TS Lê Xuân Nghĩa, thành viên Ban Cố vấn Chính phủ, nhìn
nhận: năm nay sẽ làm một năm then chốt khi chúng ta vừa tiếp tục
ổn định kinh tế vĩ mô, vừa đưa ra những chính sách lớn quyết
liệt để phục vụ tăng trưởng. Đây sẽ là tiền đề thuận lợi và
dài hạn để kinh tế Việt Nam tăng trưởng trong tương lai.
Nhà đầu tư ngoại dè dặt
Ông cho rằng đây là năm bản lề, vậy những dấu hiệu nào cho thấy kinh tế năm nay thuận lợi hơn năm ngoái?
+ TS Lê Xuân Nghĩa, Cố vấn Chính phủ: Từ năm 2008, nhiều người
dự đoán phải mất 10 năm kinh tế mới phục hồi được nhưng giờ chỉ
mới năm năm nền kinh tế đã có dấu hiệu khởi sắc. Nguyên nhân do
kinh tế thế giới đang phục hồi nên thương mại toàn cầu tăng gần
gấp đôi so với năm ngoái từ 2,6% tăng lên 5,5%-5,6%. Điều này sẽ
tác động tích cực đến kinh tế nước ta nhất là lĩnh vực xuất
nhập khẩu. Trong năm qua, kinh tế nước ta tăng trưởng xuất khẩu
đạt khoảng 16%, trong đó chủ yếu doanh nghiệp (DN) có vốn đầu
tư nước ngoài, còn DN nội địa đạt 3,6%. Dự báo tỉ lệ này của
các DN nội địa năm nay sẽ tăng cao hơn năm ngoái. Hơn nữa từ
cuối năm trước đã có những dự án đầu tư nâng vốn đăng ký tăng
trưởng lên 57%-60%. Nếu năm ngoái tăng trưởng vốn giải ngân thực
chiếm khoảng 6% thì năm nay con số này có thể lên 7%-8%.
Ông đánh giá thế nào khi thị trường chứng khoán đã tăng rất nhanh chỉ trong hai tháng đầu năm?
+ Làn sóng đầu tư gián tiếp vào thị trường chứng khoán tăng
mạnh hơn, nguyên nhân do chênh lệch lãi suất của nước ta cao so
với thế giới. Nếu lãi suất trên thị trường liên bang vẫn duy
trì ở mức thấp chỉ từ 0% đến 0,25% thì lãi suất tương tự như
vậy ở Việt Nam là lãi suất chiết khấu, tái cấp vốn của NHNN,
lãi suất trái phiếu Chính phủ… vẫn ở mức rất cao. Thị
trường trái phiếu đầu năm cũng sôi động hơn hẳn năm ngoái và
chênh lệch giữa lãi suất trái phiếu trong nước và trái phiếu
quốc tế cũng cao. Điều này được các nhà đầu tư trên thị
trường chứng khoán rất quan tâm, họ cũng dự báo tăng trưởng
kinh tế nước ta sẽ sớm phục hồi.
Dự báo
tỉ lệ các DN nội địa năm nay sẽ xuất khẩu cao hơn năm ngoái. Trong
ảnh: Các đối tác tìm thông tin đặt hàng thủ công mỹ nghệ tại hội chợ
hàng xuất khẩu ở TP.HCM. Ảnh: HTD
Khi nợ xấu chưa được giải quyết… Liệu nhà đầu tư ngoại có quan tâm đến thị trường tài chính chúng ta?
+ Đến nay chúng ta đã nới lỏng “room” nắm giữ cổ phần ở
ngân hàng cho nhà đầu tư ngoại nhưng thực tế họ rất dè dặt.
