Đình Nội được đặt trên thế đất con rùa (hoang cung quy), các
phía Bắc, Đông, Nam
đều có dân cư quần tụ. Đình nhìn về hướng Tây, hướng Tản Sơn Viên.
Đình
Nội có kiến trúc khá độc đáo: Trước thời Nguyễn nơi thờ Lạc Long Quân là
miếu, đến cuối triều Nguyễn (1918) được trùng tu thành ngôi đình bề thế như
ngày nay. Đình Nội được cấp bằng Di tích lịch sử Quốc gia năm 1985.
Theo
sử sách, Đình Nội thờ Quốc tổ Lạc Long Quân, Lạc Long Quân húy Sùng Lãm là
cháu 4 đời của Vua Thần Nông, con của Thủy tổ Dương Vương và Long Nữ, vợ là
Hoàng hậu Âu Cơ. Lạc Long Quân diệt yêu quái và thú dữ biển Đông, giữ nước
khi giặc phương Bắc tràn vào; dạy con dân canh tác nông nghiệp, chài lưới,
dệt vải để có cuộc sống ấm no. Khi đàn con 100 người khôn lớn, Lạc Long Quân
nói với Âu Cơ "ta giống Rồng, nàng giống Tiên, thuỷ hoả xung khắc. Nàng
mang 50 người con lên núi, ta mang 49 con xuống biển, con trưởng ở lại Phong Châu
kế vị ngôi vua". Lạc Long Quân cùng 49 người con về Nam Hải, theo truyền
thuyết dân gian thì nơi đây chính là đất Bảo Cựu (đất làng Bình Đà ngày nay).
Trong đình còn bức hoành phi "Vi Bách Việt tổ", và đôi câu đối cổ
trong hậu cung "Đức hoá uông hàm quang đồ chử/ Linh thanh hách trạc tử
Phong Châu".
|
Lễ rước bánh.
|
Để
nhớ ơn Quốc tổ dân làng Bình Đà hương khói tuần, rằm và mở đại lễ vào ngày
Sáu tháng Ba âm lịch. Theo tục lệ xưa, ngày mồng Một rước sáu kiệu của hai
đình đi đón mã, sau đó mỗi xóm một ngày thay làng rước và tế lễ đến ngày mồng
Bảy. Ngày Năm tháng Ba, buổi chiều rước lễ, mang sắc phong đến Đại vương Đình
Ngoại, buổi tối rước lễ về Đình Nội. Tối mồng Năm lễ trào trong cung, sáng
mồng Sáu tế hội đồng (đại tế), sau đó rước Bánh Vía thả giếng Ngọc cúng vua
Giao Long. Từ 12 giờ làm lễ đốt pháo lệnh (loại pháo cây 16 quả nổ nhất
thanh, loại pháo đặc biệt với kĩ thuật và thao tác phức tạp mang yếu tố tâm
linh âm dương bí quyết làng nghề - tuy nhiên đến nay không còn dùng vì theo
quy định của Nhà nước), buổi chiều rước hoàn cung, ngày Bảy lễ tạ. Những năm
gần đây, chính quyền và dân làng địa phương thường tổ chức lễ đại vào ngày
Sáu tháng Ba âm lịch với đầy đủ nghi thức truyền thống, có các ban ngành, các
cấp huyện hoặc thành phố về dự, tế lễ, dâng hương, đọc chúc văn, rước và thả
bánh vía.
Đình
Nội, Bình Đà hiện còn lưu giữ nhiều di vật quý giá: Thần tích, sắc phong, bia
kí, chuông đồng, đồ tế tự của các thời Lý đến Lê Trung Hưng, đặc biệt còn bức
Phù điêu sơn son thiếp vàng về cảnh Lạc Long Quân cùng văn võ bá quan xem hội
đua thuyền có giá trị về nghệ thuật chạm khắc. Đình đang được thành phố và
các cấp, cùng dân làng đầu tư xây dựng, trùng tu để lưu giữ bản sắc văn hoá truyền
thống cho đời sau.
Theo người cao tuổi