SGTT.VN - Từ thủ phủ Lào Cai lên Sa Pa vốn đại đa số du khách sẽ đi theo con đường chính chỉ 30km và đã được cải tạo tiện nghi, rộng thênh thang bốn làn xe chạy băng băng Việt Nam .. Nhưng nhìn lên bản đồ, cung đường từ Lào Cai lên Y Tý có vẻ hứa hẹn nhiều điều kỳ thú, bởi sẽ ngược theo dòng sông Hồng.

Trẻ em Hà Nhì chơi nhảy que như thời thơ ấu của bao người.

Quê của người Hà Nhì

Xúc động biết bao những điểm khởi đầu, dù là khởi đầu một dòng sông, con suối khi nhập vào đất mẹ. Và dù không có ý định lên tới tận A Mú Sung, nhưng chúng tôi vẫn quyết đi men bờ, ngược dòng sông chở nặng phù sa nuôi dưỡng cả vùng châu thổ sông Hồng từ hàng triệu, hàng vạn năm nay để được chiêm ngưỡng những cảnh sắc của vùng biên thuỳ phóng khoáng. Nơi đó là huyện Bát Xát, lừng danh bao năm nay với chất men say của rượu Sán Lùng nấu từ mầm thóc, nơi có những địa danh tuy xa xôi nhưng gắn bó với rất nhiều trái tim ưa mạo hiểm và theo chủ nghĩa xê dịch, đó là Y Tý, quê hương của cộng đồng Hà Nhì có kỹ thuật dựng nhà trình tường độc đáo. Rồi Mường Hum với dòng suối xưa kia nổi danh bởi độ hung dữ mỗi mùa mưa rừng về. Chỉ rời khỏi thủ phủ Lào Cai vài cây số, cảnh vật đã thay đổi hoàn toàn, không còn nữa hào hoa phố thị, không còn cảnh mua bán biên mậu, chỉ miên man núi rừng, và ở một bên đôi lúc lại gặp dòng sông Hồng hiện ra dưới tầm nhìn. Đường lên Bát Xát cho tới nay vẫn là cung đường khó, cua tay áo liên tục, khi dốc ngược thẳng lên đỉnh trời, khi sầm sập lao xuống vực sâu.

Chạy trên đường tỉnh lộ thì có cái thú ngắm mây trời, còn rẽ xuống các con đường nhỏ để vào bản thì hơi vất vả nhưng lại được hoà mình vào cuộc sống của cư dân bản địa Hà Nhì, Dao, Mông… Trong lúc đám nam thanh niên đã tỏ ra khá nhanh nhẹn để tiếp cận tiện nghi thì nữ giới ở đây gắn bó với truyền thống quê hương hơn nhiều. Những cậu thanh niên chúng tôi gặp ở mỏm đá đầu bản đang đeo tai nghe, gật gù theo nhạc của điện thoại, cạnh đó là lũ trẻ chơi đùa với một que gỗ quay sát đất, một kiểu chơi nhảy dây giống trẻ em miền xuôi.

Nhà đẹp như trong cổ tích

Những ngôi nhà trong cộng đồng Hà Nhì từ bao đời nay vẫn có dáng vẻ độc đáo riêng, tất yếu tạo nên những khuôn hình rất đẹp trong ống kính. Nhà tường đất vàng rộm như sắc màu của rơm ngày mùa, vuông vắn và xinh như cổ tích vẫn được dựng nên giữa núi rừng, chỉ đáng tiếc đa phần mái nhà không còn được lợp rơm, rạ như xưa, mà thay bằng tôn công nghiệp, tuy tiện ích nhưng rõ ràng làm mất đi bản sắc truyền thống một cách đáng buồn. Cũng là người Hà Nhì nhưng kiểu cách dựng nhà ở đây khác hẳn với mạn Lai Châu, Điện Biên, điển hình là cụm cư dân ở A Pa Chải, nơi được biết tới như điểm cực Tây của đất nước, ở đó nhà dựng bằng gỗ, có gian chính và gian phụ hai bên, đủ để hàng chục người cùng ngồi uống rượu với câu “cù li cù la” tức “có đi có lại”. Đã biết bao dân phượt phải chắp tay xin hàng trong những bữa rượu ở bản Hà Nhì, cũng biết bao trái tim của các lớp thanh niên miền xuôi phải rung động vì vẻ đẹp thanh tú của thiếu nữ Hà Nhì.

Tại vùng Bát Xát này, nhà của người Hà Nhì khác hẳn, trình bằng đất sét, càng lâu theo thời gian càng cứng như bêtông, chống lại mọi tác động của nắng mưa. Trong một bản khác, chúng tôi xúm xít quanh người đàn ông đang cặm cụi dùng dao, rựa để đẽo một cái cày, kỹ thuật không tinh xảo gì nhưng thao tác thành thục như trăm năm trước ông bà tổ tiên ông ta vẫn làm để khai phá các thửa ruộng bậc thang. Cũng rất ngộ khi từ xưa tới nay người ta chỉ nhắc tới danh thắng ruộng bậc thang ở Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái mà không biết ruộng bậc thang Bát Xát cũng có vẻ diễm lệ không thua kém, khi thấp thoáng sau tán tre rừng, khi lồ lộ chào mời ven đường tỉnh lộ. Những dải ruộng bậc thang cứ men theo đường mà phô bày vẻ đẹp, chỉ tới khi qua Mường Hum, theo đường Bản Khoang để nhập về đèo Ô Quy Hồ thì những tán rừng nguyên sinh của dải vườn quốc gia Hoàng Liên Sơn mới chiếm lĩnh hoàn toàn tâm trí khách viễn du.

Ngay cả cung leo núi từ Sa Pa lên đỉnh Fansipan cũng không phải lúc nào cũng bắt gặp tán rừng hoang sơ và um tùm như ở địa phận Bản Khoang. Con đường trải nhựa như thắt lại, mất hút trong tầm khuất của tán cây xanh, đôi chỗ mở bừng ra khoảng trời trên cao để ánh nắng xuyên xuống soi tỏ mặt người. Cứ miên man đi xuyên dưới tán rừng như vậy, chợt tới một lúc vỡ ra cả mảng trời xanh, đèo Ô Quy Hồ đã hiển hiện trước mắt. Và chỉ cần đi thêm vài cây số nữa là đã về tới Sa Pa. Nơi đó, những người bạn của chúng tôi đang chờ với nồi thắng cố thơm ngào ngạt, sưởi ấm không gian đêm giá lạnh bằng vị hoa hồi, thảo quả... làm nóng sực lòng người.

Một số hình ảnh về nhà trình tường