Đền Tranh là di tích Lịch sử - Văn hóa thuộc thôn Tranh Xuyên, xã Đồng Tâm (Ninh Giang, Hải Dương). Khu di tích là tập hợp các công trình kiến trúc khá đồ sộ, mang đậm lối kiến trúc phổ biến tại các công trình tín ngưỡng vùng đồng bằng Bắc Bộ.

Đền Tranh toạ lạc trên một mảnh đất cao ráo, thoáng rộng, độc lập với dân cư làng Tranh Xuyên. Mặt tiền quay về hướng Nam, nhìn về thị trấn Ninh Giang, phía Bắc và phía Nam giáp đường, phía Tây giáp khu chùa mới xây dựng.

Trải qua chiến tranh và thiên nhiên tàn phá, nhiều di tích đã bị hủy hoại, tuy nhiên bằng sự nỗ lực của nhân dân và sự ủng hộ của chính quyền, nhiều di tích đã được khôi phục, tu bổ và tôn tạo, đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng của nhân dân địa phương.

Đền thờ Quan Đệ ngũ Tuần Tranh, được phong là Tranh Giang Đại Vương Hoàng hợp Tôn thần (Con trai thứ 5 của Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình – Thờ tại Đền Đồng Bằng, xã An Lễ, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình).

Đền Tranh có quy mô hoành tráng với 34 gian lớn nhỏ, bao gồm 7 gian Tiền tế, 7 gian trung từ, 7 gian nhà nối, 3 gian cổ dải, 3 gian hậu cung, 7 gian đông vu và nhiều công trình phụ trợ khác. Ngăn cách giữa 3 gian cổ dải là hệ thống cửa 3 gian hậu cung, đồng thời là 3 gian "cung cấm" của ngôi đền dài 7,79 m, rộng 7,79 m. 

Hậu cung đền có kiến trúc kiểu "chồng diêm cổ các ", gồm 4 cột tứ trụ, tạo ra 2 vì kèo chính và là công trình cao hơn hẳn các công trình phía trước. Hai vì kèo 2 bên thấp hơn, cũng được các nghệ nhân dân gian kiến tạo hài hoà với 2 vì kèo chính. Chất liệu chính của hậu cung là gỗ tứ thiết được sơn son thếp vàng sáng chói.

Toà Trung từ gồm 7 gian dài 18,4 m, rộng 3,8 m. Đây là toà nhà được kết cấu toàn bộ phần khung sườn bê tông cốt thép, trụ, đấu, hoành, rui, bẩy hiện bằng gỗ tứ thiết.

Vì kèo được kiến tạo theo kiểu "vành mai" (theo kết cấu của các công trình đền Đồng Bằng, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình). Mái lợp ngói mũi, công trình nối liền toà tiền tế.

Toà tiền tế gồm 7 gian dài 20,3 m, rộng 9,84m. Đây là toà nhà khá lớn, kết cấu chính là 8 vì kèo bê tông cốt thép chắc chắn hệ thống cột cái, cột quân, xà lách, bằng toàn bộ bê tông được tạo dựng đẹp mắt.

Các con thuận, đấu sen, hoành, rui bằng gỗ tứ thiết, chất lượng tốt. Móng, tường xây bằng gạch chỉ, mái lợp ngói mũi, bờ nóc, bờ cánh mềm mại có nhiều đường gờ chỉ đẹp, trên nóc có phù điêu lưỡng long chầu nguyệt sinh động.

Cuốn thư, linh vật, hoa văn được các nghệ nhân xưa thổi hồn vào từng đường nét điêu khắc tinh xảo, mềm mại nhưng vẫn toát nên vẻ uy nghiêm, linh thiêng. 

Thông tin với PV VTC News, ông Nguyễn Văn Phúc – Phó Chủ tịch UBND xã Đồng Tâm, Trưởng ban quản lý di tích Đền Tranh cho biết, Di tích lịch sử Đền Tranh đã được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia năm 2009. 

Đền Tranh thờ Quan Đệ Ngũ Tuần Tranh, được phong là Tranh Giang Đại vương Hoàng Hợp Tôn thần. Đây là một trong những ngôi đền rất linh thiêng nên hàng năm Đền Tranh thu hút hàng vạn du khách và nhân dân về tham quan, chiêm bái.