“10
năm mở phòng tranh Art Vietnam tại Hà Nội, tôi chỉ thấy có 3 hoặc 4
người Việt Nam mua tranh ở đây”, Suzanne Lecht, một cái tên quen thuộc
trong giới mỹ thuật và giới mua bán tranh Việt Nam từ nhiều năm nay.
Người phụ nữ Mỹ này gắn bó với đời sống mỹ thuật Việt Nam từ những năm
1990,
-
-
-
-
-
là giám đốc nghệ thuật của Art Gallery, từng là một địa chỉ phòng
tranh được chú ý nhất ở Việt Nam trong một thập kỷ trở lại đây trước khi
nó bất ngờ đóng cửa hơn 1 năm trước. Dưới đây là câu chuyện về đời sống
và thị trường nghệ thuật Việt Nam qua góc nhìn của một người kinh doanh
nghệ thuật chuyên nghiệp nước ngoài: Suzanne Lecht.
Bà Suzanne Lecht tại triển lãm Vòng đời, Art Vietnam, 2010.
* Chúng ta có thể nói lại một chút về thời kỳ nhiều thành công nhất của Art Vietnam được chứ thưa bà?
-
Vâng, đó là khoảng những năm từ 2006 đến 2009. Khi đó, chúng ta từng
gặp nhau rất nhiều lần trong năm với các triển lãm tại Art Vietnam, bạn
nhớ chứ? (cười vui). Đó là những năm mà khủng hoảng kinh tế chưa phải là
cụm từ được nhắc đến nhiều như bây giờ. Năm 2010, Art Vietnam cũng có
được một số triển lãm cá nhân đáng chú ý về mặt nghệ thuật như triển lãm
của Maritta Nurmi, Lý Trần Quỳnh Giang...
* Và sau đó, khủng hoảng kinh tế thực sự tác động đến không gian rất xinh đẹp này?
-
Nó không loại trừ ai, nhất là lĩnh vực kinh doanh đặc thù như gallery
của chúng tôi. Đó là lí do quan trọng nhất buộc chúng tôi phải chia tay
địa chỉ số 7 - Nguyễn Khắc Nhu, dọn về nhà riêng và kiến tạo một không
gian salon nghệ thuật mới.
*
Bên cạnh lí do quan trọng nhất ấy, tôi vẫn phân vân rằng hẳn còn nhiều
lí do khác nữa, trong đó, ta thử bắt đầu với các lí do ngoại cảnh như là
môi trường kinh doanh mỹ thuật ở Việt Nam? Bà nhìn nhận như thế nào về
cái gọi là thị trường mỹ thuật Việt Nam?
-
Có những yếu tố để hình thành nên một thị trường nhưng dường như chúng
đều yếu ớt. Việt Nam đã có một số gallery, ý tôi là các gallery thực sự
chứ không phải là cửa hàng buôn bán tranh thông thường, nhưng số lượng
chỉ có thể đếm trên đầu ngón tay. Việt Nam cũng có những người sưu tập
mặc dù ít ỏi. Việt Nam cũng có bảo tàng mỹ thuật nhưng cho đến nay, một
bảo tàng nghệ thuật đương đại thực sự vẫn chưa xuất hiện. Cũng có ngày
càng nhiều người Việt Nam mua tranh hơn. Nhưng làm thế nào để các yếu tố
này mạnh lên và tạo thành nền tảng cho thị trường mỹ thuật trong nước?
Tôi nghĩ là các cơ quan hữu quan về mỹ thuật của Việt Nam phải thực sự
hỗ trợ nhiều hơn nữa cho mỹ thuật với những cơ chế, hệ thống chính sách
kinh doanh và hỗ trợ một cách minh bạch để làm định hướng cho thị trường
tự tin hình thành và phát triển.
Lê
Quốc Việt là một trong những họa sĩ đầu tiên mà Suzanne Lecht giới
thiệu trong hoạt động gallery của mình ở Việt Nam. Cho đến nay, anh vẫn
hợp tác cùng bà và cùng phát triển nhóm thư pháp đương đại Zenei. Sáng
tác của anh được rất nhiều "nhà sưu tập quan trọng" mua và nhiều người
trong số họ vẫn tiếp tục theo dõi con đường đi trong nghệ thuật của anh,
Art Vietnam cho biết. Trong ảnh là một phần triển lãm của nhóm Zenei
tại Art Vietnam năm 2010.
|
*
Khách hàng của Art Vietnam thường là người đến từ các quốc gia nào và
trong đó, tỉ lệ khách người Việt Nam chiếm bao nhiêu phần trăm, thưa bà?-
Trong cả 10 năm mở Art Vietnam, tôi chỉ thấy có được 3 hay 4 người Việt
Nam mua tranh ở đây. Tôi là người Mỹ nên có lẽ, khách hàng Mỹ cũng
nhiều hơn cả. Bên cạnh đó, chúng tôi có khách hàng Thụy Sĩ, Singapore,
Hồng Kông và gần đây, chúng tôi muốn mở rộng kênh tiếp thị đến Ấn Độ.
