Chùa Cổ Lễ là một di tích lịch sử, văn hóa đặc biệt cấp Quốc gia nằm ở xã Cổ Lễ, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định . Đây là một trong những ngôi chùa cổ với giá trị lịch sử, văn hóa lâu đời của đất nước.
Chùa Cổ Lễ là nơi đặt trụ sở của Phật giáo huyện Trực Ninh và cũng là cơ sở của trường Phật học tỉnh Nam Định. Nằm cách trung tâm thành phố Nam Định khoảng 15km, chùa được xây dựng từ thế kỷ 12, thời Lý Thần Tôn với tên gọi là "Thần Quang Tự", thờ Phật và Đức Thánh Tổ Nguyễn Minh Không. Đây là vị Thánh Tổ có công xây dựng chùa trong thời kỳ Lý.
Năm 1902, sư Phạm Quang Tuyên trở thành trụ trì và tiến hành thiết kế và xây dựng lại chùa theo kiến trúc “Nhất Thốc Lâu Đài”, với sự sử dụng nhiều yếu tố kiến trúc gỗ, tương tự như các nhà thờ Công giáo trong khu vực lân cận. Sau đó, chùa đã được tu sửa nhiều lần. Với vật liệu chính là gạch, vôi, mật mía và giấy bản, chùa Cổ Lễ thể hiện độ kiên cố, liên kết vững chắc của toàn bộ kiến trúc tổng thể.
Chùa Cổ Lễ được xây dựng từ thời kỳ nhà Lý, vào thế kỷ 12. Đây được xem là một trong những công trình kiến trúc Phật giáo độc đáo với phong cách kiến trúc đặc trưng.
Cổng chùa được xây dựng với cấu trúc chắc chắn, trang trí mỹ thuật tinh xảo với các hoa văn, họa tiết truyền thống của Phật giáo.
Hành lang xung quanh chùa được xây dựng rộng rãi, tạo ra không gian mở, mang lại cảm giác thoáng đãng và yên bình. Sân chùa được trải bằng gạch đỏ tạo nên sự trang nghiêm và thanh thoát.
Chùa Cổ Lễ có nhiều tượng Phật và tác phẩm nghệ thuật độc đáo, từ tượng Phật nguyên bản đến các tác phẩm điêu khắc trên đá và gỗ.
Những tác phẩm này không chỉ là biểu tượng tín ngưỡng mà còn là những tác phẩm nghệ thuật có giá trị văn hóa cao.
Một điểm độc đáo khác của chùa Cổ Lễ là tháp Cửu Phẩm Liên Hoa với 12 tầng, được xây dựng trên lưng một tượng rùa lớn. Tượng rùa này được đặt giữa một hồ nước hình vuông, được bao quanh bởi bốn hòn giả sơn, mỗi hòn có một con voi được chế tác với kích thước tương đương với voi thật.
Tháp cao 32 mét, có tám mặt, mỗi mặt tháp đều được trang trí hình ảnh của rồng, với mái cong rất tinh xảo. Bên trong tháp, có 62 bậc cầu thang theo đường xoắn ốc dẫn lên đến bàn thờ Phật được đặt trên đỉnh của tháp.
Ngoài đặc sắc kiến trúc, chùa Cổ Lễ còn tự hào lưu giữ một quả chuông đặc biệt mang tên Đại Hồng Chung, nặng 9 tấn, được đặt giữa hồ trước chính điện. Đây là một trong những quả chuông lớn nhất tại Việt Nam, cao 4,2 mét, đường kính 2,2 mét và có thành dày 8 centimet.
Ngoài ra, chùa Cổ Lễ còn là nơi lưu giữ nhiều di tích, tượng Phật, bia đá cổ và các tác phẩm nghệ thuật có giá trị khác. Đây cũng là địa điểm lý tưởng cho những ai muốn tìm hiểu về lịch sử, văn hóa tâm linh của Việt Nam.