đình Tháp, Chủ nhiệm HTX muối Đại Đồng chua xót nói: "Hiện nay, tổng diện tích đồng muối của HTX là 39,7ha, nhưng chúng tôi đang lo diện tích này sẽ bị thu hẹp vì giá muối giảm liên tục, khiến đời sống của diêm dân gặp nhiều khó khăn. Trước đây, muối làm ra được Công ty Thực phẩm Thái Bình tiêu thụ, tạo điều kiện cho sản xuất phát triển, họ còn chi trả quyền lợi cho cán bộ và 93% xã viên HTX nên diêm dân còn muốn làm, chứ bây giờ, nhiều người chỉ mong muốn được chuyển đổi nghề khác.

Cái khó hiện nay là Nhà nước chưa có chính sách hỗ trợ cho giá muối nên diêm dân vẫn phải tự bơi". Nghề làm muối ở Tam Đồng đang đứng trước nguy cơ xóa sổ, vì thế rất mong chính quyền huyện Thái Thụy cũng như tỉnh Thái Bình và các ban ngành liên quan sớm có biện pháp giúp diêm dân tiếp tục giữ nghề và sống được bằng chính nghề truyền thống.

Theo KTNT