*
Việc có quá ít khách hàng Việt Nam mua tranh ở gallery trong nước nói
chung, Art Vietnam nói riêng có phải cũng là một lí do lâu dài, tác động
tiêu cực đến sự phát triển của gallery và thị trường mỹ thuật, theo bà?
-
Đó, có lẽ đúng hơn là hệ quả của việc chưa có được một định hướng đúng
đắn và minh bạch cho sự hình thành nên một thị trường mỹ thuật Việt Nam
ở Việt Nam mà thôi, như chúng ta vừa đề cập đến... Nhưng mà, bạn biết
không, tôi được nghe nói là gần đây, người Việt đã mua sáng tác của mỹ
thuật Việt Nam nhiều hơn đấy. Tôi ngạc nhiên và cũng mừng lắm, khi nghe
tin người Việt Nam mua sáng tác của họa sĩ Nguyễn Mạnh Hùng, trong đó có
cả tác phẩm sắp đặt Thiên đường đình đám của anh ấy.
*
Trở lại với gallery phong cách salon như cách bà gọi nơi chốn làm việc
mới của bà. Sau khi chuyển gallery, có nhân viên nào của bà phải nghỉ
việc không?
-
May mắn là không, mặc dù chúng tôi đã phải cắt giảm ngân sách đi dự các
hội chợ nghệ thuật ở Mỹ, Hồng Kông, thứ mà chúng tôi từng coi như hoạt
động thường kỳ. Ở đây, cả ba tầng nhà đều được bày tranh tượng, vừa chỗ
cho cả 90 bức. Chúng tôi tiếp khách thăm hàng ngày, riêng cuối tuần thì
tiếp khách theo hẹn trước. Cá nhân tôi vẫn tiếp tục công việc tư vấn,
giới thiệu, trò chuyện về mỹ thuật Việt Nam cho cá nhân hoặc nhóm cùng
chung quan tâm.
Không
gian triển lãm của Art Vietnam tại số 7 - Nguyễn Khắc Nhu, với các sáng
tác của Maritta Nurmi, năm 2010. Địa chỉ này giờ đã đóng cửa
|
*
Tuy nhiên, cá nhân tôi cảm giác rằng, một địa chỉ nhà riêng ít nhiều
gây e ngại cho khách, nhất là khách hàng mới, đến thăm, khác hẳn với
không gian một gallery, đặc biệt khi không gian ấy có triển lãm. Art
Vietnam làm thế nào để giữ khách cũ và tìm kiếm khách hàng tiềm năng,
thưa bà?
Có những yếu tố để hình thành nên một thị trường nghệ thuật ở Việt Nam nhưng chúng đều yếu ớt |
-
Trong bối cảnh khó khăn hơn thì càng phải sáng tạo hơn thôi (cười vui).
Chúng tôi tận dụng kênh thông tin trên internet, dùng email như một
công cụ hữu hiệu để tiếp thị hoạt động của mình. Chúng tôi cũng tìm kiếm
các hợp tác để tổ chức triển lãm mỹ thuật ở bên ngoài Việt Nam. Năm
2012, Art VN đã có một triển lãm tại khu Rotunda, trong tòa nhà Hong
Kong Land, giới thiệu sự đa dạng của mỹ thuật Việt Nam qua sáng tác của 5
nghệ sĩ và nhóm nghệ sĩ cộng tác cùng gallery: Hà Trí Hiếu - thành viên
của Gang of Five nổi tiếng trong những năm 1990, Nguyễn Thế Sơn với
nhiếp ảnh phù điêu Nhà mặt phố, Nguyễn Thị Châu Giang, hai thành viên
của nhóm thư pháp đương đại Zenei Lê Quốc Việt, Nguyễn Quang Thắng, và
Chinh Lê với điêu khắc theo triết thuyết Thiền. Đây cũng là nơi 15 năm
trước, năm 1997, tôi tổ chức triển lãm mỹ thuật VN đầu tiên của mình.
