Khi biết bức tượng Bác sống động như
thật đặt tại khu vườn “Tự do cho các dân tộc” do một người Mexico chính
hiệu đúc, tôi đã tìm gặp nghệ nhân này để nghe những trải nghiệm của anh
về Người - Hồ Chí Minh.
Đến Mexico, khó ai bỏ qua những công trình nổi tiếng thế giới của nền
văn minh Maya, Azteca như Chichen Itza, tháp Mặt trăng, Mặt trời… Tôi
cũng thế.
-
-
-
-
-
Tuy nhiên, là người Việt Nam, nên khi đến một vùng đất mới nào
tôi cũng luôn bằng mọi cách để tìm đồng hương. Và ở thủ đô Mexico, tôi
đã gặp “người đồng hương vĩ đại” của mình: Hồ Chí Minh.
Tượng Bác Hồ tại “Công viên tự do cho các dân tộc”
|
Khu vườn bên kia bờ Thái Bình Dương
|
|
|
Tượng “pác Hồ” đặt tại công viên, nơi có
nhiều người lui tới. Tôi làm thêm chiếc ghế này để mọi người có thể được
ngồi cạnh “pác Hồ” hơn
|
|
|
Nghệ nhân Mexico
Pedro Ramirez Ponzanelli
|
|
|
Tôi tìm thấy bài báo giới thiệu về một công viên văn hóa tôn vinh Bác Hồ trong một website của chính quyền thủ đô Mexico.
“Hồ Chí Minh là một biểu tượng cho sự đấu tranh giành độc lập, tự do
của các dân tộc. Vì thế, cần có một công viên tôn vinh Hồ Chí Minh,
cũng vừa là một không gian sinh hoạt văn hóa cộng đồng của người
Mexico”, Thị trưởng thành phố Mexico Marcelo Ebrard nói. Với lý do đó,
năm 2009 chính quyền Mexico đã đầu tư kinh phí, cùng sự hỗ trợ kỹ thuật
và ý tưởng của Đại sứ quán Việt Nam tại Mexico, để xây dựng “Công viên
tự do cho các dân tộc” tại Khu trung tâm lịch sử của thủ đô (cách quảng
trường trung tâm chưa đến một cây số).
Người dân Mexico gọi đó là công viên, nhưng tôi thích gọi là khu vườn
hơn. Gọi như thế không phải bởi diện tích khuôn viên chỉ chừng 1.500
m2, mà thật sự công viên luôn gợi đến một cảm giác “rộng lớn, đông
người”. Còn ở đây, tôi như trở về lại khu vườn nhỏ rợp bóng cây nơi quê
nhà. Ấm cúng. Gần gũi. Thân thương.
Không thân thương sao được khi hai bên lối vào được phủ đầy hoa lan,
hoa dâm bụt... Không gần gũi sao được khi tầm mắt lập tức bị hút vào
những bụi tre, khóm trúc, những cành bưởi, cành mít đang cố vươn mình
che bóng mát. Và giữa khu vườn rợp bóng cây đó, bức tượng Bác đang ngồi
thư thái làm việc trên bộ bàn mây. Vẫn đôi dép cao su, vẫn điếu thuốc
trên tay mỗi khi làm việc, vẫn bộ kaki giản dị như ngày nào… Sau lưng
Bác là một hồ sen nhỏ với những cánh bèo xanh, những búp sen hồng và bức
tường ốp đá trắng với dòng chữ quen thuộc bằng tiếng Tây Ban Nha: “No
hay nada más precioso que la independencia y la libertad” (Không có gì
quý hơn độc lập, tự do).
Đúc tượng Bác từ lòng kính phục
Khá thú vị khi biết bức tượng Bác (đặt tại khu vườn “Tự do cho các
dân tộc”) lại được đúc bởi một người Mexico chính hiệu: nghệ nhân Pedro
Ramirez Ponzanelli, tôi đã không bỏ lỡ cơ hội để tìm gặp người nghệ sĩ
này. Ponzanelli hẹn tôi tại khu vườn nơi đặt tượng Bác để giải thích rõ
hơn những thắc mắc của tôi. “Thật ra, nơi đây cũng là một trong những
góc ngồi yêu thích nhất của tôi tại thành phố này”, anh “thú nhận” khi
gặp tôi.
Ponzanelli còn khá trẻ (sinh năm 1973). Tuy khi gặp tôi, anh chỉ gần
40 tuổi nhưng đã có hơn 20 năm hành nghề. “Trước khi nhận lời mời đúc
tượng (năm 2009), tôi đã biết về “pác Hồ” (anh phát âm hai chữ này bằng
tiếng Việt khá chuẩn)”, Ponzanelli khoe và kể tiếp: “Ngày 2.10.1968 một
cuộc thảm sát đã diễn ra ở Mexico khiến hàng trăm người chết. Từ đó, vào
ngày này hằng năm, tại trung tâm thủ đô Mexico đều có cuộc diễu hành vì
hòa bình, số người tham dự lên đến hàng ngàn người. Trong những cuộc
diễu hành, nhiều người vẫn hô vang: “Hồ Chí Minh, Hồ Chí Minh”. Thắc mắc
nên tôi tìm hiểu và kính phục “pác Hồ” từ đó”.
