Học tập hiện nay không còn bó hẹp trong các bài giảng trên lớp mà
đòi hỏi người học cần phải chủ động nắm bắt và học tập các kiến thức của
thế giới khoa học rộng lớn xung quanh, quá trình này gọi là học tập
tích cực. Học tập tích cực có 3 điều kện then chốt và đây cũng chính là
"chìa khóa vàng" để mở ra sự thành công.
Chủ động vạch ra lộ trình kiến thức của mình
Đại
dương kiến thức ngày càng mênh mông. Do đó, sinh viên cần phải thích
nghi với thời đại, tức là phải thích nghi với lối học tập tích cực, tự
vạch ra lộ trình tiếp cận kiến thức của mình cho phù hợp với định hướng
nghề nghiệp và phát triển cá nhân của mỗi người. Bạn còn có thể thăm dò
những mảng kiến thức trực thuộc chuyên ngành của mình, để tự tìm hiểu và
khám phá, để bổ sung vào chương trình đào tạo của nhà trường.
Việc
vạch ra lộ trình kiến thức giúp ta biết được ta cần gì và phải làm gì,
điều này vô cùng quan trọng. Nói như GS. Phan Đình Diệu: “Biết mình không biết là khởi đầu của việc học và tự học, nó cũng là khởi đầu của mọi sáng tạo, đặc biệt là sáng tạo khoa học”.
Để
vạch ra được lộ trình kiến thức của mình, chúng ta cần phải có một số
kỹ năng sau đây: Biết mình chưa biết điều gì để học, biết tìm kiếm thông
tin mình cần chứ không chỉ chờ đợi nhà trường cung cấp, biết tư duy độc
lập, nghĩa là biết phân tích, đánh giá và đưa ra nhận xét của cá nhân
chứ không chờ đợi kết luận của người khác, biết nhận ra những cái mới,
và chấp nhận nó ngay khi nó không có lợi cho bản thân.
Nâng cao nấc thang nhận thức của mình
Nhà giáo dục người Mỹ B. Bloom đã chia thang nhận thức thành 6 bậc từ đơn giản đến phức tạp.
Đầu
tiên là "biết", nghĩa là ghi nhớ những điều đã được học và khi cần
thiết có thể hồi tưởng lại sau một thời gian tương đối dài. Tiếp theo là
"hiểu", tức là nắm bắt được bản chất (các nguyên nhân, nguồn gốc, quá
trình…) của kiến thức đã được học.
Thứ ba là
"vận dụng", tức là biết sử dụng một cách thích hợp các thông tin, kiến
thức vào những tình huống khác nhau trong cuộc sống.
Thứ
tư là "phân tích", nghĩa là có thể chỉ ra các yếu tố tham gia vào một
quá trình hay sự kiện nào đó, đồng thời chỉ ra những sự tương đồng và dị
biệt giữa chúng với nhau.
Thứ
năm là "tổng hợp", là biết liên kết các chi tiết, thành phần thành một
tổng thể để có cái nhìn khái quát hơn và toàn diện hơn. Và cuối cùng là
"đánh giá", nghĩa là biết nhận xét, so sánh, phê phán, và gán một giá
trị tương ứng, trên cơ sở các tiêu chí đã được xác định trước.
Sau
này, kỹ năng “sáng tạo” đã được bổ sung thêm vào các nấc thang tư duy
của Bloom. Sáng tạo là khả năng tạo ra cái mới từ những cái đã biết, khả
năng phát hiện “vấn đề bất cập” của mỗi người, và năng lực giải quyết
vấn đề bất cập. Chính vì những khả năng này nên nấc thang "sáng tạo"
chính là nấc thang cao nhất của sự học.
Dựa
trên những nấc thang trên, những người có ý trí và khát khao thành công
sẽ dần chinh phục và đạp bằng tất cả để tiến đến những nấc thang cao
nhất. Và chỉ những người luôn quyết tâm nâng cao nhận thưc mới có thể
thành công và hạnh phúc trong cuộc sống.
Xây dựng tư duy khoa học
Tư
duy khoa học là yếu tố then chốt trong mọi hoạt động dù đơn giản hay
phức tạp. Đó chính là chiếc chìa khóa vàng của tự học và học tập tích
cực.
Cơ sở của tính khách quan là mọi kết luận
đều phải dựa trên chứng cứ được kiểm chứng khách quan chư không dựa
trên ý kiến cá nhân mang tính chủ quan.
Người
có tư duy khách quan là người luôn biết phản biện xã hội, biết phân biệt
những yếu tố chủ quan và khách quan, thực và ảo, biết xây dựng ý kiến
cá nhân và cũng biết xét lại ý kiến cá nhân của mình, biết xem xét vấn
đề trên nhiều khía cạnh khác nhau để tránh ý kiến một chiều, phiến diện.
Việc xây dựng một tư duy khoa học chính là tiền đề cho qua trình học tập và tiếp nhận những kiến thức khoa học mới.
Theo: PLXH