Phố Tạ Hiện sau khi đã
được cải tạo Quyết bảo tồn phố cổ
Khu phố cổ Hà Nội được xếp hạng di tích lịch sử quốc gia
từ năm 2004. Tuy nhiên cùng với quá trình phát triển kinh tế, nhiều hộ dân
trong khu phố cổ Hà Nội đã cải tạo nhà tự phát, với mục đích cải thiện cuộc
sống, hoạt động kinh doanh tốt hơn nhưng không theo mẫu kiến trúc thống nhất
nào.
Lần này, nhằm giữ gìn hồn cốt phố cổ, UBND TP Hà Nội đã có
những hướng dẫn mang tính cụ thể hơn. Chẳng hạn, tại khu chỉnh trang theo quy
định hiện có, với lớp ngoài sát mặt đường xây 3 tầng, lớp trong 4 tầng (16
m), nay sẽ nâng lên lớp ngoài 4 tầng, lớp trong 5 tầng. Việc nâng tầng này sẽ
tạo điều kiện cho người dân mở rộng không gian sinh hoạt, kinh doanh. Cùng
với đó, sau hơn 10 năm phối hợp với các chuyên gia nước ngoài, BQL phố cổ Hà
Nội cũng giới thiệu 6 mẫu kiến trúc đặc trưng theo phong cách nhà truyền
thống Việt Nam, kiểu Trung Hoa, kiểu châu Âu và thời kỳ 1954 - 1986 để người
dân căn cứ vào đó cải tạo, xây mới công trình xây dựng trong khu phố cổ Hà Nội.
Có thể thấy, trong khi các thành phố lớn ở châu Á đang xóa
bỏ những khu đô thị cổ, xây dựng những thành phố mới hiện đại thì Hà Nội tập
trung bảo tồn di sản phố cổ góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa, thu hút khách
du lịch. Hiện thành phố cũng đang xây dựng Quy chế quản lý quy hoạch – kiến
trúc khu phố cổ Hà Nội nhằm quản lý tốt hơn công tác tu bổ, tôn tạo, xây mới
các công trình trong phố cổ góp phần gìn giữ đặc trưng kiến trúc phố cổ Hà
Nội.
Cố giữ hồn cốt của di sản
Từ tháng 7-2012, sau gần 1 năm hoàn thành Dự án cải tạo
mặt đứng, phố Tạ Hiện được xem như khuôn mẫu cho việc thực hiện các dự án cải
tạo tiếp theo ở phố cổ Hà Nội. Dẫu vậy, theo KTS Nguyễn Hoàng Long - Viện Quy
hoạch Kiến trúc đô thị và nông thôn, Chủ nhiệm Dự án nói trên thì việc cải
tạo một đoạn phố Tạ Hiện chưa nói được nhiều. Song qua một số đề án chỉnh
trang tuyến phố Hàng Đào, Hàng Ngang, Hàng Đường, Đồng Xuân, rồi tuyến phố
Lãn Ông… đã cho chúng ta thấy rõ hơn cái khó trong việc tu bổ, bảo tồn phố cổ
đó là cơ chế quản lý, chế độ, chính sách vẫn còn khập khiễng, không đồng tốc
với cơ chế thị trường. Chẳng hạn, hiện tại công tác cải tạo, tu bổ, bảo tồn phố
cổ đang dựa vào "Điều lệ tạm thời quản lý xây dựng, bảo tồn và tôn tạo
khu phố cổ Hà Nội” (Quyết định số 45/1999/QĐ-UBND TP Hà Nội). Mà phàm cái gì
"tạm thời” thì có thể hiểu là còn chưa chính thức, chính điều này đã gây
cản trở quá lâu trong công tác quản lý xây dựng bảo tồn và tôn tạo khu phố cổ
Hà Nội.
Giờ đây, cho dù đã được bày cách để cải tạo, xây dựng mới
trong khu phố cổ Hà Nội thì nhiều người vẫn lo lắng: liệu mỗi người dân sinh
sống trong đó có toàn tâm, toàn ý cho việc giữ gìn vẹn nguyên hồn cốt của băm
sáu phố phường hay không? Hơn thế, đã có rất nhiều di tích sau khi tu bổ đã
bị khoác lên một hình hài mới mẻ, không còn lại dấu xưa cổ kính.
KTS Nguyễn Hoàng Long cũng cho rằng, đây chính là điểm
yếu, là sự loay hoay mãi khi bàn đến chuyện cải tạo, trùng tu và tôn tạo phố
cổ Hà Nội nói riêng và tôn tạo, tu bổ di tích nói chung. Theo đó, để việc cải
tạo phố cổ không làm mất đi hồn cốt, trước hết cần thực hiện đúng quy trình
bảo tồn di sản kiến trúc và đô thị. Cần có sự trao đổi thực sự dân chủ, minh
bạch, lấy lợi ích của người dân là quan trọng và mục tiêu bảo tồn là cốt lõi.
Chỉ như vậy người dân sinh sống tại khu phố cổ mới tự nguyện muốn gìn giữ và
phát triển những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể nơi họ đang sở hữu.
Theo Đại Đoàn kết
|