Phố Tạ Hiện sau khi đã được cải tạo
Quyết bảo tồn phố cổ
Khu phố cổ Hà Nội được xếp hạng di
tích lịch sử quốc gia từ năm 2004. Tuy nhiên cùng với quá trình phát
triển kinh tế, nhiều hộ dân trong khu phố cổ Hà Nội đã cải tạo nhà tự
phát, với mục đích cải thiện cuộc sống, hoạt động kinh doanh tốt hơn
nhưng không theo mẫu kiến trúc thống nhất nào.
Lần này, nhằm giữ gìn hồn cốt phố
cổ, UBND TP Hà Nội đã có những hướng dẫn mang tính cụ thể hơn. Chẳng
hạn, tại khu chỉnh trang theo quy định hiện có Việt Nam , với lớp ngoài sát mặt
đường xây 3 tầng, lớp trong 4 tầng (16 m), nay sẽ nâng lên lớp ngoài 4
tầng, lớp trong 5 tầng. Việc nâng tầng này sẽ tạo điều kiện cho người
dân mở rộng không gian sinh hoạt, kinh doanh. Cùng với đó, sau hơn 10
năm phối hợp với các chuyên gia nước ngoài, BQL phố cổ Hà Nội cũng giới
thiệu 6 mẫu kiến trúc đặc trưng theo phong cách nhà truyền thống Việt
Nam, kiểu Trung Hoa, kiểu châu Âu và thời kỳ 1954 - 1986 để người dân
căn cứ vào đó cải tạo, xây mới công trình xây dựng trong khu phố cổ Hà
Nội.
Có thể thấy, trong khi các thành phố
lớn ở châu Á đang xóa bỏ những khu đô thị cổ, xây dựng những thành phố
mới hiện đại thì Hà Nội tập trung bảo tồn di sản phố cổ góp phần gìn giữ
bản sắc văn hóa, thu hút khách du lịch. Hiện thành phố cũng đang xây
dựng Quy chế quản lý quy hoạch – kiến trúc khu phố cổ Hà Nội nhằm quản
lý tốt hơn công tác tu bổ, tôn tạo, xây mới các công trình trong phố cổ
góp phần gìn giữ đặc trưng kiến trúc phố cổ Hà Nội.
Cố giữ hồn cốt của di sản
Từ tháng 7-2012, sau gần 1 năm hoàn
thành Dự án cải tạo mặt đứng, phố Tạ Hiện được xem như khuôn mẫu cho
việc thực hiện các dự án cải tạo tiếp theo ở phố cổ Hà Nội. Dẫu vậy,
theo KTS Nguyễn Hoàng Long - Viện Quy hoạch Kiến trúc đô thị và nông
thôn, Chủ nhiệm Dự án nói trên thì việc cải tạo một đoạn phố Tạ Hiện
chưa nói được nhiều. Song qua một số đề án chỉnh trang tuyến phố Hàng
Đào, Hàng Ngang, Hàng Đường, Đồng Xuân, rồi tuyến phố Lãn Ông… đã cho
chúng ta thấy rõ hơn cái khó trong việc tu bổ, bảo tồn phố cổ đó là cơ
chế quản lý, chế độ, chính sách vẫn còn khập khiễng, không đồng tốc với
cơ chế thị trường. Chẳng hạn, hiện tại công tác cải tạo, tu bổ, bảo tồn
phố cổ đang dựa vào "Điều lệ tạm thời quản lý xây dựng, bảo tồn và tôn
tạo khu phố cổ Hà Nội” (Quyết định số 45/1999/QĐ-UBND TP Hà Nội). Mà
phàm cái gì "tạm thời” thì có thể hiểu là còn chưa chính thức, chính
điều này đã gây cản trở quá lâu trong công tác quản lý xây dựng bảo tồn
và tôn tạo khu phố cổ Hà Nội.
Giờ đây, cho dù đã được bày cách để
cải tạo, xây dựng mới trong khu phố cổ Hà Nội thì nhiều người vẫn lo
lắng: liệu mỗi người dân sinh sống trong đó có toàn tâm, toàn ý cho việc
giữ gìn vẹn nguyên hồn cốt của băm sáu phố phường hay không? Hơn thế,
đã có rất nhiều di tích sau khi tu bổ đã bị khoác lên một hình hài mới
mẻ, không còn lại dấu xưa cổ kính.
KTS Nguyễn Hoàng Long cũng cho rằng,
đây chính là điểm yếu, là sự loay hoay mãi khi bàn đến chuyện cải tạo,
trùng tu và tôn tạo phố cổ Hà Nội nói riêng và tôn tạo, tu bổ di tích
nói chung. Theo đó, để việc cải tạo phố cổ không làm mất đi hồn cốt,
trước hết cần thực hiện đúng quy trình bảo tồn di sản kiến trúc và đô
thị. Cần có sự trao đổi thực sự dân chủ, minh bạch, lấy lợi ích của
người dân là quan trọng và mục tiêu bảo tồn là cốt lõi. Chỉ như vậy
người dân sinh sống tại khu phố cổ mới tự nguyện muốn gìn giữ và phát
triển những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể nơi họ đang sở hữu.
Theo: Đại Đoàn Kết