Ngôi nhà cổ độc nhất vô nhị
Năm 1917, ông Huỳnh Cẩm Thuận (SN 1862) - một thương nhân người Hoa giàu có xây
dựng ngôi nhà theo kiểu biệt thự trệt, lợp ngói âm dương, có vị trí đắc địa mang
tính cộng đồng cao: “Nhất cận thị, nhị cận lân, tam cận giang, tứ cận lộ”.
Nghĩa là nhà phải gần chợ, cùng xóm người Hoa, phía trước có sông và gần các
trục đường chính, hiện nay là nhà cổ tại số 225A Nguyễn Huệ, khóm 1, phường 2,
thị xã Sa Đéc.
Nhìn từ ngoài, nhà cổ Huỳnh Thủy Lê có kiến trúc đặc biệt.
Nhìn
từ ngoài, mặt tiền trên nhà được trang trí các mảnh sành, sứ, khuôn bông. Khung
nhà xây bằng các khối đá xanh, nền lót gạch bông với độ men dày, bóng loáng như
gạch bông ở cố đô Huế. Vách nhà xây bằng gạch dày 20cm, mỗi bên gồm năm cửa sổ
bằng gỗ có khung bao, song sắt, mái che mưa nắng Việt Nam . Nóc nhà hình mũi thuyền cong
vút mang đậm nét văn hóa sông nước phương Đông. Giữa nóc nhà là cặp lưỡng long
tranh châu. Cửa trước ngôi nhà thiết kế theo lối kiến trúc La Mã thời kỳ phục hưng
thế kỷ XVII gồm cửa vòm, cột vuông gắn hoa văn, phù điêu. Cửa chính rộng 1,77m và
hai cửa hai bên nhỏ hơn cửa chính đều có hình vòng cung. Khung cửa phụ làm bằng
gỗ, cửa lá sách kiểu Pháp, bên trên có hai câu đối chữ Hán: “Cảm tình” và
“Thuận ý”. Khung cửa chính được bao bằng đá xanh, bên trên có bức hoành phi
chạm trổ hoa văn, sơn son thiếp vàng với ba chữ Hán: “Huỳnh Cẩm
Thuận”. Phía ngoài có hai cánh cửa bằng gỗ gõ mật, phía trong là 15 thanh
gỗ tròn dựng song song, gió có thể lùa vào làm thông thoáng ngôi nhà. Khi ngủ
trưa, chủ nhà không cần đóng cửa ngoài mà chỉ cần kéo khung song lại cũng đảm
bảo an toàn nên khung cửa này còn gọi là “khung cửa ngủ trưa”, đây là nét độc
đáo của ngôi nhà.
Cửa trước ngôi nhà thiết kế theo lối kiến trúc La Mã thời kỳ phục hưng thế kỷ XVII.
Trong
nhà có bàn thờ Quan Công, hoành phi, câu đối, bao lam thành vọng bày trí hài
hòa tạo nên vẻ đẹp sâu lắng nhưng chẳng kém phần trang nghiêm, cổ kính. Trên
trần nhà, chính giữa có hình con rồng, bốn góc là bốn con dơi ý nói lên quyền
uy và phước thọ. Bên phải và bên trái trần nhà có hai chữ “song hỷ”. Trên bao
lam thành vọng giữa nhà là bức hoành phi sơn son thiếp vàng với bốn chữ Hán:
“Trung Tây giao hòa”. Hai bên là hai cây cột tròn bằng cây gõ có hai tấm liễn
mang câu đối: “Cầm tâm khôi thế nghiệp. Thuận ý cơ cừu nghĩa” với ý nghĩa: ông Thuận
luôn lo nghĩ tạo dựng sự nghiệp cho con cháu đời sau.
Thiên tình sử vượt thời gian
Huỳnh Thủy Lê là con trai thứ hai của ông Thuận. Thủy Lê là nhân vật chính trong
tiểu thuyết từng làm rung động không ít trái tim độc giả với tựa đề Người tình
do bà Manguerite Duras người Pháp viết. Câu chuyện đưa người đọc về miền Nam
Việt Nam thập niên 30 thế kỷ trước - nơi minh chứng cho thiên tình sử mặn nồng
và đầy trắc trở của Thủy Lê và Duras.
Trong nhà có bàn thờ Quan Công, hoành phi, câu đối, bao lam thành vọng... được chạm trổ tinh xảo.
Thời
đó, do làm ăn thất bại, gia đình Duras phải sống trong cảnh nghèo khó, khánh
kiệt. Sau nhiều năm lưu lạc từ Bắc vào Nam, cuối cùng mẹ bà nhận làm hiệu
trưởng trường Nữ tiểu học tại Sa Đéc rồi định cư nơi đây. Vì bệnh tật, cha bà
qua đời, bỏ lại bốn mẹ con sống trong cảnh túng thiếu. Anh trai bà nghiện ngập
nặng thường lấy cắp tiền trong nhà, em trai thì tính tình nhu nhược, yếu đuối.
Riêng bà được học nội trú ở Sài Gòn.
Trên
chuyến xe đò đi qua phà Mỹ Thuận về Sài Gòn học, vẻ đẹp mê hồn của cô gái 16 tuổi
đang lơ đễnh nhìn sông nước đã khiến trái tim Huỳnh Thủy Lê xao xuyến. Ông tìm
cách làm quen và ngỏ ý đưa bà Duras về Sài Gòn bằng xe riêng của mình. Chuyến
xe định mệnh dài hơn trăm cây số đã khiến hai trái tim xa lạ bỗng lỗi nhịp. Từ
đó, Thủy Lê thường đưa đón bà đi học, ăn uống những nơi sang trọng, dạo chơi
phố xá Sài Gòn. Thời gian sau, ông thuê hẳn một ngôi nhà cho bà Duras ở để hai người
xây tổ uyên ương. Không thề thốt, không hứa hẹn, hai người cứ lặng lẽ sống như
vợ chồng. Chuyện vỡ lở, Thủy Lê mời gia đình bà Duras lên Sài Gòn chơi, sau đó
ông xin cha được cưới Duras. Tuy nhiên, theo phong tục người Hoa, khi người nữ
trót trao thân cho người nam thì họ không được lấy nhau. Gia đình ông Thủy Lê
thuộc tầng lớp thượng lưu, còn gia đình bà Duras thì nghèo khó. Chính những
định kiến nghiệt ngã này đã đẩy hai con người đó rời xa mãi mãi.
Ông Huỳnh Thủy Lê và bà Manguerite Duras.
Theo
thời gian, hai gương mặt căng tràn tuổi xuân hôm nào giờ đã hằn nhiều vết nhăn
tuổi tác. Một lần, Thủy Lê đưa vợ con sang Pháp du lịch, ông tìm cách liên lạc
qua điện thoại với Duras. Bà Duras như nghẹt thở khi nhận ra giọng nói thân
quen năm nào. Từ đầu dây, Thủy Lê nói rành rọt: “Tôi vẫn yêu em như thuở nào”.
Vài phút trò chuyện ngắn ngủi, ký ức về mối tình năm xưa bỗng ùa về, bà viết
nên tiểu thuyết Người tình để
tưởng nhớ một thời mặn nồng của mối tình đầu. Tiểu thuyết được nhiều độc giả
đón nhận và đã được chuyển thành phim vào năm 1990. Từ đó, nhà cổ Huỳnh Thủy Lê
được du khách trong và ngoài nước đến tham quan và nghe kể về thiên tình sử
sống mãi với thời gian.
Theo Công an TP HCM