Người giúp tôi rất nhiều khi đó là bà Tuyết Nguyệt- chủ bút tờ Nghệ
thuật Châu Á rất có tiếng ở Hồng Kông lâu nay. Mùa thu tới, chúng tôi sẽ
có một triển lãm nhóm khác thực hiện ở Singapore. Riêng
ở Hà Nội thì chúng tôi luôn rất vui nếu có thể hợp tác và hỗ trợ cho
bối cảnh nghệ thuật ở đây. Art Vietnam cũng đang xây dựng các kế hoạch
hợp tác mới với Manzi - một không gian nghệ thuật mới mở ở Hà Nội.
*
Tôi nhớ là năm 1999, trong một phỏng vấn bà trên TT&VH, bà có nói
đến giấc mơ được sống và làm việc với mỹ thuật VN. Và thực tế, cho dù
nhiều địa chỉ gallery, salon mỹ thuật ở Việt Nam đã sớm muộn phải đóng
cửa, chuyển hướng hoạt động, Art Vietnam cũng từng phải chuyển địa chỉ
một vài lần thì dường như, bà vẫn kiên trì giữ lửa hoạt động cho địa chỉ
này. Làm thế nào để có thể duy trì được ngọn lửa ấy?
-
Chỉ là tôi kiên quyết không từ bỏ hi vọng của mình thôi. Theo tuổi tác,
tôi nghĩ mình chỉ còn khoảng 10 năm nữa để làm việc một cách hiệu quả.
Mà bạn biết không, tôi rất yêu cái cảm giác được chuẩn bị, sắp xếp cho
một không gian triển lãm đẹp. Tôi bận và mệt nhưng luôn cảm thấy phấn
chấn lắm. Giờ, tôi vẫn hay xem lại hình ảnh những triển lãm đẹp của Art
Vietnam và cảm giác phấn chấn lại đến. Nó như một liệu pháp tinh thần
cho tôi làm việc tích cực hơn. Chúng tôi cũng đang tìm kiếm địa chỉ
khác, thích hợp hơn cho gallery trong tương lai. Trong lúc này, Art
Vietnam đã và đang hợp tác với một nhà làm phim tài liệu người Mỹ để
thực hiện phim tài liệu về họa sĩ Việt Nam. Mỗi phim dài 6 phút, đã kịp
chiếu ở triển lãm tại Hồng Kông năm rồi. Chúng tôi đã làm được 15 phim
như vậy và tiếp tục làm một số phim khác nữa về nghệ thuật đương đại
Việt Nam. Nhiều việc đấy chứ, phải không nào?
* Chân thành cảm ơn và về cuộc trò chuyện này.
Tác phẩm điêu khắc Cảm nhận của
Chinh Lê, bày trong triển lãm của Art Vietnam ở Rotunda, Hongkong Land,
2012, cùng một tác phẩm khác của cô đã được bán ngay trong buổi khai
mạc. Cảm nhận được một nhà sưu tập nghệ thuật mà theo S. Lecht là "quan
trọng", giám đốc một công ty đa quốc gia có trụ sở ở Hồng Kông mua. Tác
phẩm còn lại do một doanh nhân trẻ đến từ New York mua. Về sáng tác điêu
khắc của Chinh Lê, S. Lecht cho biết: "Khái niệm Phật giáo Thiền mà
sáng tác này thể hiện bao gồm cả sự khai sáng và truyền cảm hứng, lại
được pha thấm với một chút hóm hỉnh, khôi hài, tất cả đã khiến cho tác
phẩm thật độc đáo. Khách thưởng lãm ở Hồng Kông đã bị mê hoặc bởi vẻ đẹp
và sự khác thường của ý nghĩa, bị ấn tượng bởi vẻ độc đáo của tác
phẩm..."
Bức Mountains of Mind (acrylic
và quỳ bạc trên vải) của nữ nghệ sĩ Phần Lan sống tại Việt Nam Maritta
Nurmi, đã được Art Vietnam bán cho một người bạn rất thân của tổng thống
Mỹ B. Obama, trong tháng 5 - 2010. Theo S. Lecht, vị khách này đến Việt
Nam trên chuyên cơ riêng cùng 20 người bạn, nhân kỷ niệm sinh nhật lần
thứ 50 của ông. Họ mở tiệc tại không gian xinh đẹp của Art Vietnam ở số 7
- Nguyễn Khắc Nhu. Bức tranh đã thu hút sự chú ý của ông bởi khía cạnh
siêu hình của nó, gợi nhắc đến một nơi chốn bí ẩn của một thế giới chưa
từng ai biết... Bức tranh hiện được bày trong căn hộ penhouse của vị
khách ở thành phố New York. |
Theo: Thể thao & Văn hóa Cuối tuần