Dù đã đọc, tìm hiểu nhiều về Bác từ trước, nhưng Ponzanelli vẫn không
khỏi lo lắng khi nhận được lời mời đúc tượng Bác. “Tôi chưa từng gặp
“pác Hồ”. Tất cả đều chỉ tìm hiểu qua những hình ảnh cũ kỹ, mờ nhạt.
Chưa kể, “pác Hồ” lại là lãnh tụ, là người quá nổi tiếng ở Việt Nam nên
tôi bị áp lực lắm”, anh kể.
Vì thế, Ponzanelli phải sục sạo từng hình ảnh, câu chuyện từ thư
viện, internet, đến Sứ quán Việt Nam để hỏi thăm về Bác. Mỗi chi tiết
nhỏ về tính cách, thói quen trong sinh hoạt hằng ngày của Bác đều được
anh ghi chép tỉ mỉ. “Công đoạn quan trọng nhất là đắp mẫu. Phải đắp làm
sao cho “ra” được “thần thái” nhân vật, từ cái nếp áo đến ánh mắt, động
tác của nhân vật...”, anh cho biết.
Bức tượng bằng đồng được đúc với kích thước bằng người thật, dựa theo
bức ảnh Bác đang ngồi làm việc tại khu vườn Phủ Chủ tịch của nhiếp ảnh
gia Đinh Đăng Định chụp năm 1960. So với hình mẫu, bức tượng như được
“copy” ra, chính xác đến từng chi tiết nhỏ (như chồng tài liệu trên bàn,
cây viết trên tay). Và đặc biệt, “thần thái” của vị lãnh tụ giản dị
được lột tả một cách sống động trong một không gian “thuần Việt” có hoa
súng, hoa sen, có tre, có trúc...
Ponzanelli bên tượng Bác Hồ - Ảnh: Nguyễn Tập
|
Duy nhất có điểm khác so với hình mẫu: bức tượng đúc “dư” một chiếc
ghế mây. “Tượng “pác Hồ” đặt tại công viên, nơi có nhiều người lui tới.
Tôi làm thêm chiếc ghế này để mọi người có thể được ngồi cạnh “pác Hồ”
hơn”, Ponzanelli giải thích.
Khi tôi đến khu vườn, vài du khách nước ngoài đang đứng xếp hàng chờ
chụp ảnh nơi bộ bàn mây Bác làm việc. Hàng ghế vòng quanh tượng Bác cũng
đầy người dân Mexico ngồi đọc báo, nghỉ ngơi.
Lúc sinh thời, ở quê nhà, quanh Bác là những anh bộ đội, là các cháu
thiếu nhi… Ngày nay, ở một đất nước xa xôi cách Việt Nam nửa vòng trái
đất, quây quần bên Bác là người Mexico, là du khách khắp nơi trên thế
giới. Nếu biết điều này, chắc hẳn Người cũng vui lắm…
Pedro Ramirez Ponzanelli sinh tại Mexico, trong một gia
đình gốc Ý có truyền thống nghệ thuật lâu đời (dòng họ ông đã tham gia
điêu khắc nhà thờ Carrara tại Ý, Nhà hát Lớn quốc gia, Đài kỷ niệm Độc
lập tại Mexico và được tặng nhiều giải thưởng danh giá). Năm 14 tuổi,
Ponzanelli dành được giải thưởng quốc gia đầu tiên về hội
họa. Tuy sáng tác nhiều đề tài, nhưng ông đặc biệt hứng thú với việc
tạc tượng các danh nhân thế giới. Những tác phẩm đúc tượng của ông được
nhiều người biết đến là: Bác Hồ (2009), José Marti, anh hùng dân tộc
Cuba (2002), Benito Juarez, nhà cách mạng, cựu Tổng thống Mexico
(1998)... Ngoài bức tượng Bác tại khu vườn “Tự do cho các dân tộc”, ba
phiên bản khác do Ponzanelli đúc đã được đảng Lao động PT (Mexico) tặng
Việt Nam: Một cho Hà Nội (2010) mừng 1.000 năm Thăng Long, một đặt tại
Phủ Chủ tịch (2011), đúng nơi nhiếp ảnh gia Đinh Đăng Định chụp Bác ngồi
làm việc; và phiên bản cuối cùng tặng Thông tấn xã Việt Nam (2012).
|
Ở
Mexico hiện nay, bên cạnh hai bức tượng đồng đặt trang trọng tại thủ
đô Mexico và thành phố Acapulco, Hồ Chí Minh còn là tên của một giảng
đường tại Đại học UNAM (từng nằm trong top 50 những đại học danh giá
nhất trên thế giới), là tên của hệ thống trung tâm châm cứu chữa bệnh
cho người nghèo tại thủ đô Mexico, thành phố Zacatecas và thành phố
Monterrey.
Theo: Thanh Niên