Ta phải chọn, phải tìm, phải tỉa, cắt, uốn, nắn, phải đục
đẽo, bóc vỏ, phải tạo rễ, nâng rễ, gây sẹo trên cây, áp đá dưới rễ, thay
cành làm ngọn, ép cây ra hoa, ra nhánh, bắt nó già đi gấp hàng chục
lần...
Trong một cuộc triển lãm trưng bày các loại
cây thế, cây cảnh tại Hà Nội mới đây, có một cây tùng có giá tới 3 tỷ
đồng! Tôi hết sức ngạc nhiên và dành nhiều thời gian để ngắm nghía
nó. Tại sao giá của nó lại đắt đến thế?
Cây
tùng chỉ vươn cao độ 1m. Tán của nó để nghiêng về một phía rồi lại ngoặt
ngược trở lại. Gốc cây sù sì. Trông nó như một cây cổ thụ giữa phong ba
bão táp… Thế mới hay, nhiều người trong bà con ta lại quên đi một việc
làm có thể thu được rất nhiều tiền mà công sá có lẽ chỉ bằng chăm một
ruộng khoai(?). Nhưng chắc rằng, công ở đây không đáng mấy mà kỹ thuật
mới là quyết định.
 |
Một cây sanh trị giá tiền tỷ đang được chăm chút |
Bà
con ta cần hiểu, không phải cây nào cũng làm được thành cây thế, cây
cảnh. Ta phải chọn, phải tìm, phải tỉa, cắt, uốn, nắn, phải đục đẽo, bóc
vỏ, phải tạo rễ, nâng rễ, gây sẹo trên cây, áp đá dưới rễ, thay cành
làm ngọn, ép cây ra hoa, ra nhánh, bắt nó già đi gấp hàng chục lần...
khiến cái cây của ta trông như một cây cổ thụ lụ khụ nhưng ngạo nghễ và
dẻo dai.
Một số cây hay được dùng để tạo ra
cây thế, cây cảnh gồm: Si, sanh, đa, sung, khế, lộc vừng, thông, tùng,
la hán, cần thăng, sứ… Mỗi vùng lại có những loại cây riêng. Nếu ta lấy
cây trong tự nhiên về để làm cây thế, cây cảnh thì phải chọn thời gian
thích hợp để bứng cây, tốt nhất là vào mùa xuân, mùa có mưa. Cũng có thể
bứng nó vào cuối mùa đông khi cây đang trong giai đoạn ngủ nghỉ mà
trong cây vẫn nhiều chất dinh dưỡng.
Trước
khi trồng phải cắt bớt lá, bớt cành và xén bớt rễ. Ta phải chuẩn bị từ
trước đất trồng cây, tốt nhất là đất phải tơi xốp, thoát nước và có sẵn
chất dinh dưỡng. Sau khi trồng phải che chắn và giữ ẩm tốt cho cây để nó
kịp hồi phục. Ta nên có sẵn phân hoai mục hoặc phân vi sinh hữu cơ để
bón cho cây. Không nên dùng phân N, P, K riêng lẻ hoặc các loại phân hóa
học khác. Khi cây đã ổn định, ta có thể dùng thêm các loại phân bón qua
lá.
Làm cây thế, cây cảnh là công việc lâu
dài, không thể ngày một, ngày hai được. Trong quá trình ổn định cây
trong chậu (cũng có khi mất 3-4 năm), ta kết hợp tạo thế cho cây dần
dần. Mỗi cây phải có được những nét đặc sắc riêng và như có hồn trong
vóc dáng. Đấy là việc khó nhất mà bà con mình cần phải học hỏi nhiều ở
những nghệ nhân trong vùng hoặc các tỉnh bạn.
Ta
cũng có thể tạo cây thế, cây cảnh ngay từ những cây gieo từ hạt, những
cây nhân bằng giâm, chiết cành hoặc ghép cành. Mọi nội dung này đã được
viết trong cuốn “Nghề nhân giống, uốn tỉa, lão hóa và chăm sóc cây thế,
cây cảnh” thuộc bộ sách “100 nghề cho nhà nông” mà NXB Nông nghiệp đã
phát hành. Xin liên hệ qua điện thoại phòng phát hành của Nhà xuất bản:
04.38527008. Sách chỉ có 50 trang nhưng đủ hết những điều mà bà con cần
biết.
Chuyên gia Nguyễn Lân Hùng
Theo: Dân Việt