Họ muốn nhìn thấy thành quả thực sự quá trình tái cấu trúc
và xử lý nợ xấu. Chừng nào nhìn kết quả đạt được tương đối
vững vàng, chừng ấy làn sóng đầu tư vào thị trường này sôi
động hơn. Ví dụ nợ xấu 10 mà chúng ta xử lý được 60% trong số
đó thì nhà đầu tư sẽ vào mạnh hơn. Còn hiện nay giả sử mới
xử lý được khoảng 20%-30% thôi thì các nhà đầu tư vẫn trong
trạng thái chờ đợi. Họ cũng đang trông vào chương trình cổ
phần hóa DN nhà nước. Nếu chúng ta đẩy mạnh nhanh chóng bài
toán minh bạch quá trình này thì các DN, các quỹ… sẽ tham gia
vào nhanh chóng hơn.
Áp lực tăng trưởng tín dụng
Việc xử lý nợ xấu có ảnh hưởng như thế nào đến tăng trưởng tín dụng và tăng trưởng kinh tế, thưa ông?
+ Một trong những hạn chế rất lớn ảnh hưởng đến tăng trưởng
kinh tế là vấn đề tăng trưởng tín dụng. Hiện nay nhu cầu tiêu
thụ nội địa yếu và nợ xấu vẫn trở thành gánh nặng đối với
tất cả DN, nên làm hạn chế tăng trưởng tín dụng. Không có tăng
trưởng tín dụng thì đầu tư khu vực tư nhân nội địa hạn chế.
Trong khi đầu tư khu vực này chiếm khoảng gần 60% tổng đầu tư
và dựa chủ yếu vào tín dụng. Nhìn lại năm ngoái, tăng trưởng
tín dụng được khoảng 12,4% nhưng nếu trừ đi lạm phát, trừ đi
việc giãn nợ cộng với lãi nhập vào gốc thì tăng trưởng tín
dụng thực còn rất ít. Ví dụ một DN vay 100 tỉ đồng với lãi
suất 10%. Nhưng sau một năm không trả được họ sẽ ghi vào tín
dụng mới là 110 tỉ đồng. Nghĩa là khoản tín dụng này hoàn
toàn mới nên người ta nói tăng trưởng ròng của tín dụng thấp
là vì vậy. Như vậy điều bí ẩn của tăng trưởng kinh tế 2014
chính là tăng trưởng tín dụng. Nên nếu đẩy tăng trưởng tín
dụng lên 15%, 16%, 17%, 18% được thì chúng ta sẽ kéo mức tăng
trưởng ròng cao hơn hiện tại.
Đứng trước bối cảnh như vậy, theo ông vấn đề trọng điểm năm 2014 là gì?
+ Lớn nhất và trở thành trọng điểm năm nay là nợ xấu, đâu
đó còn khoảng vài trăm ngàn tỉ đồng còn phải tiếp tục xử lý
kể cả hai khâu mua qua Công ty mua bán nợ (VAMC) và các ngân hàng
tự xử lý. Công bằng mà nói việc tái cấu trúc hệ thống ngân
hàng, đã có bước đầu thành công. Nhưng dù sao mảng này vẫn
còn tồn lại các vấn đề lớn. Riêng vấn đề đưa toàn bộ hoạt
động của hệ thống ngân hàng vào chuẩn quốc tế như chuẩn kế
toán, báo cáo tài chính, các chỉ tiêu an toàn, chỉ tiêu giám
sát… thì những việc này mới chỉ là khởi đầu chưa có kết quả
cụ thể, đây cũng là một trong các rủi ro lớn của quá trình
tái cấu trúc.
Xin cảm ơn ông.
Cần nền tảng pháp lý để giải quyết sở hữu chéo
Một phần khác đang gây nhức nhối trong dư luận dù chúng ta
đã nỗ lực rất nhiều là sở hữu chéo và sự lũng đoạn trong
hệ thống ngân hàng. Đây là vấn đề phức tạp vì liên quan tới
lợi ích và cũng liên quan tới việc chúng ta thiếu các nền
tảng pháp lý, các chế tài để giải quyết rốt ráo và dứt
khoát. Tuy nhiên, nếu làm nhanh quá thì thiếu thủ tục pháp lý
chế tài một mặt sẽ ảnh hưởng đến các ngân hàng nên để giải
quyết vấn đề này nhưng vẫn cần thời gian.
TS LÊ XUÂN NGHĨA, Cố vấn Chính phủ |